سینماسینما، مازیار معاونی
در سال گذشته، گروه سینمایی هنر و تجربه، از فراز و فرودهای کلی حاکم بر سینمای ایران بی‌بهره نبود. فراز و فرودهایی که طبیعتا برای سینمایی که فارغ از دغدغه‌های صِرف تجاری، در مسیر هنری و تجربی ترسیم‌شده‌اش گام برمی‌دارد، شدیدتر و سهمگین‌تر هم جلوه می‌کنند. اما به‌رغم همه این‌ها نگاهی به سرتیتر اخبار فعالیت‌های این گروه سینمایی، چشم‌انداز خوب و امیدبخشی را پیش رویمان به نمایش می‌گذارد و عزم دست‌اندرکاران این سینمای سازنده را برای ادامه این مسیر دشوار راسخ‌تر میکند. در مطلب پیش رو به مهم‌ترین اخبار مرتبط با این سینما در طول سال ۹۷، نگاهی اجمالی انداخته‌ایم.
اکران نوروزی
هم‌زمان با شروع برنامه اکران نوروزی سینماهای سراسر کشور، سینماهای هنر و تجربه هم از ۲۴ اسفند ماه سال ۹۶ اکران گسترده نوروزی خود در سراسر کشور را آغاز کردند که تا ۱۵ فروردین ماه ادامه داشت. در این بازه زمانی سه هفته‌ای تعداد ۲۱ فیلم متشکل از آثار بلند سینمایی ساخته فیلم‌سازانی نظیر کیانوش عیاری، شهرام مکری، سعید ابراهیمی‌فر و… و مجموعه‌ای از فیلم‌های کوتاه مانند «پاپ»، «دژاوو»، «برداشت دوم از قضیه اول» و «بزم رزم» که در جشنواره‌های داخلی و خارجی موفقیت‌هایی کسب کرده بودند، در سینماهای متعلق به این گروه سینمایی شامل سینما فرهنگ، خانه هنرمندان ایران، موزه سینما، پردیس کورش، پردیس هویزه مشهد، هنر و تجربه بابل و… روی پرده رفتند، تا علاوه بر مخاطبان عام سینمای ایران، تماشاگران خاص این سینما، به‌ویژه علاقه‌مندان آثار سینمایی متفاوت و تجربه‌گرا، هم از طرح اکران نوروزی سینماها بی‌نصیب نمانند. در این میان اختصاص نخستین سالن اختصاصی سینمای هنر و تجربه که سالنی با ظرفیت ۶۴ صندلی در مجموعه سینمایی فرهنگ تهران است و از ۲۶ اسفند در تمامی سانس‌ها آغاز به کار کرد، برای علاقه‌مندان سینمای متفاوت طعم و حلاوت دیگری داشت.
حضورهای بین‌المللی جشنواره جهانی فجر
کسب دو جایزه از سی‌وششمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر موفقیت‌های بین‌المللی سینمای هنر و تجربه در سال ۹۷ را کلید زد. در این دوره، محمد کارت برای فیلم «بچه‌خور» جایزه بهترین فیلم کوتاه آسیایی را از بخش «جلوه‌گاه شرق» جشنواره دریافت کرد تا نوبت به عباس امینی برسد که برای کارگردانی فیلم «هندی و هرمز» جایزه نت‌پک این دوره را از آن خود کند. «بچه‌خور» با مضمون کودکان کار و بی‌سرپرست ساخته شده و «هندی و هرمز» هم به داستان ازدواج پیش از هنگام دو نوجوان می‌پردازد که بدون داشتن درکی از زندگی مشترک با هم ازدواج می‌کنند و زندگی کودکانه آن‌ها لحظه به لحظه سخت‌تر و خطرناک‌تر می‌شود.
جشنواره‌های کلن و پاریس
حضور پررنگ سینمای هنر و تجربه در بخش «چشم‌انداز ایران» جشنواره کلن آلمان اولین حضور بین‌المللی این گروه سینمایی در یک رویداد خارجی بود که در خرداد ماه اتفاق افتاد. علاوه بر چندین اثر مستند نظیر «زندگی شاعرانه» ساخته شیرین برق‌نورد، «قصه بلوار» به کارگردانی داوود اشرفی، «یک فیلم» ساخته محمدرضا فرزاد و… که با موضوعاتی در حوزه‌های متنوع در جشنواره حاضر شده بودند، سه مستند «خاطراتی برای تمام فصول» به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی، «حلبچه» به کارگردانی نگار تحصیلی و «زمناکو» ساخته مهدی قربان‌پور که همگی موضوع حمله شیمیایی به حلبچه عراق در طول جنگ تحمیلی و عواقب دردناک ناشی از آن را دست‌مایه خود قرار داده بودند، در بخش «حلبچه» این جشنواره به نمایش درآمدند. نمایش مجموعه فیلم‌های «کارستان» در یکی دیگر از بخش‌های اصلی جشنواره، از جمله اتفاقات مهم این دوره از جشنواره بود؛ مجموعه آثاری که به مباحث کارآفرینی و ارزش‌آفرینی پرداخته‌اند.
شرکت تعدادی از آثار سینمای هنر و تجربه در جشنواره فیلم‌های ایرانی پاریس، یکی دیگر از حضورهای بین‌المللی این گروه سینمایی بود. فیلم‌های ایرانی در هر چهار بخش این جشنواره یعنی بخش «فیلم‌های کوتاه»، بخش «کودک و نوجوان»، بخش «مستند» و بخش «چشم‌انداز سینمای معاصر ایران» حضور پررنگی داشتند. آثاری مثل «شماره ۱۷، سهیلا» ساخته محمود غفاری، «برادرم خسرو» ساخته احسان بیگلری، در بخش چشم‌انداز، «یک اتفاق ساده» ساخته زنده‌یاد سهراب شهیدثالث و «دونده» به کارگردانی امیر نادری در بخش سینمای کودک و نوجوان، «روتوش» ساخته کاوه مظاهری و «وقت ناهار» به کارگردانی علیرضا قاسمی در رشته فیلم‌های کوتاه و «علی آقا» ساخته کامران حیدری و «دیپلماسی شکست‌ناپذیر آقای نادری» ساخته مشترک بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم که از آثار حوزه مستند به شمار می‌آیند، از جمله ۲۶ فیلم ایرانی بودند که در این جشنواره به روی پرده رفتند.
علاوه بر شرکت در رویدادهای سینمایی خارج از کشور، در جهت ارتباط هر چه بیشتر با سینمای روز جهان، رویداد دیگری تحت عنوان «هفته فیلم اروپایی» نیز به سرپرستی گروه سینمایی هنر و تجربه و مشارکت نهادهای دیگری از جمله خانه هنرمندان ایران و پردیس‌های چند مرکز استان و شهرستان برگزار شد. در طول این رخداد هفت روزه، تعداد ۱۵ فیلم از سینماگران اروپایی به نمایش درآمد که از میان آن‌ها می‌توان به فیلم «پرواز در خانه» ساخته میریام اونگر، فیلم‌ساز اتریشی، اشاره کرد که به عنوان فیلم افتتاحیه روی پرده رفت. این فیلم برنده چهار جایزه و نامزد سه جایزه در جشنواره‌های کشور سازنده (اتریش) بوده است.
از آثار مهم دیگر به نمایش درآمده می‌توان به فیلم زندگی‌نامه‌‌ای «پساتصویر» به کارگردانی آندری وایدا، محصول سال ۲۰۱۶ کشور لهستان، اشاره کرد؛ فیلمی که جایزه جشنواره فیلم لهستان و ۱۲ بار نامزدی در جشنواره‌های مختلف مانند جشنواره فیلم سیاتل، کلیولند، لهستان و… را در پرونده خود دارد.
اکران موفق یک مستند
یکی دیگر از آثار موفق سینمای هنر و تجربه، یعنی مستند درخشان «بزم رزم»، ساخته سیدوحید حسینی که سرگذشت پرفراز و فرود موسیقی حماسی را از بحبوبه انقلاب تا انتهای جنگ تحمیلی روایت میکند، در آخرین نمایش عمومی خود که در سی‌ویکم تیر ماه در خانه هنرمندان برگزار شد، باز هم با استقبال پرشور هم‌زمان علاقه‌مندان آثار مستند و مخاطبان جدی حوزه موسیقی مواجه شد. «بزم رزم» علاوه بر ارزش‌های سینمایی غیرقابل انکار به واسطه تاریخ‌نگاری دقیقی که از شکل‌گیری و تکامل موسیقی حماسی انقلاب ارائه داده، ماه‌ها در کانون‌های نمایش فیلم پایتخت و مراکز استان‌ها در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت تا در ایستگاه پایانی نخستین دور نمایش خود به خانه هنرمندان رسید.
طرح اکران فیلم‌های کوتاه
اجرایی شدن برنامه اکران فیلم‌های کوتاه که از نوروز آغاز شد، یکی از اتفاق‌های فرخنده سینمایی سال ۹۷ بود که به همت گروه سینمایی هنر و تجربه به سرانجام رسید. با موفقیت دور اول، دور دوم اکران فیلم کوتاه هم در دستور کار قرار گرفت که در فصل تابستان و با فرمول اکران شش فیلم کوتاه در یک سانس به اجرا درآمد. خوش‌بختانه میزان استقبال از هر دو دوره اکران چشم‌گیر بود و توانمندی این سینما در جذب مخاطبان و ظرفیت خوب آن برای بازگشت سرمایه تولید و کمک به چرخاندن چرخ‌های کند سینمای ایران را بار دیگر به اثبات رساند. منتقدان و کارشناسان سینمایی در نقدهای خود ضمن ابراز خرسندی از اقدام عملی سینمای هنر و تجربه بر لزوم استمرار اکران آثار کوتاه به عنوان زمینه‌ای برای پویایی و ارتقای هر چه بیشتر سینمای حرفه‌ای تاکید کردند.
روزنه‌ای برای آثار مستند
اتخاذ سیاستی جدید در ارتباط با شیوه اکران آثار مستند در سینماهای گروه سینمایی هنر و تجربه از جمله اقدامات این گروه سینمایی در فصل پاییز بود. بنا به گفته جعفر صانعی مقدم، مدیرعامل گروه هنر و تجربه، این گروه سینمایی در سیاست‌گذاری تازه خود و با هدف حمایت هر چه بیشتر از آثار مستند از دو گروه آثار مستندی که هر کدام دست‌کم تایید و استقبال یکی از دو گروه مخاطب عام یا مخاطبِ خاص فیلم‌ساز و منتقد را داشته باشند، استقبال کرده و در مقابل، فیلم‌هایی که با اقبال هیچ‌یک از این دو گروه مواجه نمی‌شوند، شانس چندانی برای قرار گرفتن در جدول اکران هنر و تجربه ندارند.
برگزاری هم‌زمان نمایش فیلم
اقدام جالب برگزاری هم‌زمان جلسات نمایش و تحلیل فیلم از جمله اقدامات تحسین‌برانگیز هنر و تجربه که از سوی باشگاه فیلم این گروه سینمایی برگزار می‌شود، در سال گذشته هم پی‌گیری شد. این برنامه‌ها به شکل هم‌زمان در شهرهای تهران، مشهد، بابل و کرمان و به صورت غیرهم‌زمان در شهر شیراز برگزار شده و علاقه‌مندان سینما ضمن تجدید خاطره با آثار برجسته سینمایی در گونه‌های مختلف سینمایی از امکان درک و تحلیل عمقی اثر نیز برخوردار خواهند شد. فیلم کلاسیک «فرار بزرگ» به کارگردانی جان استرجز، محصول سال ۱۹۶۳، با شرکت بازیگرانی چون استیو مک‌کویین، جیمز گارنر و چارلز برانسون از آثاری بود که در دی ماه سال ۹۷ به شکل هم‌زمان اکران و تحلیل شد.
درخواست از جشنواره فیلم فجر
آخرین خبر مهم سال گذشته، اعتراض شورای سیاست‌گذاری هنر و تجربه به برگزارکنندگان جشنواره فیلم فجر در خصوص سیمرغی بود که در اختتامیه جشنواره تحت عنوان سیمرغ هنر و تجربه به سینماگران اهدا شد. اعتراض صورت‌گرفته بر این مبنا بود که چون از عنوان هنر و تجربه در اهدای سیمرغ مورد نظر استفاده شده و این جایزه به شکل مشخص به عنوان این گروه سینمایی ارجاع می‌دهد، پس منطقی است که یا نماینده‌ای از این گروه سینمایی در بخش انتخاب آثار و هیئت داوران جشنواره حضور داشته باشد، یا این‌که دست‌کم عنوان این جایزه که هنر و تجربه در فرایند انتخابش هیچ دخل و تصرفی ندارد، تغییر کند. درخواست در نظر گرفتن بخش مستقلی تحت عنوان بخش هنر و تجربه در ادوار بعدی جشنواره از درخواست‌های دیگر شورای سیاست‌گذاری سینمای هنر و تجربه بود، که امید است مورد توجه دست‌اندرکاران مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور قرار بگیرد
منبع: ماهنامه هنروتجربه