علی پاکزاد_در بین مجموعه فیلم‌های ایرانی کودک و نوجوانی که از ابتدای پیدایش این ژانر در سینمای ایران که تقریبا از اوایل دهه ۴۰ در کانون پرورش است، تا امروز ساخته و نمایش داده شده‌اند، از نظر من کامل‌ترین و جذاب‌ترین فیلم کودک و نوجوان ما فیلم «مسافر» عباس کیارستمی است.

از هر زاویه‌ای که به این فیلم نگاه کنید، این فیلم جذابیت‌هایی دارد. از جهت ارتباط با بچه‌ها که مخاطب‌های اصلی فیلم‌های کودک و نوجوان هستند، عناصر جذابی در این فیلم وجود دارد. ازجمله فوتبال، بازی‌های کودکانه در محله، حرکت برای دست یافتن به هدف که دیدن یک مسابقه در تهران است و جذابیت‌های نوجوانانه این‌طوری که خیلی زیاد دارد. از نظر بازیگری، کارگردانی، فضاسازی، رویاپردازی، یکی از رویایی‌ترین فیلم‌های کیارستمی است. یک نوجوان محروم شهرستانی که سعی می‌کند به رویایش و آرزوهایش دست پیدا کند.

حدود سی و اندی سال پیش من نقدی درباره «مسافر» برای مجله فیلم نوشتم با تیتر «غزل زیبای آرزومندی»؛ درواقع این فیلم درباره آرزوهایی است که هر نوجوان و هر کودکی، فرقی نمی‌کند در هر جای دنیا، در ذهنش دارد و می‌خواهد روزی به این آرزوها جامه عمل بپوشاند. از نظر حس و حال هم برای نسل ما لااقل بسیار جذاب است. من بارها این فیلم را سر کلاس نشان دادم و فکر می‌کردم جوان‌های امروز آن‌طور که ما لذت بردیم، از آن لذت نبرند. ولی دیدم که اتفاقا آن‌ها با فیلم ارتباط خوبی برقرار کردند و آن را دوست داشتند.

جالب است بدانید این فیلم باعث دوستی من با آقای کیارستمی شد؛ دوستی‌ای که نزدیک به ۳۰ سال تا قبل از فوت ایشان، با یکی دو بار قهر ادامه داشت. همان نقدی که من در مجله فیلم نوشتم، باعث دوستی ما شد. ایشان وقتی سر صحنه فیلم «خانه دوست کجاست؟» در شمال کشور بودند، آن نقد را در مجله فیلم خوانده بودند و بعد ایشان زنگ زد و با من تلفنی صحبت کرد. زمانی که من داشتم با کیارستمی صحبت می‌کردم، دستانم می‌لرزید. البته آن زمان کیارستمی هنوز کیارستمی‌ای که بعد‌ها شد، شاید نشده بود. ولی برای من خیلی آدم بزرگی بود، برای این‌که من از قبل از انقلاب کارهای او را دوست داشتم. بعد وقتی تشکر کرد از من که «چه زیبا توانستی دنیای این فیلم را توصیف کنی»، من خیلی خوشحال شدم. برای همین هم هر وقت از من نقد برگزیده‌ام در این سی و اندی سال را می‌خواهند، همان نقد را می‌گویم که چند بار هم بازنشر شده. چون باعث دوستی من با آقای کیارستمی شد. یکی دو بار هم قهرهایی داشتیم که خود آقای کیارستمی برای عذرخواهی آمدند و من شرمنده ایشان شدم، چون هر کسی در موقعیت ایشان بود، برای عذرخواهی نمی‌آمد.

فیلم دیگری که جذابیت‌هایی نه به اندازه «مسافر» اما خیلی زیاد دارد، فیلم «سازدهنی» آقای امیر نادری است، که فکر می‌کنم خیلی‌ها آن را دیده‌اند. این دو فیلم هر دو درباره نوجوان‌هایی است که وجودشان پر از حسرت و آرزو است.