بسیاری از ما علاقه‌مند به بازدید از شهر میامی هستیم، اما چقدر درباره این شهر بندری امریکا اطلاعات داریم؟ ما این شهر را در فیلم‌های کلاسیک امریکایی مشاهده کرده‌ایم و به نظرمان مکان گردشگری جذابی می‌آید. برخی از مقاصد جذاب گردشگری کشورها می‌توانند از طریق سریال‌های تلویزیونی و سینما در معرض دید شهروندان سایر کشورها و تبلیغات غیر مستقیم قرار گیرد.سینماسینما، صبا رضایی: به‌طور حتم از زبان طرفداران این سریال‌ها شنیده‌اید که از زیبایی‌های این کشورها تعریف می‌کنند، حتی اگر این کشور را از نزدیک ندیده باشند. سینما نه‌تنها ابزار مناسبی برای تبلیغ درباره گردشگری کشورها و اماکن مختلف به‌شمار می‌رود، بلکه جشنواره‌های سینمایی مانند جشنواره کن، مراسم اسکار و جشنواره بین‌المللی فیلم برلین سالانه گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. ایران نیز جشنواره سینمایی فجر را برگزار می‌کند که می‌تواند فرصتی برای جذب گردشگران خارجی به‌شمار رود.
برای تبلیغات گردشگری رسانه‌ها ابزار مناسبی هستند. زمانی که در رسانه‌های معتبر دنیا مانند گاردین جاذبه‌های گردشگری ایران تبلیغ می‌شود میزان جذب گردشگران نیز افزایش می‌یابد اما هیچ ابزاری گویاتر و جذاب‌تر از سینما نیست. یکی از کارگردانان مطرح بین‌المللی که مکان‌های گردشگری به‌ویژه در مناطق بومی و روستایی را برای فیلمبرداری انتخاب می‌کرد عباس کیارستمی بود، نمایش فیلم‌های او در عرصه بین‌المللی موجب شد تا جاذبه‌های طبیعی ایران به جهانیان معرفی شوند.
جادوی سینما گردشگری «کارلووی‌واری» را رونق داد
این از جادوهای سینماست که مثلا فکر می‌کنیم جشنواره فیلم کارلووی‌واری موجب شده شهر کارلووی‌واری در جهان شناخته شود، درحالی‌که حتی چند قرن قبل از آنکه فیلم و صنعت سینما وجود داشته باشد، این شهر به‌دلیل شرایط جغرافیایی خود، در قلب اروپا از شهرت و اهمیت برخوردار بوده است. شهر کارلووی‌واری، مرکز استانی به همین نام، در شمال‌غربی جمهوری چک، در فاصله ۱۳۰ کیلومتری پراگ و با فاصله کمی از کشور آلمان قرار دارد. این شهر کوچک، از شهرهای قدیمی اروپاست که معنای نام آن نیز «حمام چارلز» (چارلز چهارم، پادشاه بوهمیا و امپراتور مقدس روم) است. این شهر در طول تاریخ از رونق گردشگری خوبی برخوردار بوده تا آنکه بازدیدها و اقامت‌های گردشگری در طول جنگ‌های جهانی به‌طور کامل متوقف شد و از شکوه این شهر که در مرز شرقی آلمان قرار دارد، کاسته شد.
در این شرایط، مسئولان شهری و کشوری به فکر افتادند با برگزاری یک جشنواره فیلم، رونق از دست رفته را به کارلووی‌واری برگردانند. جشنواره فیلم کارلووی‌واری که اکنون به‌عنوان دومین جشنواره تاریخ اروپا و یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی مرکز اروپا، بیش از نیم قرن قدمت دارد، بزرگترین جشنواره فیلم در جمهوری چک و سال‌ها بزرگترین جشنواره در شرق اروپا بوده است. این جشنواره درواقع از جشنواره‌های معتبر سری «آ» در مرکز و شرق اروپاست که آن را با جشنواره‌های کن، برلین، ونیز، سن سباستین، مسکو، مونترال، شانگهای و توکیو، در یک گروه می‌دانند. نخستین دوره جشنواره، دو سال پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، در ۱۹۴۶میلادی به شکل غیررقابتی برگزار شد. از سال ۱۹۴۸میلادی به جشنواره‌ای رقابتی تبدیل شد و جایزه گوی بلورین نیز در همان سال به‌وجود آمد. اکنون در دو بخش رقابتی و غیررقابتی برگزار می‌شود و ۵ جایزه بهترین فیلم، ویژه هیات داوران، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگری مرد و بهترین بازیگری زن دارد. این جشنواره از سال ۱۹۵۹میلادی به بعد، در سال‌های حکومت بسته کمونیستی، هر دو سال یک‌بار با جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو به‌صورت یک سال در میان برگزار شده و از سال ۱۹۹۴میلادی تاکنون سالانه برگزار می‌شود و در ابتدای تابستان هر سال، ۱۱ روز پررونق را برای این شهر کوچک رقم می‌زند. البته خیلی از آنها که از کشورهای دیگر به این جشنواره می‌روند، به‌طور قطع یکی از انگیزه‌های‌شان، فضای دنج و جذاب همین شهر کوچک گردشگری است.
ارتباط دو سویه سینما و گردشگری
ارتباط صنعت سینما و صنعت گردشگری، تاکنون به دو شکل ایجاد شده است. نخست در فیلمنامه یک مکان گردشگری به‌عنوان عنصری خاطره‌انگیز معرفی می‌شود. مکان‌های ویژه‌ای چون کافه‌ها و پارک‌ها از این نوع مکان‌ها هستند. در سینمای ایران یک مثال خیلی خوب وجود دارد؛ رستوران شهرزاد در فیلم معروف «پری» ساخته داریوش مهرجویی نمونه اعلای چنین مکانی است. از اصفهانی‌های قدیمی که بپرسید نام رستوران شهرزاد را براساس فیلم پری مهرجویی می‌شناسند و می‌گویند نام این رستوران بعد از فیلم آقای مهرجویی سر زبان‌ها افتاد. کافه نادری نیز که سابقه چندین ساله و بالای نیم‌قرن عمر دارد به مدد فیلم‌ها به‌عنوان مکانی گردشگری برای علاقه‌مندان شعر و ادب معرفی شد. نام این کافه را در کدام فیلم شنیده‌اید؟ در حالت دوم درگیری سینما و گردشگری بدین‌گونه است که مکانی به‌عنوان یک مولفه نمایشی و در حد یک شخصیت اثرگذار خود را در درون فیلمنامه نشان می‌دهد. لوکیشن در فیلم بسیار نقش حیاتی و غیرقابل‌حذفی دارد و روی شرایط بازیگران اصلی اثر می‌گذارد. چنین لوکیشن‌هایی را نمی‌توان از فیلم حذف کرد و در صورت جابه‌جایی کل فیلم عوض می‌شود. بهترین نمونه برای این اتفاق، فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک» است. پس از اکران فیلم میرکریمی روستای ناشناخته و گمنام مصر سرنوشتش زیرورو شد و فیلم با معرفی کویر مصر و روستاهای اطرافش، به سرعت این منطقه را بر سر زبان‌ها انداخت.
ابزار مناسب برای تبلیغات در گردشگری
به گفته کارشناسان گردشگری سینما می‌تواند ابزار موثری در معرفی و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری به‌شمار رود. همچنین جشنواره‌های سینمایی و جاذبه‌های گردشگری مرتبط با سینما می‌توانند گردشگران را به کشور جذب کنند.
بابک مغازه‌ای، کارشناس گردشگری گفت: به طور کلی گردشگری سینما زیرشاخه گردشگری هنری بوده و گردشگری هنری نیز از شاخه‌های گردشگری فرهنگی به شمار می‌آید. گردشگری سینما را از ۳ بعد می‌توان بررسی کرد؛ یکی زمانی است که جشنواره سینمایی در کشوری یا منطقه‌ای برگزار می‌شود و گردشگران به هدف شرکت در آن به مکان مورد نظر سفر می‌کنند. او افزود: بعد دیگر زمانی است که جاذبه گردشگری مرتبط با سینما در مکانی وجود دارد و گردشگران به هدف بازدید از آن سفر می‌کنند؛ مانند خیابان هالیوود در لس‌آنجلس یا شهرک سینمایی غزالی در تهران. جنبه دیگر آن نیز مشاهده یک فیلم سینمایی در کشور دیگر است که در این‌باره صنعت سینمایی کشور مقصد به حدی قوی است که گردشگران را به سوی خود جذب می‌کند.
این کارشناس گردشگری درباره ارتباط بین سینما و گردشگری بیان کرد: به‌طور حتم سینما ابزار مناسبی برای ترویج و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری به‌شمار می‌رود. به‌عنوان نمونه ترکیه در سریال‌های خود به خوبی موفق شده جاذبه‌های گردشگری را به نمایش گذاشته و مخاطبان خود را به این کشور جذب کند.
او در ادامه بیان کرد: اکنون سینماگران و فیلم‌های ایرانی مورد توجه بسیاری از مردم جهان قرار گرفته و این امر می‌تواند فیلم‌های ایرانی را به ابزار مناسبی برای تبلیغات در زمینه گردشگری کشور تبدیل کند. باید کارگردانان و فیلمسازان کشور را تشویق کرد از اماکن گردشگری مختلف کشور فیلمبرداری کرده و با این کار اماکن گردشگری مختلف را تبلیغ کنند.
مغازه‌ای افزود: بهتر است در فیلم‌های بین‌المللی به جای نمایش چالش‌ها، مشکلات و تنگناهای موجود در جامعه به موقعیت‌هایی توجه شود که طبیعت، فرهنگ و تاریخ ایران را معرفی کرده و با این کار توجه گردشگران جهان را به ایران جلب کرد.
او درباره سریال‌های ایرانی که موفق به رونق گردشگری داخلی شده‌اند، اظهار کرد: سریال علی‌البدل در چند روستای گردشگری ایران ساخته شده بود و قهوه تلخ نیز با وجود موضوع طنزی که داشت به تاریخ کشور اشاره می‌کرد که می‌تواند نگاه گردشگران به مسائل تاریخی و باستانی کشور را تغییر دهد. مغازه‌ای در ادامه درباره راهکارهای مختلف جذب گردشگر از طریق سینما بیان کرد: می‌توان جشنواره‌های سینما را به شهرهای مختلف کشور تسری داده و از گردشگران جهانی برای شرکت در آنها دعوت کرد.
دعوت از فیلمسازان خارجی برای تبلیغ در فیلم
به عقیده فعالان عرصه سینما، صنعت سینما ابزار مناسبی برای تبلیغ و معرفی ظرفیت‌های گردشگری به شمار می‌رود و به همین منظور بسیاری از کشورها از فیلمسازان و کارگردانان دیگر کشورها دعوت می‌کنند در کشور آنها فیلم بسازند و حتی برای آنها تخفیف‌های ویژه‌ای در نظر می‌گیرند.
غلامرضا موسوی، تهیه‌کننده سینما گفت: سینما می‌تواند ویژگی‌های هر کشوری را به طور موثر معرفی کند. بسیاری از کشورها برای ساخت فیلم‌های مرتبط با گردشگری تسهیلاتی قائل می‌شوند و از فیلمسازان کشورهای مختلف دعوت می‌کنند در کشور آنها فیلم خود را بسازند. او تاکید کرد: در واقع کشورهای جذب‌کننده فیلمسازان، تنها به‌دنبال حضور فیلمسازان مشهور نیستند.
آنها با استفاده از این امکان تلاش می‌کنند فرهنگ و جاذبه‌های گردشگری کشورشان را معرفی کنند.این کشورها مانند ترکیه برای گروه‌های فیلمسازی تخفیف ویژه قائل می‌شود. هر گروهی که برای فیلمبرداری به این کشور می‌رود باید استانداردهای مالی را طی کند و بدون هیچ مشکلی همه‌چیز برای‌شان فراهم می‌شود. حتی درصدی از هزینه‌های گروه فیلمسازی را نیز متقبل می‌شوند. این یک نوع تشویق برای جذب فیلمسازان است. البته او حضور فیلمسازان خارجی در ایران را اتفاق چندان ساده‌ای نمی‌داند، چراکه در کشور ما مسائلی وجود دارد که شرایط را متفاوت می‌کند. مثلا بحث رعایت حجاب یکی از آن مواردی است که می‌تواند حضور فیلمسازان خارجی در ایران را مشکل رو به رو کند.
او افزود: این گفته که تهیه‌کنندگان علاقه‌ای به ساخت فیلم در خارج از تهران ندارند، درست نیست و ساخت فیلم‌ها معمولا بر مبنای فیلمنامه است و اگر فیلمی نیاز باشد در خارج از تهران ساخته شود تهیه‌کننده حتما شرایط آن را فراهم می‌کند و این موضوع در اصل ربطی به مشکلات اقتصادی ندارد.
سخن پایانی
به‌طور کلی می‌توان راهکارهای دیگر کشورها را برای استفاده مناسب از سینما به منظور تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری استفاده کرد. یکی از آنها دعوت از سینماگران دیگر کشورها برای فیلمسازی در کشور است که البته این امر با محدودیت‌های جدی فرهنگی و شرعی در ایران روبه‌رو است اما در فیلم‌های مطرح ایرانی نیز می‌توان مکان‌های گردشگری ایران را معرفی کرد.
منبع: گسترش تجارت