به گزارش سینماسینما، پایان سال کاری که می رسد، هر سازمان و نهادی گزارشی از عملکرد یک ساله خود منتشر می‌کند. این گزارش یا به صورت آماری و در قالب جدول و عدد و رقم است و یا در یک مصاحبه تشریح می شود. مدیران سازمان ها علاوه بر دستاوردهای یک ساله، به بیان برنامه های سال آتی نهاد مربوط به خود هم می پردازند.
در این میان، یکی از اصلی ترین سازمان های مرتبط با سینمای کشورمان بنیاد سینمایی فارابی است. بنیادی که در اصل وظیفه اش حمایت از فیلمسازان، اعطای وام، تخصیص بودجه و سرمایه گذاری روی ساخت برخی فیلم هاست.
در همین زمینه و با هدف بررسی اجمالی عملکرد بنیاد سینمایی فارابی در سال ۹۶ و برنامه های آن در سال ۹۷ گفتگوی مفصلی داشته ایم با علیرضا تابش؛ مدیرعامل بنیاد فارابی.
مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید؛
آقای تابش؛ به نظر شما مهمترین دستاورد فارابی در این چند سال چه بوده است؟
در مدیریت خیلی نمی‌شود دنبال بهترین و بدترین دستاورد باشیم. باید واقع بین باشیم. ببینیم روزی که آمدیم و مسئولیت قبول کردیم کجا قرار داشتیم و الان کجا قرار داریم. مهم این است ببینیم که افق و برنامه‌ای که ترسیم و هدف‌گذاری کردیم، چقدر محقق شده است و چقدر انحراف داشته‌ایم. حالا یا خود ما مسئول بوده‌ایم و یا شرایط و مولفه‌های متفاوتی ممکن است در این انحراف دخیل باشد. در این سه سال گذشته مجموع آثار بررسی شده، حمایت شده و ساخته شده قابل اتکاء و استناد کم نبودند. ما خیلی دنبال بهترین و بدترین نبوده و نیستیم. نفس جریان داشتن سینما برای ما مهم است. حتی ممکن است در جایی از اثر تولید شده راضی نباشیم، ولی همانجا اتفاقا شاید به یک دلیل انسانی، اجتماعی ما بهترین تصمیم را گرفته باشیم. حتی ممکن است تهیه کننده و کارگردان فیلم اولی ساخته باشد، از فیلم هم راضی نباشیم. ولی ما از حمایت و حرکتی که برای رشد کارگردان داشته‌ایم راضی هستیم. همه کارگردان‌های بزرگ ما روزی از کار اول خود شروع کرده‌اند و در ادامه راه و مسیر بزرگ و معتبر شده‌اند. اتفاقا بسیاری هم با حمایت‌ها و هدایت‌های بنیاد سینمایی فارابی کار خود را شروع کرده‌اند؛ بنابراین تاثیر بسیاری از هزینه‌های فارابی شاید در یک سال و دوسال و سه سال مشخص نشود، ولی حتما در میان مدت و بلند مدت اثر خود را نشان خواهد داد. یکی از مهمترین دستاوردهای فارابی، حمایت از جریان فرهنگی و اصیل سینما است. همانگونه که از سال‌ها قبل، در اساسنامه بنیاد نیز مطرح شده، بازوی امین، توانا و اجرایی سازمان سینمایی باشد. بنیاد طی این سال‌ها، توانسته است با توجه به بضاعت‌های فرهنگی و مالی خود، بین دولت و سینماگران، توازنِ قابل قبولی را ترسیم کند.
*بدترین خروجی فارابی چه زمان و در چه شرایطی رقم می خورد؟
بدترین خروجی بنیاد سینمایی فارابی زمانی رخ خواهد داد که از مسیر شفاف مأموریت‌هایی که برای آن طراحی شده است، خارج شود که خوشبختانه تا این لحظه، چنین موضوعی، اتفاق نیفتاده است.
* در جهت سرمایه گذاری چه المان‌هایی را بیش از همه مد نظر قرار داده اید؟
مهمترین و اصلی‌ترین فاکتور ورود به حیطه سرمایه گذاری، قطعاً و تحقیقاً، مباحث مربوط به ارتقای فرهنگی است. تکیه و تأکید فراوان بر تئوری‌های اصیل و آموزه‌های اخلاقی و دینی که اسباب رشد و تعالی مخاطبان را فراهم نماید، از اساسی‌ترین انگیزه‌های حضور محسوب می‌شود. بدیهی است این امر، در کنار کارنامه و تخصص فیلمساز و حرفه‌ای بودن تهیه کننده، نقش تعیین کننده‌ای را ایفا می‌کند. مسئله مهم، حفظ حیات طبیعی و جاری سینما است. ما برای این جریان یک تعریف و شرایط قائل هستیم. ریسک سرمایه گذاری در سینما بالاست. نوسانات اقتصادی بی شک بر روی این روند تاثیر منفی می‌گذارد. در بدو امر ما تلاش می‌کنیم هم ریسک را کاهش دهیم و اطمینان خاطر بیشتر برای سینماگران فراهم کنیم. البته شاخص‌های دیگری هم مطرح هستند. سینماگران جوان، تنوع گونه و موضوع و مضمون و جغرافیا توجه به تولیدات استراتژیک و …
* حمایت از حوزه‌های سینمای دفاع مقدس و مقاومت را چطور پیش بردید؟
همانگونه که مستحضرید طی سه سال گذشته به طور عام و در سال ۹۶ به طور خاص، بنیاد با تکیه بر توانایی کارشناسان فرهنگی خود و بهره‌مندی از خبرگان سینما، گام‌های بلندی را در این عرصه برداشته است. احیای مجدد شورای تخصصی حوزه انقلاب، پایداری و دفاع مقدس با حضور کارشناسان متخصص این عرصه، از جمله مواردی است که در دوره جدید بنیاد سینمایی فارابی و نقشی که ایفا کرده و خواهد کرد قابل تأمل است.
* ورود به بورس سینمایی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
سینما در دوره گذار قرار دارد و از نبود سرمایه‌گذاری قابل اعتماد رنج می‌برد، سینمای ایران برای حضور مؤثر در چنین عرصه‌ای، باید خود را آماده کند، امری که ضرورت آن، طی این سال ها، نمود بیشتری یافته است. بدیهی است ضمن رایزنی با کارشناسان سینمایی و اقتصادی، مقدمات این موضوع، در حال پیگیری است تا بتوان از پتانسیل‌های این امر به بیشترین فایده، برای سینما و سینماگران ایرانی رسید. علاقه‌مندیم مردم بتوانند همچون سهام‌داران سایر حوزه‌ها در بخشی از تولید فیلم سهیم شوند و به نسبت سهامی که خریداری می‌کنند در سود آن مشارکت دارند، این ساز و کار دقیقاً مثل ساز و کار بورس است.
* برخی نسبت به حمایت فارابی در راستای ساخت آثارشان گلایه دارند یا می‌گویند مدت مدیدی باید در صف انتظار بمانند و یا اصلا حمایت نمی‌شوند؛ نظر شما چیست؟
ضمن احترام خاصی که برای تمامی سینماگران قائل هستیم، نباید از این نکته بدیهی، غافل شویم که علی رغم تقاضا‌های زیادی که وجود دارد، باید متوجه محدودیت منابع هم باشیم. بدیهی است، بنیاد، با توجه به سابقه، قدمت و اعتبار خویش، همواره، مأمن مناسبی برای تولیدکنندگان سینمایی بوده است. بعضاً گله مندی دوستان را می‌فهمیم و امیدواریم ایشان نیز محدودیت‌ها و تنگناهای مالی ما را متوجه شوند. اما این موضوع، بدان معنا نیست که بنده و همکارانم، نسبت به بررسی آثاری که به دستمان می‌رسد، خدای نکرده بی تفاوت یا بی اعتنا باشیم. طبیعی است، ما نیز مثل هر نهاد مشابهی که قصد سرمایه‌گذاری دارد، با اشراف به تمامی جوانب فرهنگی، باید اقدام کنیم که بالطبع این مسأله، بعضاً زمان بَر خواهد بود. در این میان گلایه‌ها هم دور از انتظار نیست. این هم که همه از ما رضایت داشته باشند انتظار ما نیست. این شرایط هم خیلی غیر طبیعی نیست. به هر حال منابع ما محدود است و انتظارات از ما بیش از ظرفیت منابع ما. از طرفی هم ممکن است به خاطر اختلاف‌نظر‌های کیفی و محتوایی برای حمایت از برخی آثار به تفاهم و اتفاق نظر نرسیم. البته تلاش ما و همکاران در بخش‌های مختلف بنیاد همواره کاهش این فاصله‌ها بوده و هست.
* آیا در اکران فیلم‌هایی که در ساخت آن‌ها مشارکت داشتید، دخالتی دارید؟
بعد از ترسیم مأموریت‌های جدید بنیاد، حوزه پخش که قطعاً امری تخصصی محسوب می‌شود، جایگاه ویژه‌ای در بنیاد-به شکل سابق خود- ندارد، اما این بدان معنا نیست که ما نسبت به اکران آثاری که شراکت کرده‌ایم بی تفاوت باشیم. قطعاً برای ما، خوب دیده شدن یک اثر، از اولویت‌ها محسوب می‌شود چرا که ساخت فیلم، بدون فرصت نمایش خوب، از اساس، بی معنا است. البته به طور رسمی و حرفه‌ای مسئولیت اکران کار به عهده تهیه کننده اثر است و ما به اقتضای حمایت و مشارکتی که در کار داریم ، پیوسته وضعیت و اوضاع و احوال کار‌ها را رصد می‌کنیم. با دوستان جلسات و کفت‌وگو‌هایی داریم و هر آن چه که در توان داشته باشیم دریغ نخواهیم کرد.
* بنیاد سینمایی فارابی در سال ۹۶ به سوددهی رسید؟
تابش: شالوده بنیاد و علت وجودی‌اش، بر ارکان استوار فرهنگی بنا شده است. مأموریت و وظیفه اصلی ما، تعالی بخشیدن فرهنگ ناب است. فارابی بنگاه اقتصادی نیست که سود و زیان به معنای عرفی و جاری که در بازار می‌شناسیم، برای آن متصور باشیم. وضعیت سال‌های گذشته هم که به دلیل تغییر شرایط فناوری و تغییر سیاست‌ها تغییر کرده است تا فارابی از محل واردات و فروش مواد خام و حتی اجاره تجهیزات یک در آمد حداقلی داشته باشد.
فارابی یک نهاد حمایتی است. بیشتر رفتار فارابی به اصطلاح حسابداری “هزینه” است؛ و درآمد‌های فارابی از محل کمک‌های سازمان سینمایی است. تعریف عملیاتی بنیاد از بدو تاسیس هم دنبال منافع و سود نبوده است. منفعت طلب بودن فارابی یعنی ایجاد رقابت با بخش خصوصی که این نوع رفتار با ماهیت بنیاد فارابی در تضاد است. منافع مالی سینما متعلق به سینما و سینماگران است؛ و از نظر اقتصادی وضع سینما نسبت به قبل بهتر است. البته مثل هر فعالیت دیگر اقتصادی “سینما” هم از یک ضریب ریسک برخوردار است که فارابی تلاش می‌کند سهم بیشتری از این ریسک را مدیریت کند و مسئولیت آن را بر عهده بگیرد. بنیاد سینمایی فارابی متولی ریسک سینمای ایران است.
* چقدر وام پرداخت نشده از سوی فیلمسازان دارید؟
تابش: شئونات فرهنگی فیلمسازان و تهیه کنندگان نجیب این سینما، آنچنان اجل است که هیچگاه نه می‌توانم و نه می‌خواهم به عنوان بهره‌کشی اقتصادی و خدای نکرده استثمارگرانه، به آن‌ها بنگریم. فراموش نکنید و نکنیم که بنیاد فارابی به عنوان یک حامی فرهنگی، نه رو در رو بلکه کنار هنرمندان سینمای ایران ایستاده و می‌ایستد. اگرچه، ضمن نظارت دقیق مالی، حسب قرارداد‌های منعقده، نسبت به مبالغ پرداختی، بی تفاوت نیستم، ولی تمامی توان خود را صرف آن خواهم کرد که در یک فرآیند زمانی عادلانه نسبت به دریافت وام‌ها، اقدامات قانونی را هم انجام بدهیم. در این باره باید به صورت‌های مالی رجوع کنم. ما همواره نسبت به سینما بدهکاریم. هیچگاه حساب‌های ما صفر نیست. به هر حال حتما بخشی از تعهدات معوق سال جاری ما به سال بعد منتقل خواهد شد.
* چند میلیارد وام پرداخت کردید؟
تابش: بنیاد فارابی، با توجه به انعقاد تفاهم‌نامه‌ای که ابتدای هر سال با سازمان سینمایی دارد، نسبت به هزینه‌های جاری خود و کمک‌های مالی به سازندگان آثار، اقدام می‌کند. همانگونه که طی سه سال گذشته، بار‌ها و بار‌ها فیلم‌های مورد حمایت را رسانه‌ای کرده‌ایم در روزهای اخیر در یک گزارش فهرست فیلم‌ها و تعهدات سال ۹۶ را اعلام کردیم.
*نظر شما درباره برگزاری جشنواره‌ای مستقل برای فیلم اولی‌ها چیست؟
تابش: به پشتیبانی فیلمسازان اول رفتن و استقبال از اینکه، نیرو‌های جوان، متعهد و تازه نفسی وارد سینمای حرفه‌ای می‌شوند، همواره غرور انگیز است، اما اینکه چنین جشنواره و آیینی به طور جداگانه مطرح شود، مستلزم رایزنی و مشورت با اهالی سینما است.
البته این در چارچوب سیاست‌های کلی سازمان سینمایی قابل بررسی است. ولی خودم شخصا فکر می‌کنم هر چه جشنواره‌ها متمرکزتر و منسجم‌تر برگزار شوند از کارآیی و اثر گذاری بیشتری برخودار هستند و البته رعایت اصالت فنی و شأن حرفه‌ای جشنواره یک اصل است.
*به مشارکت در تولید سینمایی با دیگر کشور‌ها تا چه حد توجه دارید؟
تابش: قطعاً در آینده‌ای نه چندان دور، با توجه به رایزنی‌هایی که بنده و دیگر دوستان سازمان سینمایی انجام داده‌ایم و حضور پر رنگ برخی از کمپانی‌های منطقه‌ای و خارجی در ایران، شنونده خبر‌های خوبی در زمینه تولید مشترک سینمایی خواهید بود.
* حضور در جشنواره‌های بین‌المللی را تا چه اندازه در موفقیت سینمای ایران موثر می دانید؟
تابش: حضور فیلمساز و فیلم‌های وزین ایرانی در رویداد‌های مهم بین المللی همواره، اسباب افتخار را برای تمام کسانی که دغدغه سینمای ایران را دارند، جذاب بوده است. این موضوع ها اگر در قالب‌های دولتی مدیریت و هدایت شوند، می‌توانند دروازه‌های نوینی را برای پخش و اکران وسیع‌تر برای سینمای ایران فراهم کند.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان