سینماسینما، ندا قوسی
بی‌شک، جهان‌پهلوان تختی برای ایرانیانِ عصر حاضر، جزو اسامی آشنا و مانوس به شمار می‌رود؛ نامی که همراه با خود مفهوم پهلوانی، شجاعت و قهرمانی را در اذهان زنده می‌کند. اما دلیل این نام‌داری و نام‌آشنایی چیست؟ سبب این اشتهار و محبوبیت بعد از گذشت بیش از نیم قرن از مرگِ- مشکوک- این کشتی‌گیر چه می‌تواند باشد؟ چگونه ورزشکاری که مردم از او مدال نمی‌خواستند و تنها خودش را می‌خواستند، چنین مطلوب و دوست‌داشتنی شد؟
خوب می‌دانیم که ما ایرانیان مردمانی هستیم پر از احساسات و عواطف و شور درونی، از این روی وقتی به دلیل محبوبیت انسان‌هایی می‌پردازیم که اتفاقا نه به واسطه سیاست، ثروت و جاه و جلال، شهرت داشته اند، به‌وضوح می‌توانیم دریابیم که آن‌چه امثال تختی را در دل‌ها ماندگار کرد، نگاه انسانی و مردم‌دوستانه‌ای بوده که در طول زندگی و حیات خود اعمال کرده.
تختی ادای مردمی بودن را درنمی‌آورد، مردم‌دوست بود و با انسان‌ها، از هر صنف، رده و شغلی، هم‌ساز، هم‌بسته و هم‌دل بود. آن‌چه او را به جهان‌پهلوانی مشهور کرد، نه صرفا کشتی‌گیر بودنش، بلکه اساسا به خاطر پهلوان و قهرمان بودنش بود. این‌که او هم خصلت پهلوانی را داشت و هم صولت قهرمانی را. این‌چنین است که هنوز نام و یادش تازه و نو باقی مانده.
چیز گران‌مایه‌ای به نام «کرامت انسانی»- مسئله فراموش‌شده امروز- که والاتر و بالاتر از هر خوی و منشی است و هیچ قدرت و نیرویی توان ستاندن آن را ندارد، دلیل بزرگی و بزرگ ماندن تختی بوده و هست؛ او آزاده بود و سرفراز، از این روی هر چند کوتاه زیست ( شهریور ۱۳۰۹ تا ۱۷ دی ۱۳۴۶)، اما آزادی و حریتش نام او را تا ابدِ تاریخ ماندگار ساخت.
نویسندگان بسیار به او پرداخته‌اند. سینماگران و فیلم‌سازان فراوانی هم توجه به جایگاه او را مدنظر قرار داده‌اند. علی حاتمی، که متاسفانه نشد حرف‌هایش در مورد تختی را ببینیم و بشنویم. بهروز افخمی، به صورتی متفاوت و متمایز. بهرام توکلی، به شیوه‌ای رئال و واقع‌گرایانه و بسیار سینمایی (که متاسفانه از اقبال چندانی هم برخوردار نشده) و… اما فیلم «شهسوار»، به کارگردانی علی شاه‌محمدی، صورتی نو و جدید است در معرفی جهان‌پهلوان. این فیلم مستند، بدون ادا و اطوار و ژست‌های بی‌معنی و اغراق‌شده، تصویری قابل باور از تختی، دورانِ او و دلیل محبوبیتش به ما می‌دهد. کشتی‌گیران هم‌دوره او، دوستان، آشنایانِ دور و نزدیک، کسانی هستند که به باورپذیرترین شکل ممکن، حقایقی از دوران حیات تختی را بازگو می‌کنند. این مستند لازم‌الساخت(!) در مورد پهلوان و شهسوار هم‌عصرمان که اتفاقا اکرانش تقریبا مقارن شده با اکران فیلم «تختی» بهرام توکلی، پاسخ مناسب و به‌جایی است که به سوال‌های همیشگی‌مان در مورد این انسان بزرگ می‌دهد. انسانی که ثروتمند نبود، دولتمرد نبود، سیّاس و سیاستمدار نبود، اما نام و یادش باقی ماند. مردی که تحت هیچ شرایطی حق را رها نکرد، پس نام پاکش نه همچون سیاستمداران و دولتمردانِ هر عصر و دورانی، بلکه به راستی، نیک‌سرشتی و درستی ماندگار شد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه