محمد حمیدی‌مقدم در نشست رسانه‌ای هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» به ارائه جزییات برگزاری این رویداد پرداخت و عنوان کرد که در جشنواره امسال مستند شاخصی از حوادث سال گذشته حضور ندارد.
به گزارش سینماسینما، نشست هفدهمین جشنواره فیلم «سینماحقیقت» به دبیری محمد حمیدی‌مقدم صبح امروز ۱۹ آذر ماه در مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی برگزار شد.
پس از قرائت آیاتی چند از کلام‌الله مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، محمد حمیدی‌مقدم ضمن عرض تسلیت به مناسبت ایام فاطمیه و گرامیداشت یاد مردم مقاوم غزه در این روزهای سخت و ظلم جهانی گفت: امیدوارم دوربین‌ها آن لحظات را ثبت کنند و این مظلومیت را به درستی به مردم جهان نشان بدهند.
وی افزود: در ابتدا گزارشی ارائه می‌دهم؛ ما سال متفاوتی را گذراندیم و شاهد رشد و استقبالی بودیم که از آن شگفت زده شدیم. با توجه به اتفاقات، هزینه‌های بالای سینمای مستند و وقایع کشور فکر می‌کردیم تولید فروکش کند اما ۶۴۰ فیلم متقاضی حضور در جشنواره شدند. ما امسال شاهد رشد درخواست رسانه‌ها هم بودیم. امسال ۶۰ فیلمساز خانم داشتیم و ۳۸۰ فیلمساز هم از استان‌ها متقاضی حضور در جشنواره شده بودند که در مجموع ۲۰ استان در جشنواره امسال حضور دارند.
جشنواره امسال یک جشنواره متنوع و متکثر از چهره‌های جدید است
حمیدی مقدم ادامه داد: نکته‌ای که امسال باعث تفاوت می‌شود این است که ما به حوزه مشاوران ورود کردیم یعنی از هیات‌های انتخاب گذشتیم و مشاوران رای خود را می‌دادند. این موضوع تکثر بیشتری داشت. ما چیزی حدود ۲۵ مشاور در کنار خودمان برای انتخاب فیلم‌ها داشتیم که در همین راستا نکته جالب گوناگونی و رنگ‌آمیزی در ترکیب فیلم‌هاست. امسال ما تنوع مضمونی هم داریم؛ در حوزه اجتماعی، حیات وحش، مقاومت، جنگی، خانواده، تاریخی، ورزشی، محیط زیست و … آثاری داریم به طوری که جشنواره امسال یک جشنواره متنوع و متکثر از چهره‌های جدید است. ما یک نوزایی در حوزه محتوا و ساختار هم داریم ضمن اینکه فیلمسازان پیشکسوت را هم در کنار خودمان خواهیم داشت.
دبیر جشنواره «سینماحقیقت» با اشاره به بخش بین‌الملل این رویداد مطرح کرد: ما امسال در بخش بین‌الملل بخش ویژه غزه را هم داریم که به نظرم بخش خوبی هم شده است پس مهم‌ترین فیلم‌های مستند در این حوزه را به نمایش می‌گذاریم. ۲ پنل ویژه هم در این حوزه داریم ضمن اینکه مهمانانی از نقاط مختلف جهان در جشنواره حضور دارند. همچنین کارگاه‌هایی را با حضور استادان ایرانی و خارجی تدارک دیده‌ایم که این کارگاه‌ها ضبط و بعدا در سایت ما بارگذاری می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه امسال یک رویکرد ویژه در جشنواره دارند، عنوان کرد: با توجه به اینکه سال گذشته جشنواره را با نمایش یک فیلم مستند حیات وحش آغاز کردیم امسال شاهد رشد این مستندها هستیم. دو سه فیلم قدرتمند در این حوزه و یک دگرگونی در ساختار این نوع از فیلم‌ها داریم همچنین یک کارگاه در این حوزه برپا خواهیم کرد. در حوزه محیط زیست هم فیلم‌های خوبی به نمایش گذاشته می‌شود. یکی از نکات مورد توجه ما در هدف‌گذاری، آب و جمعیت بود.
برپایی ۲ بزرگداشت و یک نکوداشت در جشنواره هفدهم
وی یادآور شد: پیش‌بینی می‌کردیم شاید امسال تولید زیادی در این حوزه‌ها نباشد اما با توجه به هدف‌گذاری که کردیم از تولیدات مرکز وارد جشنواره شدند و شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه هم بودیم. امسال ۲ بزرگداشت و یک نکوداشت خواهیم داشت. جشنواره را با یک فیلم ماندگار در سینمای مستند آغاز خواهیم کرد؛ جشنواره با «تاراز» فرهاد ورهرام با یاد فیلمبردار فقید مرتضی پورصمدی آغاز خواهد شد. «تاراز» حاصل همکاری ضابطی جهرمی، ورهرام و پورصمدی بود. این فیلم پلان‌های دیده نشده دارد که در این جشنواره دیده می‌شود. همچنین نکوداشت ما ویژه آقای پورصمدی خواهد بود، مراسم بزرگداشت هم برای اصغر بختیاری فعال حوزه سینمای دفاع مقدس برگزار می‌شود همچنین بزرگداشت دوم به مهرداد زاهدیان از فیلمسازان پیشکسوت تعلق دارد.
حمید مقدم درباره تغییر مکان برگزاری جشنواره بیان کرد: جابه‌جایی جشنواره از پردیس ملت به چارسو هم نکته دیگری است. البته رفتن ما به ملت به صورت موقت بود، گرچه مشکلاتی در چارسو داریم اما برآیند نظرات بر این بود که چارسو فضای بهتری برای این دیدارها و همگرایی است پس به چارسو برگشتیم که البته مشکلاتی به لحاظ تعداد سالن داریم. تعداد کارت‌های ما نسبت به سال گذشته کمتر شده اما دوستان من سعی کرده‌اند این اتفاق را خوب مدیریت کنند. امسال مثل سال ۹۸ رزرو بلیت با کارت‌های صادر شده را خواهیم داشت. با ای تیکت و سینماتیکت امکان رزرو بلیت هم هست. تلاش می‌کنیم آرای تماشاگران دوباره به جشنواره برگردد که این موضوع با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند و سامانه هاشور انجام می‌شود تا آرا با صحت و سلامت اخذ شود.
فیلم شاخصی از حوادث سال گذشته در جشنواره نداریم
وی درباره حضور فیلم‌هایی با موضوع حوادث سال گذشته عنوان کرد: من اعتقاد بر شفاف سازی دارم، باید بگویم ۶۴۰ اثر متقاضی شدند اما اینکه شاید ده‌ها مستند ساخته شده اما به درگاه ورودی ما نرسیده چیز دیگری است. بخش زیر بنا برای یک جشنواره این است که آثار در فرم و محتوا دارای استاندارد باشند، مشاوران ما بدون سویه گیری سیاسی تمام این فیلم‌ها را دیدند. ما یک یا دو فیلم درباره وقایع سال گذشته داریم اما فیلم شاخصی در این حوزه ندیدیم. از این نظر ما هم استقبال می‌کنیم که فیلم‌هایی عادلانه ساخته شوند. اصلا یکی از مطالبات ما ورود فیلم‌هایی درباره وقایع اجتماعی پیرامون است اما شاید این فیلم‌ها با هر نگاهی به سال آینده برسد.
دبیر این رویداد یادآور شد: یک جشنواره با توجه به مسائلی که دارد، فراخوان می‌دهد و درگاه خود را هم باز می‌گذارد و با توجه به سنجه‌ها و استراتژی خود برخی فیلم‌ها را انتخاب یا رد می‌کند. فکر می‌کنم حوزه ساخت مستند به لحاظ کار شاخص اوضاعش مشخص است. ما فکر می‌کردیم شاید آثاری در این باره تولید نشده یا ما از آنها خبر نداریم پس با توجه به نیازمان پیگیری کردیم. البته از دوستان امنیتی هم می‌خواهم سعه صدر بیشتری داشته باشند شاید اصلا چنین فیلم‌هایی ساخته شده و به جشنواره داده نشده باشند اما دوستان باید سعه صدر برای برقراری این گفتمان داشته باشند.
وی متذکر شد: با توجه به تنوعی که در نظر داشتیم، دوست داشتیم فیلم‌های نقد اجتماعی با نگاه عادلانه و متعادل داشته باشیم که در حال حاضر یکی دو فیلم در این راستا داریم. درباره سینماگران معترض سال گذشته هم باید بگویم روش ما این است که باید به فکر کارهای خودمان باشیم. سال گذشته سال عجیبی بود، شما ما را لحظه به لحظه رصد کردید، هدف این بود که جشنواره باید قدرت خود را حفظ کند. دوره گذشته به لحاظ مخاطب برای ما خوب بود اما ما از سال گذشته گذشتیم و به کار خودمان ادامه دادیم و به تولید پرداختیم، نگاه باز ما به سمت همه فیلمسازان است. فیلمسازان با مرکز در ارتباط هستند. ما مرکزی هستیم که در حوزه حرف دغدغه‌مند برای کشور درهای مان به روی همه باز است کما اینکه سال گذشته قراردادهایی با همان دوستان داشتیم اما شاید علاقه نداشتند با ما همراه شوند اما نگاه ما مشوقانه و دعوت کننده است.
بازگشت اکران آنلاین به جشنواره
حمیدی مقدم درباره نمایش آنلاین فیلم‌ها گفت: اکران آنلاین یک اتفاق مکمل بود. اما جشنواره یعنی حضور فیزیکی، تجمع، گفت‌وگو و … اما تهدید کرونا باعث شد در حوزه اکران آنلاین پیشتاز باشیم. این اتفاق برای ما آورده‌ای داشت که ما را شگفت زده کرد مثلاً در دورافتاده‌ترین نقاط هم بچه‌ها به تماشای فیلم‌ها می‌نشستند و این برای ما جذابیت داشت. با مهارتی که دوستان سامانه‌های مختلف داشتند مقداری فیلم‌ها کمتر کپی می‌شدند. امسال نمی‌خواستیم نمایش آنلاین داشته باشیم اما مورد فشار دوستان فیلمساز قرار گرفتیم ضمن اینکه کمپانی‌ها هم به ما می‌گفتند مستندها باید دیده شود. به هر حال در وضعیتی که هستیم انعکاس پیام مهم است پس امسال هم نمایش فیلم به صورت آنلاین داریم اما این امر به صورت اختیاری است و البته امتیازی هم برای آنها داریم یعنی فیلمسازانی که علاقه به نمایش آنلاین فیلم خود دارند برای حق پخش فیلمشان هزینه می‌دهیم. ضمن اینکه اگر فیلمی را از دست دادید در کتابخانه ویدویی می‌توانید آنها را ببینید که این مختص رسانه‌هاست.
وی اظهار کرد: در حوزه فیلم‌های اجتماعی همچنان تولید بالاست. شاید به این دلیل است که فیلم‌های اجتماعی ساده‌تر ساخته می‌شود، فیلم‌های محیط زیست هم چنین است. با توجه به هزینه‌ها هم فیلمساز مجبور است چنین کاری کند اما امسال ما شکل نمایشی متفاوتی داریم اما همچنان حوزه فیلم‌های اجتماعی پررنگ است.
حمیدی‌مقدم درباره فیلم‌هایی با موضوع غزه اظهار کرد: ما حتی در مناطق بحرانی نزدیک خودمان فیلم‌هایی با قدرت و موشکافانه نداریم و این یک فقدان است. در واقع فیلم‌های ما گذرا و گزارشی است پس ما درباره موضوع غزه عمدتا فیلم‌هایی از سایر کشورها برگزیدیم.
وی مطرح کرد: همه مستندسازان در جهان برای فیلم اولشان رنج می‌کشند شاید کشور ما یکی از ساده‌ترین مسیرهای فیلمسازی را در میان کشورهای جهان دارد. ما دقیقا به این نقطه فکر کرده‌ایم که جایگاه مستندساز کجاست؟ اما چندین کار روی دوش خودمان داریم. ما دوران سختی را گذراندیم؛ از کرونا گرفته تا حوادث سال گذشته. ما سال گذشته اکران حقیقت را دوباره شروع کردیم ضمن اینکه می‌خواهیم با سینما فلسطین هم وارد گفت‌وگو شویم تا فیلم‌ها را به نمایش بگذاریم. آقای خزاعی یک سالی است که گفته سینمای مستند و فیلم‌های کوتاه دارای پلتفرم ویژه خود شوند. بعد از اسفند هم وارد فاز تخصصی آن می‌شویم. من به سینمای مستقل خیلی اهمیت می‌دهم، دوست دارم آثار این سینما روی پای خود بایستد ولی می‌دانم تهیه بودجه آن بسیار سخت است. فیلم‌های خوبی هم امسال در بخش سینمای مستقل به جشنواره راه پیدا کرده‌اند.
احیای دوباره بخش شهید آوینی
دبیر این رویداد درباره صیانت از آرای مردمی توضیح داد: آرای مردمی مسأله‌ای است که در حوزه خارج از مدیریت جشنواره شکل می‌گیرد. سال گذشته از سوی انجمن تهیه‌کنندگان این تقاضا صورت نگرفت اما امسال این اتفاق رخ داد. ما جلسه‌ای با ای تیکت، سینما تیکت، سمفا و هاشور داشتیم و گفتیم می‌خواهیم از آرا صیانت کنیم و اگر ممکن نیست به سمتش نرویم. امسال با توجه به تمهیداتی که اندیشیده شده امکان اخذ ماشینی آرا فراهم شده اما صیانت از آرا یک کار کاملا صنفی است.
حمیدی‌مقدم درباره بخش شهید آوینی گفت: از یک دوره‌ای جایزه آوینی جداگانه و از دوره‌ای به بعد وارد فاز اصلی شد. بچه‌های سینمای دفاع مقدس و مقاومت گله داشتند و می‌گفتند آثار ما در مرتبه دوم وارد جشنواره می‌شوند اما برای ما این بخش یک بخش مهم بود. از سال گذشته سختگیری ها بیشتر شد و بحث‌های مختلف را با گروه‌های سازنده داشتیم. سال گذشته به تعداد ۱۲ فیلم رسیدیم که جذاب و قدرتمند بودند اما امسال دامنه بخش آوینی بازتر شده و گفته‌ایم فیلم‌هایی که مطالبه گر، عدالت خواه و … در حوزه‌هایی مختلف هستند هم وارد این بخش می‌شوند. در بخش شهید آوینی شاهد فیلم‌های خوبی هستیم.
دبیر این رویداد درباره بخش عکس مستند توضیح داد: این بخش برای من مهم بود اما نشد که در جشنواره باشد. علاقه‌مندی من به این حوزه زیاد بود. اما وقتی این ایده مطرح شد که ما وارد پیش تولید جشنواره شده بودیم. پس احساس کردیم باید در برنامه بعدی قرار بگیرد تا این بخش هم یک هیات داوری و یک هیات انتخاب داشته و البته موضوع‌محور باشد. این موضوع از اهداف سال آینده ماست.
وی درباره بخش «هنر و تجربه» توضیح داد: این بخش یک سالی است که به خوبی راه افتاده ضمن اینکه قرار است فیلم‌های مستند همیشه در این گروه به نمایش دربیاید مثلا «فرار از قصر» در این گروه اکران می‌شود. درباره این جشنواره هم باید بگویم به جز اکران آنلاین با مشورت دوستان قرار بر این شد که منتخبان این دوره، طی سه روز در دی ماه در ۱۰ شهر نمایش داده شوند. از سوی دیگر یک بخش بیست یا سی درصدی سالن‌های چارسو به بلیت‌فروشی اختصاص داده خواهد شد. موزه سینما هم کاملا به شکل بلیت‌فروشی با ما همراه خواهد شد.
نقش پررنگ دبیر در انتخاب آثار
حمیدی‌مقدم اظهار کرد: بعد از تماشای فیلم‌های امسال حاضر هستم یک نشست دیگر داشته باشم چون فیلم‌های خوبی را شاهد خواهید بود. سینمای مستند ما وارد دوره تحولی شده است. مستند مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین بخش سینمای کشور ماست. پس شما امسال با یک جهش مواجه خواهید شد و مطالبه‌گری، حق‌خواهی، مبارزه با فساد، از پای ننشستن را خواهید دید. برخی تهدیدها سینمای مستند را از یک درگاه عبور داده است. ما وارد حوزه جدیدی شده‌ایم، امیدوارم این گنجینه از دست نرود. هر کسی به اندازه توان خود ادعا می‌کند ما هم به اندازه بضاعت خود سعی کرده‌ایم از این سینما حمایت کنیم و فیلم‌های متکثر را در جشنواره داشته باشیم. آن‌قدر شهامت دارم که ۶۴۰ فیلم خود را به شکل آنلاین به نمایش بگذارم تا قضاوت کنید. مستندهای خوبی را خواهید دید که در یاد شما خواهد ماند.
وی درباره حذف هیات انتخاب و نقش خود درباره انتخاب آثار گفت: نقش من در انتخاب آثار بسیار پررنگ است. الگوی ما کاملا جهانی است و مسیر ما دیگر به قبل بر نمی‌گردد. ما کاملا علمی و مطالعه شده به این سمت رفتیم. مسیر سینما ساخته شده است و شما باید آن را بومی کنید. ما یک بار اضافه را از روی دوش هیات‌های انتخاب برداشتیم و حاضر هستیم این موضوع را به رای‌گیری بگذاریم که کدام روش بهتر است. امسال یک کار جدید کردیم که البته آزمون و خطایش از سال گذشته شروع شد. امسال ۹۹ تا ۱۰۰ صد درصد آرای دبیر با آرای مشاوران هم راستا شد. ما امسال بیشتر از هر سالی برای آرا وقت گذاشتیم و برای اینکه روی فیلم‌ها بحث شود مشاوران بهترین آرا را دادند. ولی به هر حال دبیر باید مسئولیت انتخاب‌های خود را بپذیرد. فعلا نگاه ما این است که حضور مشاوران را داشته باشیم، این موضوع شکست نخورد و بهترین مستندها با آرای آنها به جشنواره راه پیدا کردند.
حمیدی‌مقدم درباره برگزاری جشنواره منطقه‌ای مستند گفت: این مطالبه آقای خزاعی هم بود. ما داریم راه‌های آن را طراحی می‌کنیم اما به این فکر می‌کنیم که آیا جشنواره منطقه‌ای، جشنواره «سینماحقیقت» را دچار تضعیف می‌کند؟ با توجه به تعداد فیلم‌های خوبی که آمده بود ما از سویی ناراحتیم و از سویی خوشحال. ناراحت از این جهت که همه فیلم‌ها نمی‌توانند به جشنواره راه پیدا کنند خوشحال از این جهت که آثار خوبی تولید شده است با این حال داریم به برگزاری جشنواره منطقه‌ای فکر می‌کنیم.
آثار مستند در خارج از ایران خریدار ندارند
حمیدی‌مقدم درباره برگزاری جشنواره منطقه‌ای مستند گفت: این مطالبه آقای خزاعی هم بود. ما داریم راه‌های آن را طراحی می‌کنیم اما به این فکر می‌کنیم که آیا جشنواره منطقه‌ای، جشنواره «سینماحقیقت» را دچار تضعیف می‌کند؟ با توجه به تعداد فیلم‌های خوبی که آمده بود ما از سویی ناراحت هستیم و از سویی خوشحال. ناراحت از این جهت که همه فیلم‌ها نمی‌توانند به جشنواره راه پیدا کنند خوشحال از این جهت که آثار خوبی تولید شده است با این حال داریم به برگزاری جشنواره منطقه‌ای فکر می‌کنیم.
وی گفت: دوستان زیادی آثار ما را در جشنواره‌ها دیده‌اند ولی آثار ما هیچ خریداری نداشته‌اند، من در جشنواره‌های مختلف بوده‌ام و دیده‌ام که برخی گفته‌اند فیلم‌های شما را به دلیل ناامید بودنشان نمی‌توانیم برای مخاطبان‌مان پخش کنیم و آنها را نخریده‌اند پس باید بخش اقتصادی سینمای مستند هم راه بیفتد. تا نتوانیم تولیدات خود را به نزدیکترین همراهان خود در کشورهای دنیا برسانیم درواقع هیچ کاری نکرده‌ایم و فقط تولیدکننده و مصرف کننده آثار خودمان بوده‌ایم پس هدف ما این است که بتوانیم اقتصاد فیلم مستند را هم به چرخه درآوریم.
در پایان محمد حمیدی مقدم از همه مستندسازان، گروه‌ها و سلایق دعوت کرد در هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» حضور پیدا کنند و همراه این رویداد فرهنگی باشند.
منبع: مهر