سینماسینما، مجتبی گهستونی:
خوزستان روزی روزگاری سینما داشت. نه اینکه الان سینما ندارد، دارد. اما سینمای خاص خودش را داشت. وقتی می‌خواستند به یک جریان و نِحله تاثیرگذار سینمایی اشاره کنند به «سینمای خوزستان» اشاره می‌کردند.
خوزستان در روزگاری نه چندان دور که تمام شهرهایش و حتی برخی روستاهایش مثل «کوت عبدالله» و «نفت سفید» سینما داشت و سالن‌های نمایش فیلم به «کارگری» و «کارمندی» و «عمومی» تقسیم می‌شد، عمده شهرهای دیگر ایران حتی سینما هم نداشتند. آن روزهایی که سینماهای خوزستان سالن‌های بزرگ زمستانی و حتی تابستانی داشتند، نمایش فیلم‌های روز ایران و دنیا، حتی برخی تماشاچیان پرطرفدار عراقی را از مرزهای آبادان و خرمشهر به خوزستان ورود می‌داد تا تماشاچیان پروپاقرص برخی سینماهای مهم آن روزهای پرشکوه باشد. جنگ خانمان‌سوز عراقی‌ها با ایران که آغاز شد سالن‌های سینمایی به همراه بسیاری از باشگاه‌های تفریحی و تالارهای نمایشی در خوزستان یا متروکه شدند، یا در اختیار آوارگان جنگی قرار گرفتند و یا تغییر کاربری پیدا کردند. حالا خوزستان از کمبود سینما و صندلی رنج می برد. روستاها که اصلا سینما ندارند و شهرهای مختلف یا سینماهای‌شان تعطیل شده یا جای خود را به سالن‌های چند منطوره داده‌اند. تعداد تمام سینماها در استان خوزستان تا قبل از انقلاب و تا سال ۵۶ چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی یعنی شرکت‌های صنعتی و نفتی به ۴۵ سالن اعم از سینمای مسقف و تابستانی (بدون سقف) می‌رسید. آبادان با داشتن ۲۵ سینما که ۱۴ باب از آنها دولتی بودند بیش‌ترین سهم را داشت.
از نسل اول سینماهای خوزستان تنها یک سینما با قدمتی حدود صد سال هنور فیلم نمایش می‌دهد. سینما تاج آبادان که به خاطر معماری خاص و قدمتش ثبت ملی شده است هنوز یکی از قدیمی‌ترین سینماهای ایران محسوب می‌شود. سینمایی که امیر نادری، ناصر تقوایی، نجف دریابندری، صفدر تقی‌زاده و احمد نجفی و بسیار دیگر از هنرمندان آبادان و خرمشهر آرزوی‌شان بود وقتی بزرگ شدند یا در این سینما که شبیه یک شیر خفته است، فیلم ببینند یا روزی که فیلمساز شدند و فیلم‌های ساخته شده خود را در سینما تاج تماشا کنند. با اینکه گفته می شود که در خوزستان بیش از ۳۰ سالن سینما و معادل ۹ هزار صندلی کمبود دارد از ساخت و ساز و حتی تجهیز برخی سینما خبر داده می‌شود.
مردم باید در فضای واقعی فیلم ببینند
استاندار خوزستان که تاکنون بارها پای صحبت‌های هنرمندان و سینماروهای خوزستان نشسته است در روزهای گذشته بار دیگر از ساخت شهرک سینمایی و موزه سینما سخن گفت و اظهار داشت تعداد سینماهای فعلی و فعال خوزستان از ۲۷ سینمای سیار و دائم افزایش پیدا می کند. غلامرضا شریعتی تاکید کرد: طبق استاندارد به ازای حدود ۷۶۶ نفر جمعیت یک صندلی سینما باید وجود داشته باشد. افزایش کیفیت و خدمات مناسب در سینماهای استان، اکران به روز فیلم‌های سینمایی و تولیدات خوبی که سال گذشته سینمای ایران شاهد آن بود، رشد تعداد تماشاگران سینما و مخاطبان هنر هفتم را در استان خوزستان رقم زد. وی اظهار داشت: استقبال از سینما و اشتیاق مردم برای تماشای فیلم انگیزه فعالیت در این زمینه را برای متولیان بیشتر می‌کند. شریعتی از استانداردسازی وضعیت سینماهای خوزستان خبر داد و بیان کرد: استانداردسازی صندلی‌ها از جمله فعالیت‌هایی بوده که در این راستا طی سال گذشته در تمام سینماها پیگیری شد و بر این اساس فاصله ردیف‌های صندلی از ۹۰ به ۱۲۰ سانتیمتر تغییر یافت. تماشاگران فیلم‌های سینمایی همواره دوست دارند در فضایی متفاوت و واقعی فیلم مشاهده کنند به گونه‌ای که حس کنند در سالن سینما به تماشای فیلم نشسته‌اند.
داریم سینما می‌سازیم
رییس امور سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان ضمن تایید وجود ۲۷ سینمای سیار و دائم در خوزستان به تفکیک سینماها در هر شهرستان و سالن‌هایی که در دست ساخت و یا تجهیز است، گفت: تعداد ۱۸ سینما در ۱۰ شهرستان خوزستان فعال هستند. اهواز با پنج، آبادان با سه، بهبهان با دو و خرمشهر، شوش، دزفول، اندیمشک، ماهشهر و بندرامام خمینی هر کدام با یک سالن سینما فعال هستند. به زودی دو شهرستان آغاجاری و رامهرمز هم صاحب سینما می‌شوند. دو سینما هم در شهرستان‌های ماهشهر و بهبهان هم دست ساخت هستند. همچنین تعداد ۹ دستگاه سیستم پخش دیجیتال هم به صورت سیار در شهرستان های فاقد سینما با اکران فیلم‌های روز سینمای ایران فعالیت دارند.
در حالی که توسعه فضاهای سینمایی نیازمند همکاری متقابل بخش خصوصی و دولت است، باید تاکید کرد وقتی مسئولان دولتی با صراحت بخش خصوصی را ترغیب به سینماسازی می‌کنند و یادآور می شوند که اکنون صنعت سینما سودآور است و اگر بخش خصوصی در این عرصه سرمایه‌گذاری کند سود خوبی عاید وی خواهد شد، انتظار می‌رود که تمام شرایط لازم برای بازگشت سرمایدار هم فراهم شود و از پیچیدگی‌های اداری کاسته شود.
بخش خصوصی پیشقدم شود
معاون هنری و سینمایی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان با اشاره به اینکه ساخت سینما موجب ارتقای سطح فرهنگ و همچنین بهره‌مندی مردم از رویدادهای سینمایی خواهد شد، به اکران نشدن برخی فیلم‌ها در خوزستان اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه سالانه فیلم‌های متعددی در کشور تولید می‌شود اما به دلیل محدودیت فضای سینمایی در خوزستان، امکان اکران همه آنها وجود ندارد که با افزایش سالن‌های سینما در خوزستان امکان اکران همه فیلم‌های روز فراهم خواهد شد. ناصر چنانی اظهار داشت: این اداره کل از بخش خصوصی که اقدام به ساخت سینما کند در چارچوب قانون حمایت می‌کند. نصب تجهیزات پیشرفته و امکانات رفاهی در سینماها از جمله دلایل افزایش مخاطبان سینما در خوزستان است. براساس شواهد و مستندات تاریخی، شهرهای نفتخیز خوزستان نخستین شهرهایی بوده‌اند که صاحب سالن سینما در ایران شده‌اند.
سینماها جاذبه ندارند
یک کارگردان سینما در مورد وضعیت سینما و سالن‌ها می‌گوید: سالن‌های سینمای ما دو مشکل اساسی دارند؛ یکی مدیریت بسیار بد و ابتدایی که نمونه اشکال آنها این است که تمام پرسنل باید لباس فرم داشته باشند و دیگری این که کارمندان سینماهای ما اهل این کار نیستند.
علی‌اصغر شادروان افزود: در سینماهای ما در یک طرف خود سینماها هستند و در طرف دیگر مدیریت سینما و جاذبه‌هایی است که در سالن نمایش و سالن انتظار وجود دارند. اکثر سینماهای ما در دهه ۴۰ ساخته شده‌اند و اصول ساخت سینما در آنها رعایت نشده است؛ حتی سینما هلال اهواز که در دهه ۷۰ ساخته شده و از سینماهای جدید به شمار می‌رود. این سینماها طرح‌های دهه ۴۰ هستند و به همین دلیل جاذبه‌ای برای بیننده ندارند. او ادامه داد: ساختمان، نوع ساخت، نوع سیستم‌های گرمایی و سرمایی سینماها مشکل دارند. در حالی که سیستم تمام سینماها به کولرهای دو تکه تبدیل شده است، قبلا به جای این کولرها موتورخانه داشتند و در سرما و گرما از آنها استفاده می‌شد که هم صدا به بیرون نمی‌رفت و هم هوا همیشه معتدل و مساعد بود. این نویسنده و کارگردان سینما بیان کرد: سینما اکسین اهواز اولین سینمای خاورمیانه بود که فیلم‌های سه‌بعدی با عینک مخصوص را در سال ۵۳ نمایش داد. یکی از این فیلم‌های سه بعدی که با عینک مخصوص در سینما اکسین نمایش داده شد فیلم «حباب» بود.
خوزستان موزه سینما می خواهد
مسجدسلیمان، کارکنان انگلیسی نفت برای تفریح و پرکردن اوقات بیکاری خود نخستین سالن سینما را صدسال پیش در این منطقه ایجاد کردند. سپس با آغاز کارهای ساختمانی پالایشگاه آبادان آن منطقه نیز دومین شهر ایران بود که صاحب سالن سینمایی شد که البته تماشاگرانش افزون بر انگلیسی‌های شاغل در شرکت نفت، کارمندان ارشد ایرانی حق ورود به آن را داشتند. اما بعدها با توسعه صنعت نفت هر کوی و برزنی در مناطق نفتخیز مالک سالن سینمایی شد که فیلم‌های دوبله شده را برای کارگران و کارمندان ایرانی به نمایش می‌گذاشت. برای نمونه تنها شهرستان مسجدسلیمان در دوران شکوفایی‌اش برخوردار از هفت سالن سینمای شرکت نفت بود که بعدا با کاهش شمار کارکنان انگلیسی در شهر و گشایش دو سالن سینمای بخش خصوصی، شرکت نفت با بستن سالن‌های سینماهای انگلیسی زبان شمار سالن‌های خود در این شهر را به رقم چهار کاهش داد. با وجود اینکه خوزستان بخشی از تاریخ سینمای ایران و جهان محسوب می‌شود، ضرورت ساخت موزه سینما در خوزستان و به خصوص در شهر اهواز که خالی از موزه است احساس می‌شود.
منبع: اعتماد