نشست «بررسی قدرت موزه سینما بر سینمای ایران» با حضور سید محمد بهشتی، حبیب احمدزاده، سید احمد محیط طباطبایی و شادمهر راستین توسط موزه سینمای ایران با همکاری ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) عصر روز گذشته در سالن فردوس این مجموعه فرهنگی- تاریخی برگزار شد.
به گزارش سینماسینما، در ابتدای این نشست شادمهر راستین از سخنرانان مراسم که اجرای آن را هم برعهده داشت، گفت: شعار امسال ایکوم، قدرت موزه است و هر موزه‌ای نسبت به این شعار برنامه‌هایی دارد.

در ادامه سید احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) با بیان اینکه شورای بین‌المللی تعریف مشخصی دارد، گفت: موزه‌ها بر اساس فناوری‌های جدید، تکنولوژی و بهره‌برداری از آنها در شرایطی قرار گرفته‌اند که فراگیری بسیار زیادی پیدا کرده‌اند و با استفاده از این فناوری‌ها می‌توانند جمعیت بیشتری از انسان‌ها را از رده‌های مختلف به موزه دعوت کند.

وی ادامه داد: موزه‌ها به عنوان نهادی که آموزش را با هدف ارتقای سطح جامعه مدنی به کار گرفته‌اند، یک قدرت است که از این شیوه بهره‌مند هستند. قدرت دیگر موزه این است که مکانی تاریخی بوده و با توجه به پایداری فضایی که در آن شکل گرفته به جامعه خود کمک می‌کند و شورای بین‌المللی این موضوعات را قدرت موزه می‌داند.

محیط طباطبایی با بیان اینکه موزه دارای قدرت است، بیان داشت: تعریف موزه به عنوان یک نهاد هر چه باشد، خروجی آن باید صلح، همزیستی و تفاهم باشد. زیرا موزه به انسان شناخت و آگاهی می‌دهد و غیر ممکن است که شناخت منجر به شجاعت و در نهایت صلح نشود. من معتقدم اگر پدیده‌ای به این نتیجه نرسد موزه نیست و نتوانسته کار خود را صحیح انجام دهد. تداوم کینه‌ها و خشونت‌ها و انتقال آنها از نسلی به نسل دیگر وظیفه نهاد دیگری است؛ وقتی حرف از موزه می‌شود، موزه این موارد را باید تبدیل به صلح کند زیرا تمام موزه‌های جهان برای صلح می‌جنگند اما تعریفشان متفاوت است. از ویژگی‌های مهم موزه‌ها این است که باید خروجی‌شان صلح باشد اگر بدین شکل نباشد باید بازنگری شوند.

وی با بیان اینکه مطمئنا موزه تحلیل‌گر و جهت دهنده نیست، گفت: موزه دایره المعارفی است که ما را متوجه می‌کند که کجا هستیم و به کجا باید حرکت کنیم. موزه‌ها اساسا پایه آینده هستند و گذشته را برای آینده می‌آورند و وقتی به موزه سینما می‌رویم این موضوع را کاملا درک می‌کنیم. موزه به امید اشاره می‌کند و برای تلاش برای صلح و جامعه بهتر رقم می‌خورد. بنابراین قدرت موزه فراتر از تکنولوژی است و آینده‌ای پایدارتر را شکل می‌دهد.

محیط طباطبایی بیان داشت: شاخصه‌هایی در تعریف موزه مانند قدرت، صلح، پایداری وجود دارد که به عنوان تکیه گاه می‌توانیم به کمک آن آینده را رقم بزنیم و می‌توانیم به موزه مانند یک منشور از زوایای مختلف نگاه کرد. همه مسائل کنونی که در دنیای امروز وجود دارد یک پایگاه می‌خواهد و موزه این پایگاه را فراهم می‌کند. جوامع پیشرفته را از تعداد موزه‌ها و نگاهی که به موزه می‌شود و جایگاهی که در آن جامعه دارد، می‌توان درک کرد. اگر اینطور نگاه کنیم می‌بینیم موزه سینما، نکته مهمی برای آینده سینماست و پایگاهی است که می‌توان به آن تکیه کرد.

برای اینکه یک ملت را بشناسیم باید به موزه تاریخی‌شان رجوع کنیم

در ادامه سید محمد بهشتی پژوهشگر و کارشناس فرهنگی ضمن تبریک هفته میراث فرهنگی و روز جهانی موزه، گفت: ایکوم هر سال با بیان شعارهایی موزه‌های جهان را به سمتی هدایت می‌کند که تا روز جهانی موزه در سال آینده همه موزه‌ها دنبال فعالیت‌ها و رویدادهایی که مغفول مانده باشند.

وی با اشاره به قدرت موزه‌ها افزود: جنبه‌هایی از موزه وجود دارد که فارغ از بحث تکنولوژی و ارتباطات که امروزه اهمیت دارد، به خود موزه بودن مربوط می‌شود و ما می‌خواهیم به آن جنبه‌هایی که پایدارتر است اشاره کنیم. موزه فی‌النفسه خصوصیاتی دارد که در آن قدرتی پدید می‌آید که در چیزهای دیگر نیست. در کشور نهادهای مختلفی داریم که موضوعات مختلفی را مدیریت می‌کند به عنوان مثال ما وزارت کشاورزی داریم که محصولات مختلفی را تولید می‌کند و در یک پروسه یک ساله مصرف و تبدیل به فضولات می‌شود و محصولان صنعتی هم به همین شکل که با کمی تامل متوجه می‌شویم عمر طولانی ندارند و عمدتا ناپایدارند و شاید علم، دانش و موزه‌ها پایدار هستند.

بهشتی تاکید کرد: موزه سینما خود یک امر معاصر است که سبقه تاریخی زیادی ندارد (صد سال بیشتر از عمر سینما نمی گذرد) اما پایدار است و ویژگی‌هایی دارد که این خصوصیت به پایدار بودن آن کمک می‌کند.

وی با بیان اینکه همه اموری که امروزه با آنها سروکار داریم از تعداد بی‌شماری امور متغیر و تعداد معدودی امور ثابت تشکیل می‌شود، ادامه داد: متغیرها مانند سبک زندگی که سبک زندگی امروز با سبک زندگی زمان قاجار متفاوت است. شهرهایی هستند که خانه های قاجاری را برای بازدید گذاشتند و همه ما از دیدن آنها لذت می بریم اما قابلیت زندگی کردن ندارند. قاجاری که اکنون مورد استفاده نیستند به دلیل اینکه سبک زندگی ما امروز تغییر کرده است. تکنولوژی نیز از مواردی است که متغیر است؛ زمانی وسیله نقلیه اسب و گاری بود و به تدریج اتومبیل، قطار، هواپیما اختراع شده است. گاهی این تغییر و تحولات آنقدر زیاد است که ما را متقاعد می‌کند امر ثابتی وجود ندارد. جهان امروز، جهان ارتباطات و اینترنت است و هیچ چیز ثابنی وجود ندارد درحالیکه اینطور نیست همه این‌ها شاخه، برگ‌ و میوه‌های درختی هستند که این درخت بر ریشه ثابت ایستاده است و این درست همان چیزی است که ما از آن غفلت می‌کنیم. باید توجه داشته باشیم که موزه ها در مورد این امر ثابت، مسئولیت دارند در مقابل امری که به راحتی دچار دگرگونی نمی‌شود به ما یادآوری می‌کند که امر ثابتی وجود دارد و نباید عوامانه تحت تاثیر طوفان تغییرات آنرا فراموش کنیم. در روزگاری که در طوفان تغییرات هستیم موزه ها مسئولیت و نقش زیادی دارند. به عنوان مثال، قیمت و ارزش لنگر زمانی مشخص می‌شود که کشتی دچار طوفان می‌شود زیرا چیزی که کشتی را نجات می‌دهد لنگر است و موزه‌ها نقش لنگر را ایفا می‌کنند.

بهشتی ادامه داد: یادم می‌آید گاهی که برخی دوستان سینمایی ناامید می‌شدند به آنها می‌گفتم، وقتی می‌گویند فردی فاتح قله اورست است یعنی همان فرد زمانی برای رفتن به قله اورست زحمت کشیده و روزهای دیگر هم مانند انسان‌های معمولی زندگی می‌کند و به بقیه امور زندگی مانند ما می‌پردازد و همین زندگی روزمره آنها گویای آن است که قله اورست فتح شدنی است. امروز می‌توانیم بگوییم موزه سینما حال شما را خوب می‌کند و یادآور آن است که قله اورست فتح کردنی است. من معتقدم سینمای ایران به صورت مکرر سینمای ایران را فتح کرده است.

وی با اشاره به اینکه موزه سینما ابتدا در خیابان پیرنیا در لاله زار افتتاح شد، گفت: روز افتتاح این موزه، زنده یاد آقای حبیبی نیز حضور داشت و در بازدیدی که از موزه داشتیم به جایزه زنده یاد عباس کیارستمی از جشنواره کن برای فیلم «طعم گیلاس» برخوردیم که نامه‌ای در یک قاب کنار آن گذاشته بودند. این نامه مربوط به ۵۰ سال قبل از برنده شدن جایزه آقای کیارستمی در جشنواره کن بود. نامه از طرف مدیر جشنواره کن بود که برای سفارت ایران نوشته بود؛ ما بعد از جنگ جهانی تصمیم گرفتیم جشنواره کن را راه اندازی کنیم و از همه کشورها در خواست کرده بودند در جشنواره کن شرکت کنند. این نامه را به وزارت امور خارجه فرستاده بودند و در نهایت برای وزارت کشور ارسال شده بود در نهایت گفته شده بود که به نحوی به جشنواره کن اطلاع دهید ما امسال آمادگی شرکت در این فستیوال را نداریم و در فرصت مناسب دیگری شرکت می‌کنیم و امروز شما می‌توانید امثال این نامه‌ها را در موزه سینما ببینید. همچنین اشیایی از مرحوم سپنتا که فرزندشان به موزه سینما اهدا کرده است. (سپنتا جزء اولین فیلمسازهای سینمای ایران است)

بهشتی تاکید کرد: موزه سینما در واقع آلبوم خانوادگی سینماست که شرح فتوحات سینما در آن ثبت و ضبط شده و هر فردی از اهالی سینما و اهل ایران نسیبت به دستاورد ارزشمندی بنام سینما در کشور ناامید شدند و دچار تردید شدند، خوب است که به موزه سینما سری بزنند زیرا مانند لنگری آنها را آرام می‌کند. مگر چند کشور در دنیا موزه سینما دارند؟ مگر چند کشور داریم که سینما و تاریخ سینما هم داشته باشند که بتوانند به واسطه آنها موزه سینما داشته باشند؟ موزه سینمای ایران همه چیزش تجربه خود ما است.

وی با تاکید بر باثبات بودن موزه یادآور شد: در موزه ها هدف اصلی قراردادن اشیاء کنار هم قرار نیست و آنچه اهمیت دارد باثباتی موزه است. برای اینکه یک ملت را بشناسیم باید به موزه تاریخی‌شان رجوع کنیم. مثلا موزه «بُن» من را متوجه کرد که مردم آلمان ۷۰۰ سال پیش عمدتا عشایر بودند و یک سری اشیاء نفیس رم را پیدا کرده بودند که هیچ کدام مربوط به خود آلمان نبود. تمدن در آلمان ۶۰۰ و خرده‌ای سال بیشتر سابقه ندارد و یا در سوئد وقتی به موزه‌شان مراجعه کنیم متوجه می‌شویم که چقدر در فقر زندگی می‌کردند. در موزه‌های ایران گنجینه‌هایی داریم که مربوط به تاریخ و تمدن ما است که حال همه ما را خوب می‌کند.

تصحیح و جهت دهی پیام مهمترین وظیفه موزه سینما است

در بخش دیگری از این نشست حبیب احمدزاده، نویسنده، پژوهشگر و مستندساز با طرح این سوال که در باب فعالیت موثر موزه سینما در آینده چه باید کرد، گفت: امام موسی صدر جمله‌ای دارد مبنی بر اینکه می‌گوید یکی از مشکلات علمای ما این است که می‌خواهند بدانند پیامبر در زمانه خودش چگونه رفتار می‌کرده است؟ درحالیکه ما باید بدانیم پیامبر اگر امروز بود چگونه رفتار می‌کرد. از همین منظر من معتقدم که ما باید برای آینده برنامه‌ریزی کنیم.

وی با اشاره به اینکه دفاع مقدس نقش پر رنگی در عقبه فرهنگی ما دارد، افزود: ما در کشور دو موزه فعال داریم که به مساله جنگ و صلح و دفاع مقدس پرداخته‌‎اند؛ موزه دفاع مقدس و موزه صلح و من به عنوان کسی که در دانشگاه تدریس می‌کنم سعی دارم در طول تدریس دانشجویان و حتی مهمانان خارجی‌ام را به هر دو موزه ببرم و هربار دقت می‌کنم که خروجی بازدیدهای آنها چه می‌شود.

احمدزاده افزود: معمولا در موزه‌ها اشیایی برای نمایش وجود دارد اما در موزه صلح آنگونه که باید نیست با این وجود این موزه توانست کاری کند که «جک استراو» در مجلس عوام انگلیس درباره موضوع شیمیایی ایران صحبت کند و همچنین زنده یاد عباس کیارستمی بعد از بازدید از این موزه بگوید «با دیدن جانبازان نگاهم به زندگی عوض شد و با دیدن این افراد فهمیدم که زنده‌ام و به مرگ نباید فکر کنم بلکه باید در زندگی تلاش کنم و وقتی به مرگ فکر می‌کنم حال را از دست می‌دهم.»

احمدزاده یادآور شد: ما فرهنگ عظیمی تحت عنوان دفاع مقدس داریم که به عنوان دفاع از مملکت شناخته می‌شود که برای تبلیغ و نهادینه کردن آن باید به سیر فرهنگ توجه کنیم و هرکسی فقط به دنبال شاخ و برگ خود نباشد.

وی ادامه داد: اصلی‌ترین موضوع در هر چیزی این است که ما چه نتیجه و ثمره‌ای را از آن موضوع می‌خواهیم بدست آوریم و با آن موضوع چه کارهایی می‌خواهیم انجام دهیم و بر همین اساس ما در هر امر فرهنگی باید به دنیال این باشیم که خروجی آن چه خواهد بود. آیا به دنیال اثرگذاری هستیم و یا می‌خواهیم فقط گزارش کار بدهیم.

احمدزاده با اشاره به اینکه نقش موزه‌ها در حوزه فرهنگ مانند شارژرهای قوی در حوزه‌های الکتریکی و علمی است، گفت: وقتی افراد در اتمسفر موزه قرار می‌گیرند همه آنچه که می‌خواهید در ساعت های طولانی به فرد بگویید را در چند دقیقه متوجه می‌شود و من این مساله را به عینه در زمانی که دانشجویانم را به موزه صلح بردم و آنها حرف‌های مدیر موزه صلح را گوش می‌کردند، دیدم و اتمسفری که آنها با آمدن به موزه‌ها مواجه می‌شوند بسیار مهمتر از اطلاعاتی است که فرا می‌گیرند. موزه‌ها از این نظر نقش پررنگی در انتقال اصل موضوع به مخاطبان دارند.

وی ادامه داد: فکر می‌کنم موزه سینما بزرگ‌ترین کاری که باید انجام بدهد، جهت دهی است و این جهت‌دهی به واسطه آنکه موزه سینما یک جای غیرجناحی است و جلسات پژوهشی برگزار می‌کند می‌تواند ماندگار باشد. موزه سینما جایی است که آدم‌های فرهنگی می‌توانند بیایند، اثر خودشان را بگذارند و آن را به دیگران بسپارند.

احمدزاده با اشاره به اینکه موزه‌ها می‌توانند باتوجه به فعالیتشان در بخش‌های مختلف اثرگذار باشند، بیان داشت: امروز باید این پرسش را مطرح کرد که موزه سینما در امور اجتماعی و سیاسی چه فعالیت هایی می‌تواند انجام بدهد؟ و ما باید فعالیتی کنیم که ببینیم خروجی خوبی داشته باشد.

در ادامه مراسم کلیپی از جشنواره دانش‌آموزی در مناطق محروم یاسوج نمایش داده شد.

احمدزاده بعد از پخش کلیپ با اشاره به اینکه قطعا باید دفاع مقدس را ارج نهاد و با موضوع دفاع مقدس فیلم‌های مختلفی ساخت گفت: باید مراقب بود که با ساخت آثار به نام دفاع مقدس کینه‌ها را تقویت نکنیم زیرا کسی که بخواهد کینه‌ها را یادآوری و بزرگ کند همان راه صدام را رفته است.

احمدزاده ادامه داد: امروز موزه سینما رسالت بزرگی دارد و همان طور که موزه صلح منتظر نشد و خودش دست به کار شد، موزه سینما هم باید خروجی داشته باشد. موزه سینما می‌تواند با اعتمادی که میان هنرمندان دارد کارهای زیادی انجام بدهد. به عنوان مثال می‌تواند هر سه ماه یک بار فیلمی را در یک منطقه محروم نمایش دهد.

وی ادامه داد:‌ قدرت موزه سینما در این است که می‌تواند محل و مرجعی برای جمع کردن هنرمندان و افراد با نگاه‌های مختلف و ژانرهای متفاوت باشد.

وی خاطرنشان کرد: ما در مناطق محروم یاسوج جشنواره‌ای را برای دانش آموزان برگزار کردیم که آنها خیلی دوست داشتند البته این خطر هم برای بچه‌ها وجود داشت که پس از جشنواره احساس افسردگی کنند که مبادا حق و حقوقی داشته‌اند که محقق نشده است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم یک محل بازی هم برای آنها بسازیم. موزه سینما هم می‌تواند این کار را انجام دهد و همه دست به دست هم دهیم تا بچه‌های این مملکت شادتر زندگی کنند و این امر یکی دیگر از قدرت‌های سینماست.

احمدزاده بیان داشت: برخی به من می‌گویند تو چرا ناامید نمی‌شوی و پاسخ من این است که در ۱۵ سالگی در شهر محاصره شده زندگی کردم و به این حرف که چیزی که تو را نمی‌کشد بلکه قوی‌ترت می‌کند ایمان دارم. ما کم کم داریم بسیاری از چیزها را فراموش می‌کنیم که موزه می‌تواند آنها را به ما به یادآوری ‌کند. موزه‌ها محل نگهداری و امید هستند.

موزه می‌تواند یک پایگاه باشد

راستین در ادامه بیان داشت: قدرتی که دوستان در سخنان خود مطرح کردند، تعریفی از قدرت نرم و فرهنگ، قدرت نرم است و موزه می‌تواند از آن قدرت در برابر قدرت سخت که سلاح نظامی باشد، استفاده کند. همانطور که سینمای هالیوود هم از این مبنا استفاده کرده و موزه‌ها را تبدیل به جایی کرده که خواسته‌های اولیه انسان‌ها را در فیلم‌ها تامین می‌کند، مثل ثروت، طمع و … . البته باید یادآور شوم که فیلم‌هایی هم با موضوع موزه ساخته شده است مانند فیلم راز داوینچی که در مسیر به دست آوردن گنج‌ها به گنج‌های پایداری می‌رسند؛ گنج‌هایی مثل روابط انسانی.

وی با تاکید بر اینکه جنبه روایتی ما امروز خیلی کم است، گفت: روزی بود که این شهر جمال امید را داشت که سینما را روایت می‌کرد، خانم طاهری که فیلمخانه را روایت می‌کرد، آقای خستو می‌توانند سالها درباره فیلم‌ها برای ما روایت بگویند و آقای انوار که درحال جمع آوری روایت‌ها است.

راستین خاطرنشان کرد: برخلاف آنکه می‌گفتند موزه مخاطب ندارد، در دوران کرونا ثابت شد اگر قرار است چیزی پایدار و قابل انتقال باشد، موزه‌ها هستند. مردم در دوران کرونا همه، سریال‌ها و فیلم‌ها را دیدند ولی بعد با خود گفتند دیگر چه چیز ثابتی هست که سراغش برویم؟

وی ادامه داد: من از اینکه موزه و کسب و کار با هم ارتباط داشته باشند هیچ ترسی ندارم زیرا مطمئنم گنجینه‌ای است که آخرش منتهی به روابط انسانی می‌شود. ما شکل روایی جدیدی برای مخاطبی که با اطلاعات زیادی که از طرف اینترنت مخابره می‌شود نداشتیم. به همین دلیل در بحث قدرت نرم نمی‌توانیم فرهنگ را تبلیغ کنیم. زیرا فرهنگ، ترویجی است و آدم‌هایی را می‌خواهد که بدانند قدرت فرهنگ چیست. شاخصه‌های نفوذ نرم اهمیت دادن به تغییر و بی‌توجهی به پایداری است. یعنی هرچیزی که تغییر می‌کند از دوره‌ای به بعد جذاب می‌شود.

راستین با بیان اینکه موزه‌ها می‌توانند پایگاه‌های قدرت نرم باشند بیان کرد: متاسفانه ما با تکنولوژی‌های روایتی خوبی سر و کار نداریم. اینکه احساس کنیم موضوع، تجارت و کسب و کار است چیزی است که باعث نگرانی می‌شود. خواسته‌ها باید توسط راویان بازگو شود. آدم‌ها باید بدانند چه می‌خواهند و برای خواسته‌شان به چه موزه‌ای مراجعه کنند و امیدوارم همه ما راویان خوبی برای آنچه می‌خواهیم، باشیم. برای من مهمترین گنج درام است، بنابراین فکر می‌کنم روش‌های جدید مخاطب قصه‌گویی است.

وی در پایان گفت: نکته اصلی این است که سینما یک راوی جدیدی محسوب می‌شود که با تکنیک‌ها و زمینه‌هایی که دارد میان مردم و موزه ارتباط برقرار می‌کند.

در انتهای این مراسم از موزه سینما به دلیل شاخصه‌هایی همچون اعمال استاندارهای فنی و توسعه فیزیکی، پژوهش، کودک و نوجوان و خلاقیت و نوآوری تقدیر و از طرف ایکوم (شورای بین المللی موزه‌ها) لوح تقدیری به موزه سینما اهدا شد.