سینماسینما، بهرنگ ملک‌محمدی

ابراهیم منصفی یا همان رامی، شاعر شوریده‌حال و خودآموخته‌ای است که می‌تواند یک نمونه مطالعاتی فوق‌العاده برای شناخت موسیقی بومی تلفیق‌شده با موسیقی غربی باشد. کاراکتری که در دهه ۵۰ با ترکیب ترانه‌هایی برخاسته از فرهنگ عامه مردم بندرعباس و هرمزگان با ساز گیتار یک گونه از موسیقی نزدیک به  سبک بلوز را در جنوب پایه‌ریزی می‌کند که تا همین حالا هم ادامه دارد.

مستند «چی‌چکا» یا «قصه شب» ساخته رها فریدی زندگی مردی را به تصویر می‌کشد که فرازی در زندگی در زمان حیاتش ندارد و هر چه هست، فرود است، تا لحظه‌ای که خودخواسته به زندگی‌اش پایان می‌دهد و طنز تلخ این‌جاست که شاعر خسته کسی را به عنوان وصی و منتشرکننده آثارش معرفی می‌کند که او هم هشت سال پس از مرگ منصفی به زندگی‌اش پایان می‌دهد. یک شرایط ابزورد و حیرت‌انگیز پیرامون منصفی که در زندگی و حتی پس از مرگش طی می‌کند و بی‌شک مرگ پسر خردسالش، بنیامین، هم میخ آخر بر تابوتی است که او را به انتها می‌رساند؛ انتهایی که تلخی بسیار دارد و باعث می‌شود یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی هرمزگان درست زمانی که می‌تواند تجربیاتش را به نسل بعد منتقل کند، از میان برود.

«چی‌چکا» از فرمی استفاده می‌کند که به بهانه زندگی منصفی به موسیقی شهری می‌پردازد که حالا انگار گیتار زدن شغل دوم همه جوان‌هایی است که او را یک الگوی هنری می‌دانند. شخصیتی که در فیلم توسط دوستانش روایت می‌شود و کاش فیلم‌ساز از راوی برای این روایت استفاده می‌کرد. فیلم با استفاده از عکس‌ها و فیلم‌های به‌جامانده از منصفی و گروه‌هایی که او در دهه ۵۰ با آن‌ها کار می‌کند، به یک تصویر نسبتا دقیق از موسیقی بندر در دهه‌های گذشته می‌رسد. یک موسیقی دردمندانه و غمگنانه که با شیادی و شارلاتانی محض از سوی سرمایه‌گذاران موسیقی عامه‌پسند در چند دهه گذشته به عنوان یک موسیقی مخصوص مجالس و حتی نوع بی‌کیفیت آهنگ‌های لس‌آنجلسی جا زده می‌شود. منصفی و دوستانش کاملا خلاف این جریان حرکت می‌کنند، اما هرگز در جریان رسمی هنری ایران به شکل جدی دیده نمی‌شوند و صرفا به شکل غیررسمی در محدوده هرمزگان باقی می‌مانند و اگر هم کاری از منصفی به خارج از ایران می‌رود، هرگز به او ریالی پرداخت نمی‌شود. یک بی‌رحمی جمعی درباره کسی که با آن‌که توان دفاع از خود را ندارد و انگار زندگی روزمره را بلد نیست، اما تاثیرش تا همین امروز بر موسیقی جنوب ماندگار است. انسانی که به نابودی عمدی خود رو می‌آورد و فیلم شجاعانه این نکته را که اتفاقا مسئله مهمی در زندگی رامی است، بیان می‌کند. شاعر خطه‌ای که تنوع فرهنگی بسیار دارد و به واسطه بندری بودن شاه‌راهی برای داد و ستد‌های فرهنگی است. سرزمین آفتاب و موسیقی و گیتار…

منبع: ماهنامه هنروتجربه