به گزارش سینماسینما، آیین افتتاحیه سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران دوشنبه ۲۱ شهریور همزمان با روز ملی سینما با حضور مدیران سینمایی و مستندسازان و با اجرای اسماعیل باستانی برگزار شد.

محمد (حامد) شکیبانیا رئیس سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران در ابتدای مراسم گفت: سال‌های قبل ما فقط یک شب اختتامیه داشتیم، اما امسال به لطف و زحمت دوستان هیات رئیسه جشن آیین نامه و شیوه داوری تغییراتی داشته و تعداد زیادی از بچه‌های داخل و بیرون از صنف در امر داوری دخیل هستند. همچنین تقویم جشن تغییر کرده و این مراسم افتتاحیه هم اضافه شده است.

وی افزود: اختتامیه جشن اسفند ماه خواهد بود و از حالا شش ماه وقت داریم تا بحث و گفتگوهای بسیاری درباره آثار مستند امسال در سپهر سینمای مستند شکل بگیرد و داوری‌ها توسط قریب به ۱۵۰ نفر از اهالی مستند و اصحاب فرهنگ و هنر انجام شود.

این مستندساز و تهیه کننده تلویزیون یادآور شد: از موسسه «هاشور» که همیشه در کنار بچه‌های مستند هستند و زیرساخت‌های فنی را تدارک می‌بینند ممنونیم. قرار است شرایطی فراهم شود تا داوران بتوانند فیلم ها را در خانه در شرایط فنی بهتری ببینند.

روز سینما پاک شدنی نیست مثل خانه سینما

مراسم با گرامیداشت یاد مستندسازانی که سال گذشته درگذشتند؛ از جمله جعفر پدیدار، بکتاش آبتین و عبدالله امیدوار ادامه یافت و در ادامه محمدمهدی عسگرپور رئیس هیأت مدیره خانه سینما با بیان اینکه می‌خواستم ژست آدم‌های نوپا را بگیرم و حرفی نزنم اما دیدم نمی‌شود و چند سالی اینجا مزاحم دوستان بودم، اظهار کرد: روز ملی سینما را به همه تبریک می‌گویم. در دوره‌ای این روز از تقویم پاک شد اما سینما پاک شدنی نیست. خانه سینما را هم می خواستند پاک کنند اما خانه سینما هم پاک شدنی نبود. خدارا شکر در ۲۱ شهریور مراسمی با نام و یاد سینما دارد برگزار می شود. همیشه در کلیپ‌هایی که در مراسم ها پخش می شود، با مجموعه افتخارات سینمای ایران و دنیا در چند پلان مواجه می شویم، این یادآوری می کند اصل همین چیزی است که اینجا می بینیم و بیشتر تلاش هایی که درگیر آنها می شویم برای این است که اثری به وجود بیاید و ثبت بشود و هنرمندان احساس کنند شناسنامه ای از خودشان باقی گذاشته‌اند. سال ها از فوت بزرگان سینما می‌گذرد اما هنوز آثارشان را که می بینیم انگار در کنارمان هستند و این مهم است.

رئیس هیأت مدیره خانه سینما تاکید کرد: زیست‌بوم سینما چیزهای دیگری مثل برگزاری جشن و مسائل صنفی و … است که باید اندازه ای داشته باشد اما چند سالی است در اغلب حوزه ها، حاشیه ها پررنگ و اصل موضوع کمرنگ شده است. می ترسم به دوره ای برسیم که دیگر فیلمسازی در سینما نباشد اما صنف باشد و بر سر آمدن و رفتن این تیم و آن تیم دعوا شود. امیدوارم بتوانیم قدری از این حاشیه ها فاصله بگیریم و به اصل موضوع بپردازیم.

وی تصریح کرد: خیلی ها به دلایل مختلف دوست دارند ما همیشه در حاشیه باشیم تا فعالیتی صورت نگیرد. سینمای مستند را ما به عنوان جریان پیشرو در سینمای ایران می شناسیم و با عرض تاسف باید گفت سینما چند سالی است نقش پیشرو بودنش را از دست داده و به جریانی تبدیل می‌شود که ممکن است جامعه از آن جلوتر باشد. سینمای مستند هم ممکن است از این امر مستثنی نباشد ما باید این نقش واقعی را حفظ کنیم و امیدوارم حاشیه ها ما را در برنگیرد.

سینمای مستند پیشرو است

در ادامه مرتضی رزاق کریمی رئیس هیات رئیسه جشن مستقل سینمای مستند، عسگرپور را از اوایل دهه ۷۰ جزو حامیان سینمای مستند خواند که اگر حمایت او نبود مجموعه مستند «کودکان سرزمین ایران» به ثمر نمی‌رسید.

این تهیه کننده سینما ادامه داد: بزرگی فقط به کمیت نیست، سینمای ایران بزرگ است و بزرگانی داشته و آثار بزرگی دارد که توانسته چهره سرزمین ما را برای گذشتگان، نسل‌های آینده و مردم جهان به شایستگی نمایش بدهد. شاخه‌های مختلف سینما از جمله داستانی، مستند، انیمیشن و کوتاه نقش موثری داشتند اما نقش سینمای مستند ویژه بوده است.

رزاق کریمی اذعان کرد: سینمای مستند پیشرو است و هنوز از جامعه عقب نیفتاده است. شاید سینمای داستانی از جامعه فاصله داشته باشد که در سرگرمی مردم موثر است اما نقش آگاهی بخشی سینمای مستند غیرقابل انکار است. مثلا هشت دهه از آغاز جشنواره ونیز گذشته و جشنواره‌های مستند مختلفی در دنیا وجود دارد، اما در ونیز دو بار، یک بار ۹ سال پیش جایزه اصلی را به جانفرانکو رُزی برای یک مستند دادند، چند روز پیش هم جایزه اصلی به یک مستند داده شد.

وی یادآور شد: سینمای مستند عقب نیست، ما دست اندرکاران صنف عقب مانده ایم و باید بدویم تا به سینمای مستند برسیم. ما پیشنهاد شیوه آکادمی در رای گیری را از چند دوره قبل داشتیم، دوستان فیلم کوتاه هم از این شیوه سال هاست استفاده کرده‌اند و اعتماد به خرد جمعی خطای کمتری خواهد داشت، به ویژه این جمع که فرهیختگان و دست اندرکاران سینمای مستند هستند. سینمای مستند نیز از نظر فنی ارتقا پیدا کرده و امیدوارم با داوری هایی که اتفاق می افتد مسائل حرفه‌ای بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و در سال های آینده سینمای مستند را با استاندارهای فنی بالا ببینیم.

وی در پایان گفت: سینما سینما است؛ مستند، داستانی، انیمیشن و کوتاه کنار هم هستند و همه شاخه‌های سینما به کمک هم آمده‌اند و زبان جدیدی آمده که زبان مشترک همه مردم جهان است. امیدوارم ما با این شکل از داوری بتوانیم برای تقویت سینمای مستند قدم‌های جدی برداریم. نهادهای صنفی و دولتی نیز باید به تحولات اخیر در حوزه سینمای مستند توجه و از آن حمایت کنند.

شیر جشن مستقل سینمای مستند به بلوغ رسیده

در ادامه با حضور رزاق کریمی از سام کلانتری رئیس دوره یازدهم جشن تقدیر شد. کلانتری نیز در سخنان کوتاهی بیان کرد: پنج سال پیش که قرار شد هویت بصری جشن دوباره از اول طراحی شود، مسئولیت این کار به من و دوستانی چون آقایان حیدری فاروقی و حامد رشتیان و هیات رئیسه بی‌نظیرمان داده شد. این تندیس شیر درجه یک از سرو کله زدن من با حامد و دکتر فاروقی به نتیجه رسید. اگر جشن نهم موفق بود به خاطر همراهی آقایان شاهسواری و رزاق کریمی بود. امسال تمام این المان ها و شیر عزیز بزرگ شده و به بلوغ رسیده اند.

سپس پیروز کلانتری پیشکسوت مستندسازی با آرزوی بیش از اینها دور هم جمع شدنِ اهالی مستند، از طرف انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند، گفت: اگر بخواهیم فیلمسازی سینمای مستند را به عنوان یک جریان بررسی کنیم که از دهه ۳۰ وجود داشته متاسفانه هنوز چرخه صحیح آن را نداریم و از تولید تا نمایش فاصله ها زیاد است. اینکه فیلم های سینمای مستند به جامعه و مخاطب عمومی برسد کم اتفاق می افتد اما تولید آثار زیادی داریم که شگفت هستند.

وی تاکید کرد: آثار مستند بیشتر به عنوان سند ساخته می شود تا برای آیندگان بماند و وارد یک داد و ستد اجتماعی شود. امیدوارم به تدریج از این فضا فاصله بگیریم و هر جشن و جشنواره ای باید کمکی کند و فضایی به وجود بیاورد تا اتفاقی در این چرخه رخ بدهد، ملاتی به کار بیاید و مباحث سینمای مستند درگیر شود. ما باید به مخاطب اجتماعی برسیم نه اینکه در یک مدار بسته آثار را تولید و عرضه کنیم. ما فیلم های اجتماعی بسیار خوبی می سازیم اما سینمای مستند ما اجتماعی نیست و باید کاری برای آن بکنیم.

در ادامه کلانتری از محسن خانجهانی رئیس دوره دهم تقدیر کرد. خانجهانی در سخنانی گفت: در شب سینمای ایران همه دور هم جمع شده ایم، ما یک امید داریم و آن خودمان هستیم. امیدوارم بچه های مستند پشت هم باشیم و به یکدیگر کمک کنیم تا از این مشکلات نجات پیدا کنیم. جای خانم فرشته طائرپور خیلی خالی است که در دوره دهم کمک زیادی کردند.

سپس رامین حیدری فاروقی پشت میکروفن آمد و گفت: نهایت نمایش کاستی ها و زشتی ها، طلب زیبایی است و قدردانی از زیبایی کار آسانی نیست. امروز استاد کلانتری به موضوع خوبی اشاره کردند آکادمی شدن یعنی جریان توجه و پژوهش در طول سال ادامه داشته باشد و جشنِ یک سال پویش فعال درباره پرسش های بنیادین باشد. سینمای مستند یک بخشی از واقعیت است، انسان را تخیل انسان کرده و بخشی از سینما، سینمای شاعرانه است که بخش دیگری از هستی را به رخ می کشد.

وی با اشاره به نقل قولی از بهرام بیضایی، تاکید کرد: امیدوارم شکل آکادمی شدن جشن به ما نشان بدهد آیا به چیزی افتخار می کنیم یا نه؟

هنر و دانش مستندسازان منتظر عنایتی از طرف سازمان هاست

پس از تقدیر حیدری فاروقی از محمد صوفی به عنوان رئیس یازدهمین دوره جشن، صوفی در سخنانی گفت: خوشحالم بالاخره یکی از این شیرها به من هم رسید. باعث خوشبختی و احساس شیرینی است که از خانواده بزرگ مستند هستم و این شیر را می گیرم. امیدوارم حامد شکیبانیا هم با شکل جدید داوری که در این دوره انتخاب شده، موفق باشد. می دانم که چقدر کار سختی است و برایش آرزوی موفقیت می کنم.

ارد عطارپور دیگر پیشکسوت سینمای مستند در ادامه پیش از تقدیر از شهرام درخشان رئیس دوره دوازدهم جشن گفت: من ۳۰ سال است او را می شناسم و می دانم چه تمرکزی از هنر، شعر و دانش در وجودش موج می زند. مثل خیلی از فیلمسازان دیگری که اینجا هستند این هنر و دانش منتظر عنایتی از طرف سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی است تا بارور شده و به تولید آثار غنی تری بیانجامد. درخشان در زمینه ادبیات کلاسیک و نو اطلاعات و تجربه خوبی دارد و بخشی از تاریخ و هویت صوتی و گفتاری سینمای مستند ایران مدیون ایشان است. علاوه بر اینکه او کارگردان و تهیه‌کننده هم هست و کارهای ارزنده‌ای دارد، صدای مخملینش روی صدها فیلم نشسته و آنها را زیباتر کرده است. خوشحالم می توانم این جایزه را تقدیم دوست ۳۰ ساله ام کنم.

شهرام درخشان نیز در سخنانی بیان کرد: فرمایشات دوستمان مبالغه آمیز بود. ارد عطارپور مثل برادر برای من است. گرفتن این تندیس برای من بسیار ارزشمندتر از دریافت تندیس به شکل رقابتی است. همه در گنجه خانه هایمان تندیس هایی داریم که گاه زمان دریافت آنها را هم از یاد می بریم. تندیس چیزی بیش از یک شی فلزی نیست که بعد از مدتی که هیجان دریافتش از بین می رود، شوق داشتنش هم فراموش می شود. این تندیس جایش در گنجه نیست و در پیشخوان خانه من است و می دانم کسانی که تصمیم گرفتند به روسای پیشین جشن این تندیس را بدهند خواستند یک مرام و سنت کمرنگ شده را در جامعه ما زنده کنند؛ مرام قدردانی از کسانی که یک سال از وقت و انرژی شان را بی مزد و منت می گذارند و هر ساله جشنی را برپا می دارند. از این نظر این تندیس بسیار ارزشمندتر است. این را مقابل چشمم می گذارم تا همیشه یادم باشد قدردان محبت دیگران باشم. این تندیس یک درس است.

در ادامه با حضور دیگرانوهی هواکیمیان مستندساز ارمنی تبار از پوستری که برای قدردانی از او طراحی شده بود رونمایی شد و او در سخنانی گفت: از همه ممنونم و روز ملی سینما را تبریک می گویم. من مدتها است بازنشسته شده بودم و کاری را که اینقدر دوست داشتم فراموش کرده بودم اما شما من را به یاد آن روزها انداختید.

سینمای مستند کهولت دارد اما هنوز نفس می کشد

همچنین با حضور محمد جعفری مستندساز پیشکسوت از پوستری که برای قدردانی از او طراحی شده بود رونمایی شد.

این مستندساز نیز پس از امضای پوستر در سخنانی گفت: سالروز سینمای ایران که همزمان با ورود دوربین فیلمبرداری توسط ابراهیم خان عکاس باشی مظفرالدین شاه است، بهانه‌ای است تا یادمان بماند سینما با فیلم مستند شروع شد و ما امروز پیمان ببندیم به سینمای مستند و حقیقت جو وفادار باشیم. سینمایی که امروز بی تعارف متناسب با جایگاهی که در زیرساخت فرهنگی جامعه می‌تواند داشته باشد، جلو نمی‌رود و اکران و آنتن مناسب ندارد. سینمای مستند ۱۲۲ ساله شد اما با وجود کهولت هنوز نفس می‌کشد و امروز دوربین‌های کوچک در کوچه و خیابان تصاویر زندگی را آنطور که وظیفه یک مستندساز است در حافظه تاریخی ما ثبت می‌کنند.

همچنین با حضور هواکیمیان و محمد جعفری، محمد علی نجفی (رئیس پیشین هیات مدیره خانه سینما)، علیرضا حسینی (نایب رئیس انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند)، محمد حمیدی مقدم (مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی) از پوستر جشن با طراحی آرش صادقی رونمایی شد و طراح پوستر نیز با اشاره به مهم‌ترین بحث زیست محیطی حال حاضر یعنی دریاچه ارومیه به تمرکز پوستر بر این موضوع اشاره کرد.

سید مهدی طباطبایی‌نژاد، منوچهر شاهسواری، ارد زند، مهوش شیخ الاسلامی، همایون امامی، محدثه گلچین، آزاده موسوی، هادی آفریده، احمدرضا طایی، فخرالدین سیدی، علیرضا خالقی سروش و … از جمله چهره های حاضر در این مراسم بودند.