محمد تاجیک : این روزها همزمان است با وفات حضرت عبدالعظیم حسنی (ع).داود میر باقری کارگردان مطرح سینما وتلویزیون ،در سال ۷۹،فیلم مسافر ری را با موضوع حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) ساخت که پس از نمایش آن در سینماها ،نسخه ای دیگر ازاین فیلم به صورت سریال از تلویزیون پخش شد .
به گزارش سینماسینما ،«مسافر ری»، پس از فیلم‌های «آدم برفی» و «ساحره» که به ترتیب طی سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۶ ساخته شدند، سومین فیلم بلند داود میرباقری بود که از حال هوایی کاملا متفاوت نسبت به دو فیلم اول این کارگردان برخوردار بود.فیلمبرداری سینمایی «مسافر ری» در سال ۱۳۷۹ انجام شد و فیلم در همان سال و در مدت زمان نسبتا طولانی دو ساعت که ویژگی اغلب فیلم‌های تاریخی است، آماده نمایش شد.فیلمنامه «مسافر ری» را خود میرباقری در ژانر تاریخی و مذهبی به نگارش درآورده است؛ داستان فیلم قرن سوم هجری را به تصویر می‌کشد. مقارن با خلافت عباسی و امامت دهمین پیشوای شیعه امام هادی (ع)، عبدالعظیم حسنی یکی از شاگردان و مریدان امام هادی (ع) مغضوب دستگاه خلیفه است. پس از تخریب بارگاه امام حسین (ع) در کربلا به دستور عمال خلیفه، عبدالعظیم به توصیه امام هادی (ع)، به مهاجرتی طولانی به سمت ایران و شهرری می‌زند. این هجرت از نظر سیاسی بسیار پر اهمیت است و عبدالعظیم طی این مسافرت حامل پیام امام هادی (ع) به علویان ایرانی است. او در این مسافرت طولانی با خطرات و حوادث گوناگونی روبرو می‌شود.
/از ویشکا آسایش تا جمشید هاشم پور/
در فیلم – سریال «مسافر ری» که پس از اکران در سینماها نسخه سریال آن از تلویزیون پخش شد، داریوش ارجمند به ایفای نقش پرداخته است؛ بازیگری که ۹ سال قبل از این کار با ایفای نقش در سریال «امام علی (ع)» به کارگردانی میرباقری و ایفای نقش مالک اشتر محبوبیت بسیاری را در میان مردم به دست آورده بود. ارجمند پیش از ایفای نقش در «مسافر ری» در سینمایی «اعتراض» به کارگردانی مسعود کیمیایی بازی کرده بود و بلافاصله پس از بازی در فیلم میرباقری و درست در همان سال مقابل دوربین سینمایی «سگ کشی» به کارگردانی بهرام بیضایی رفت و نقشی کاملا متفاوت را بازی کرد.ویشکا آسایش دیگر بازیگر این فیلم است که او هم در سریال امام علی (ع) بازی داشت و از بازیگران اصلی این سریال هم محسوب می‌شد. در کنار این دو بازیگر، هنرپیشگانی چون جمشید هاشم‌پور، محمدرضا شریفی نیا، عنایت بخشی، عنایت الله شفیعی، سیاوش طهمورث، زهره حمیدی و ستاره اسکندری نیز در فیلم- سریال «مسافر ری» بازی کرده بودند.
/مسافر ری چه جوایزی دریافت کرد؟/
«مسافر ری» در پنجمین جشن خانه سینما شرکت داشت و در هفت بخش مختلف نامزد دریافت جایزه شد؛ این فیلم در نهایت توانست در سال ۱۳۸۰ تندیس بهترین طراحی لباس این رویداد هنری را به خود اختصاص دهد.دیگر حضور این فیلم در جشنواره‌های هنری به سال ۱۳۷۹ بازمی گردد که در نوزدهمین جشنواره فیلم فجر شرکت کرد و عبدالله اسکندری توانست جایزه بهترین چهره پردازی را از آن خود کند.
/علی معلم: مسافر ری، فیلمی دراماتیک از واقعه‌ای غیر دراماتیک است/
مرحوم علی معلم رییس انجمن منتقدان در اوائل دهه ۸۰ و سردبیر ماهنامه دنیای تصویر در مصاحبه ای در دی ماه سال ۸۰می گوید : هنرمندی میرباقری در این است که توانسته از قصه زندگی حضرت عبدالعظیم بدون هیچ ارج و فرود و حادثه خاصی اثری پذیرفتنی ارایه دهد. داستان زندگی این حضرت به اندازه کافی دراماتیک نیست، ولی میرباقری توانسته با تبدیل کردن آن به مجلس‌هایی جداگانه، آن را برای مخاطبان جذاب و قابل دنبال کردن سازد.(ایسنا)
/نظر سنجی جالب مرکز تحقیقات و مطالعات معاونت سینمایی درباره فیلم مسافر ری/
جالب است بدانید در نظرسنجی مرکز تحقیقات و مطالعات معاونت سینمایی در اسفند ۸۰ طی گزارشی اعلام کرد: این مرکز در خصوص سلسه پژوهش‌هایی در زمینه شناخت و سنجش بازخورد تماشاگران سینمای ایران اقدام به نظرسنجی فیلم “مسافر ری” در سینما استقلال در روزهای ۱۱ و ۱۵ دی ماه ماه سال جاری نمود. به گزارش ایسنا در آن زمان ،بر اساس این آمار ، مجموعا ۱۰۲۱ تن به سوالات پرسشنامه پاسخ دادند که بر اساس این آمار افراد متاهل و مجرد به طور یکسان با ۴۸/۸ درصد از فیلم دیدن کرده و آن را آموزنده و سرگرم کننده می‌دانند و نیز طبق این آمار جوانان (۱۶ تا ۳۵ سال) با ۷۳/۵ درصد استقبال خوبی از فیلم کرده‌اند. در این نظرسنجی بیشترین حجم فراوانی پاسخ دهندگان از نظر سطح تحصیلات متعلقه به دیپلمه‌هاست ۴۲/۹ درصد و در رده بعدی افراد دارای تحصیلات فوق دیپلم (۳۴/ درصد) قرار دارند. از نظر جنسیت، مردها ۵۲/۷ درصد و زنها ۴۵/۲ درصد حجم پاسخگویان را به خود اختصاص داده‌اند. (پاسخگویان مرد ۷/۵ درصد بیشتر از زن می‌باشد) و نیز طبق این آمار دانشجویان با ۴۳/۵ درصد و کارمندان با ۱۲/۷ درصد به ترتیب بیشترین حجم نمونه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده بودند. همچنین تبلیغ در تلویزیون با ۳۱/۶ درصد بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده و عکس و پوستر فیلم جلوی سینما با ۳۱ درصد در رده بعدی قرار دارد. (کسانی که به طریقی غیر از آنچه در پرسشنامه آمده است از اکران فیلم مطلع شده‌اند تمایل به تماشای دوباره فیلم دارنند و آن را آموزنده و سرگرم کننده می‌دانند) طبق آزمون‌های انجام شده شهرت کارگردان فیلم (۳۸/۸ درصد) به عنوان انگیزه اولیه تماشای فیلم ذکر شده است و شهرت هنرپیشه‌های فیلم (۲۲/۴ درصد) در رده بعدی قرار دارد (آزمون‌های انجام گرفته نشان می‌دهد کسانی که به دلیل توصیه دوستان و شهرت کارگردان به تماشای آن رفته‌اند تمایل به تماشای دوباره فیلم دارند و افرادی که به دلیل شهرت هنرپیشه‌های فیلم به تماشای آن نشسته‌اند فیلم را آموزنده و سرگرم کننده می‌دانند. فیلم “مسافر ری“ در نوزدهمین جشنواره فیلم فجر پس از کاندیدا شدن در ۲ سیمرغ بلورین (طراحی صحنه و چهره پردازی) موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی (عبدالله اسکندری) شد. شایان ذکر است فیلم “مسافر ری“ ساخته داود میرباقری در اکران عمومی که از مورخ ۸۰/۹/۲۱ شروع و تا ۸۰/۱۰/۱۹ ادامه داشت فروشی بالغ بر ۲۲ میلیون تومان داشته است.
/روایت منوچهر محمدی از ساخت فیلم مسافر ری/
منوچهر محمدی تهیه کننده مسافر ری نظر جالبی درباره این فیلم دارد. محمدی در گفت وگویی با ایسنا در آن زمان می گوید : آقای میرباقری تلاش کرده کاری را که شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران انجام داد، به گونه‌ای در عرصه سینما و با فیلم مسافر ری نشان دهد.
منوچهر محمدی در گفت وگویی در سال ۸۰ انجام شده می گوید : سناریوی مسافر ری حدود ۳ سال پیش به سفارش کارگاه فیلمنامه نویسی، توسط داوود میرباقری نوشته شد و در این مدت هم آقای زم اظهار علاقه کرده بود که این فیلم ساخته شود؛ ظاهرا یک سری موانع اجرایی و کاری مانع شده بود که تولید این فیلم شروع شود. با دعوتی که آقای زم از بنده برای ساخت این فیلم کرد، من با توجه به این که از داستان آن خوشم آمد و برای اولین بار نگاهی متفاوت به شخصیتی مذهبی داشت، ساخت آن را قبول کردم؛ ضمن این که حضرت عبدالعظیم شخصیتی بزرگ و وابسته به معصوم است؛ ولی معصوم نیست و در نشان دادن آن مانعی وجود نداشت؛ این موضوع وجه خوب فیلم بود. به گفته محمدی : وجه دوم این فیلم سفر حضرت عبدالعظیم به ایران بود؛ اساسا تقابل و رویارویی و کنار هم نهادن تمدن اسلام و تمدن ایران، یکی از چالش‌های خوب و ظریفی است که معمولا در نگاه تاریخ نویسان، عنایت زیادی نشده است و بعضا حرف‌هایی کلی درباره نوع ورود اسلام به ایران گفته شده است. ورود شخصیتی با فرهنگ علوی و دیدگاه تشییع و برخوردش با اقوام و تمدن‌های مختلف ایرانی و نحوه رابطه معقول و منطقی که بایستی با فرهنگ‌ها و پاره فرهنگ‌ها برقرار کند؛ به نوعی نشانگر و بیان کننده تشییع علوی بود که این از نکات قابل توجهی بود که برای خود من نیز جالب بود و فکر کردم با ساختن این فیلم، می‌توانیم به شناخت فرهنگ ایران و مواجه آن با فرهنگ اسلام کمک کنیم.
/روایت میرباقری از ساخت مسافر ری/
داود میر باقری کارگردان فیلم مسافرری در نشست خبری این فیلم در زمان جشنواره در سال ۷۹ گفته :من سعی کرده‌ام زبان فیلم مسافر ری ، زبانی ساده و قابل فهم باشد و بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.میر باقری همچنین در خصوص سندیت تاریخی داستان حضرت عبدالعظیم و فیلم خود گفته : شاید در تاریخ بیش از ۷ یا ۸ صفحه در مورد حضرت عبدالعظیم مطلبی وجود نداشته باشد؛ من این فیلم را خودم آفریده‌ام و اطلاعات آن خلق شده، شخصیت‌ها را خودم به وجود آورده‌ام، البته با توجه به دوران تاریخی هجرت حضرت عبدالعظیم. اودر ادامه با اشاره به این موضوع که در این فیلم هیچ ممیزی صورت نگرفته است عنوان کرده : برخی صحنه‌ها را خودم حذف کرده‌ام، چرا که فکر می‌کردم می‌توان حرف‌ها را موجز‌تر کرد و زمان معقول‌تری برای فیلم در نظر گرفت.
/تعدیل نگاه افراط و تفریط/
میرباقری همچنین در خصوص صداگذاری فیلم گفته است : من دوست داشتم صدابرداری همزمان را برای “ مسافر ری “ اجرا می‌کردم، اما امکانات کم و مسایلی خاصی که برای این فیلم وجود داشت، مجبورمان کرد که از روش صداگذاری استفاده کنیم. وی هدف اصلی خود را از ساخت چنین فیلمی مطرح کردن چهره حضرت عبدالعظیم عنوان کرد و گفت: من می‌خواستم به نوعی در نگاه‌ها تعدیل ایجاد کنم، در حقیقت این فیلم نشانگر ضرورت‌های دوران ماست، افراط و تفریط‌هایی که در دین و تاریخ ملی ما به وجود آمده، تنش‌هایی که در میان این‌ها به وجود آمده و… ما سعی کرده‌ایم در شخصیت پردازی حضرت عبدالعظیم به نوعی این دو مقوله را در کنار یکدیگر به تعادل برسانیم.
/اقتدار حضرت عبدالعظیم نوعی اقتدار روحی است/
داریوش ارجمند بازیگر نقش حضرت عبدالعظیم نیز در نشست خبری این فیلم در جشنواره با اشاره به سنگینی پروژه فیلم “ مسافر ری “ در خصوص شخصیت حضرت عبدالعظیم در این فیلم گفته : این شخصیت حضور پررنگی در فیلم دارد، او در اوج ماجراها وارد می‌شود و تاثیر خود را می‌گذارد و می‌رود. ارجمند در پاسخ به این پرسش که چرا معمولا نقش‌های مقتدر را می‌پذیرد گفت: اصلا این طور نیست، من در فیلم آدم برفی یا سگ کشی و … نیز فیلم‌هایی را بازی کرده‌ام که شخصیت‌های من مقتدر نبوده‌اند. میرباقری نیز در ادامه در این خصوص این ویژگی ارجمند را مربوط به فیزیک صورت ارجمند دانست و گفت: اقتدار مالک اشتر و حضرت عبدالعظیم در نوع اقتدار متفاوت بوده، اقتدار حضرت عبدالعظیم نوعی اقتدار روحی است در حالی که اقتدار مالک اشتر اقتداری بیرونی بود و آقای ارجمند هر دو این نقش‌ها را به خوبی ایفا کرد.