محمد فاضلی
داستان بچه رامبد جوان کم کم دارد خیلی بالا می‌گیرد. از طنز و هجو شروع شد و به درخواست ممنوع‌التصویری، لغو تابعیت ایرانی و ابطال شناسنامه‌اش رسیده است. من پیشنهادی می‌دهم که ختم کار باشد: «رامبد را ریز ریز کنید.» بعد نگار جواهریان را هم مجبور کنید ریز ریز شده رامبد را سرخ کند. بچه‌اشان گناهی ندارد، بسپاریم به همان کانادایی‌ها بزرگ‌اش کنند. ریز ریز رامبد که سرخ شد، دل‌هایی خنک شده و وقت است بنشینیم به چند سؤال فکر کنیم.
اول، آیا رامبد جوان در جایی مردم را به ماندن، سختی کشیدن، مقاومت و … دعوت کرده است؟ اگر فقط درباره خوبی‌ها و زیبایی‌های ایران در برنامه‌اش گفته یا شعر خوانده است، با دعوت به ماندن و سختی کشیدن یکی است؟ آیا او هیچ وقت کسانی را که ترک وطن کرده‌اند سرزنش کرده است؟ آیا منتقدان امروز او توانایی رفتن به کانادا را داشته‌اند و صرفاً بر اساس برنامه و گفتار رامبد جوان در ایران باقی مانده‌اند؟ آیا برنامه او را به خاطر ابعاد ایران‌دوستانه تماشا می‌کردید یا طنز و سرگرمی‌اش شما را جذب می‌کرد؟
دوم، درست است سلبریتی‌هایی مثل رامبد جوان در صدا و سیما رشد می‌کنند و مشهور می‌شوند، اما آیا صدا و سیمای دیگری هم وجود دارد _مثل تلویزیون‌های خصوصی ممالک دیگر _ که آن‌ها بدون ارتزاق از بودجه عمومی، برنامه بسازند و رشد کنند؟ عیب از نبود رسانه خصوصی است یا امثال رامبد که باید فقط استعدادشان را تنها در همین رسانه انحصاری نمایش دهند؟
سوم، اگر مسأله قباحت دورویی است، آیا چنین نیست که هر کس بااستعدادتر است و می‌خواهد بالاتر برود، باید دورویی بیشتری پیشه کند؟ یا بپذیرد که از خیر بروز استعدادش بگذرد؟ شما آقا و خانم کارمند، استاد دانشگاه، مدیر کل وزارت فخیمه الف، معاون وزارت معظم ب، وزیر محترم اسبق، سابق و جاری وزارتخانه جیم، و کثیری از خلق‌الله، به درجاتی دورویی در زندگی‌تان نیست؟ آیا زندگی همه ما کلیت منسجمی است که دورویی در آن جایی ندارد؟
چهارم، مطمئن هستید مردم عادی بر شعله‌های شبکه‌های اجتماعی علیه رامبد جوان می‌دمند؟ شما خودتان به عنوان شهروند عادی، تاکنون چقدر وقت گذاشته‌اید تا ویدئویی در نقد کسی تولید کنید؟ به کدام آرشیو دسترسی داشته‌اید که برنامه چهار پنج سال قبل یک نفر را دوباره ببینید و قطعاتی از آن‌را برای انتشار در شبکه اجتماعی جدا کنید؟ تاکنون برای چند نفر کاریکاتور تولید کرده‌اید؟ فکر نمی‌کنید کسانی به صورت تخصصی و حرفه‌ای این گونه کارها را انجام می‌دهند؟ نقد رامبد جوان، خودجوش است یا سازمان‌یافته؟ آیا شما هدایت می‌شوید یا به صورت خودجوش از رامبد انتقاد می‌کنید؟
پنجم، من آدم‌هایی می‌شناسم که مبارز انقلابی بوده‌اند، جبهه رفته‌اند، از خانواده‌شان شهید داده‌اند، دیگران را به انقلاب و جنگ دعوت کرده‌اند، و در مسیر زندگی سر از کانادا و اروپا درآورده‌اند یا حتی بدون آن‌که دزدی کرده و اموال بیت‌المال را خورده باشند، امروز بچه‌های‌شان در جایی غیر از ایران زندگی می‌کنند. آیا همه آن‌ها مستحق سرزنش کردن هستند؟ آیا همه ایرانیان خارج از کشور، کسانی هستند که هیچ‌گاه در زندگی‌شان دیگری را به مقاومت، ایران‌دوستی و کشیدن جور وطن دعوت نکرده‌اند؟
ششم، انتخاب شخصی هر یک از ما ممکن است این باشد که در موقعیتی شبیه به وضعیت رامبد جوان، کاری شبیه به آن‌چه او انجام داده است (البته دقیقاً نمی‌دانم چه کاری انجام داده است، چون شاید واقعاً برای اکران فیلم رفته یا خواسته همسرش نزد خانواده‌اش کودک را متولد کند و ابداً شهروندی کانادا هم نگیرد، یا اصلاً قوانین کانادا تغییر کرده باشد و تولد کودک در کانادا سبب تعلق شهروندی به او نشود) انجام ندهیم، اما آیا انتخاب شخصی ما معیار اخلاقی بودن یا نبودن است؟
من فقط دعوت می‌کنم به سؤالات فوق، فراتر از جنجال رسانه‌ای فکر کنیم. راست‌اش این سؤالات فراتر از ماجرای زرد رسانه‌ای، دعوت به اندیشیدن درباره «ایده ایران» است. ایران چیست؟ چه چیزش را باید ستود و چه چیزی را نقد کرد؟ مسئولیت ما در قبال آن‌چه ایران می‌دانیم تا کجاست؟ تا کجا باید پای ایران ایستاد؟ نسبت ایده ایران و زیستن ما چیست؟ سخن و کردار اخلاقی درباره ایران، اخلاق وطن، چیست؟ درد ما کار رامبد نیست، شجاعت پرداختن به این سؤالات چیز دیگری است.
* منتشر شده در کانال تلگرامی نویسنده با عنوان «دغدغه ایران»