سینماسینما، یاسمن خلیلی فرد

گلن کلوز را شاید بتوان یکی از بهترین بازیگران زن جهان دانست؛ بازیگری با هوشی سرشار و پشتکاری ستودنی که به خوبی می تواند نقش ها را از آن خود کند و با عبور نقش از خود کاری کند که مخاطب نقش های او را از عمق وجود باور کند.

گلن کلوز متولد ۱۹ مارس سال ۱۹۴۷ در امریکاست. او پس از تحصیل در کالج «ویلیام اند مری» فعالیت حرفه ای خود را از برادوی آغاز کرد و در نمایش های برادوی خوش درخشید. در سال ۱۹۸۳ اولین جایزه تونی خود را برای نمایش «یک چیز واقعی» دریافت کرد.

با این حال کلوزاز حضور در سینما نیز بازنماند و برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ نامزد جایزه اسکار شد. این نامزدی سال بعدش هم برای ایفای نقشی مکمل در فیلم «دلسردی بزرگ» تکرار شد. در سال ۱۹۸۵ کلوز برای ایفای نقش در فیلم سینمایی «طبیعی» نامزد اسکار شد. اما فیلمی که باعث درخشش و محبوبیت فراوان گلن کلوز شد فیلم «جذابیت مرگبار» بود که گلن آن را در سال ۱۹۸۷ ایفا کرد و در مراسم سال ۱۹۸۸ بابت بازی درخشانش نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن شد. در «جذابیت مرگبار»، کلوز نقش زنی به نام الکس را ایفا می کند که وارد رابطه ای نامشروع با مردی متأهل (با بازی مایکل داگلاس) می شود و این رابطه مشکلاتی بسیار جدی را برای مرد ایجاد می کند. آن چه الکس را به کاراکتری پیچیده تبدیل می کند وجوه مختلف و شاید متناقض آن است. الکس در آغاز درام، زنی آرام و منطقی ست با جذابیت ها و مشخصه های ثابت یک femme fatal اما به مرور و پس از جدی شدن رابطه اش با مرد، به تدریج ابعاد دیگری از شخصیت خود را آشکار می سازد؛ وجوهی که هیچ سنخیتی با زن جذاب و مهربان و آرام ابتدای فیلم ندارند و حاکی از روان پریشی و عدم ثبات روحی زن اند. ترسیم این دگردیسی در بازی حساب شده و قابل تأمل گلوز بی شک او را به یکی از مدعیان اصلی اسکار سال ۱۹۸۸ بدل کرد اما جایزه به “Cher” تعلق گرفت.

این اما آخرین ناکامی کلوز در مراسم اسکار نبود. در دهه ی ۱۹۸۰، گلن همواره با مریل استریپ مقایسه می شد؛ گو این که استریپ همواره در عرصه رقابت موفق تر یا شاید خوش اقبال تر از گلن بود. در آن دهه نقش های درجه یک هالیوود به مریل استریپ می رسیدند و گلن گزینه ی دوم یا حتی سوم تهیه کنندگان بزرگ هالیوود برای ایفای نقش در فیلم های هالیوود بود.

در سال ۱۹۸۹ گلن کلوز یک بار دیگر برای بازی در فیلم «روابط خطرناک» نامزد اسکار شد؛ او پنج بار نامزدی ناکام اسکار را در کارنامه خود ثبت کرد درحالی که رقیب دیرینه اش مریل استریپ در همان دهه هشتاد دو جایزه اسکار را با خود به خانه برد.

شاید همه ی این ناکامی ها کلوز را در اوایل دهه نود میلادی نسبت به سینمای خاص و هنری ناامید کردند و او بیشتر جذب پروژه های گیشه پسند و نقش هایی شد که بار هنری چندانی نداشتند. یکی از این فیلم ها «صد و یک سگ خالدار» محصول سال ۱۹۹۷ بود. کلوز در دهه بعد حضور خود را معطوف به سریال های مهمی چون «Damages» کرد که برایش جایزه هایی چون «امی» و «گلدن گلوب» را به ارمغان آوردند. اما در سال ۲۰۱۱، کلوز در فیلم «آلبرت ناد» بازی کرد؛ نقشی که شاید پس از «جذابیت مرگبار» بتوان آن را یکی دیگر از شاه نقش های کارنامه اش به شمار آورد. او در این فیلم با گریم یک مرد ظاهر شده و بازی بسیار چشمگیری دارد، برای این فیلم کلوز پس از دو دهه نامزد جایزه اسکار شد؛ اسکاری که باز هم به رقیب دیرینه اش مریل استریپ برای فیلم «بانوی آهنین» رسید.

در مراسم اسکار ۲۰۱۹ اما، خیلی ها کلوز را برای فیلم «همسر» برنده ی مسلم جایزه می دانستند؛ برد جوایز دیگر چون «گلدن گلوب» و «SAG» این احتمال را تقویت کردند اما باز هم در کمال تعجب همه و حتا برنده ی جایزه اولیویا کولمن، باز هم اسکار به گلن تعلق نگرفت.

این که بردن یا نبردن جایزه اسکار تا چه اندازه حائز اهمیت است یک بحث است و این حجم از نادیده گرفته شدن یک هنرمند بحثی دیگر. گلن کلوز نیز مانند بسیاری از ستارگان بزرگ سینما یکی از ناکامان اصلی جایزه بوده است. پیش تر بازیگرانی چون چارلی چاپلین، کری گرانت، جودی گارلند، گرتا گاربو، کارول لومبارد، لورن باکال، مارلن دیتریش، جیمز دین و … نیز بی آن که اسکاری دریافت کنند، بعضاً پس از دریافت یک جایزه اسکار افتخاری از دنیا رفتند و این خطا یا شاید عملکرد نابخردانه ی اعضای آکادمی همچون ننگی تا ابد بر دامان آن باقی خواهد ماند.

نمی دانم خود گلن کلوز چه احساسی نسبت به جایزه اسکار دارد؟ آیا هنوز هم به بردن جایزه فکر می کند؟ هنوز هم برایش مهم است جایزه را ببرد یا نه؟ و این که آیا اساساً بردن این جایزه پس از سال ها بازی در نقش های ماندگار تغییری در سرنوشت و کارنامه کلوز ایفا خواهد کرد یا خیر اما اگر آکادمی به جایزه ندادن به این بازیگر پیشکسوت هالیوود ادامه دهد می توان به تصمیمات غیرعادلانه ی اعضای آن خرده گرفت.

شاید این شوخی درستی باشد؛ کلوز که عموما بابت ایفای نقش های منفی در سینمای جهان به شهرت رسیده است و بهترین نقش اش یکی از خبیث ترین زنان تاریخ سینماست، در زندگی واقعی یکی از مظلوم ترین بازیگران هالیوود است که پس از هفت بار نامزدی حتی یک بار هم مورد توجه اعضای آکادمی قرار نگرفته است!