سینماسینما، علی نعیمی:

پرداختن به داستان زندگی شخصیت های اسطوره ای که وجهی ملی و واقعی دارند و به دور از افسانه و رویا و در جهان معاصر و در میان مردمان امروز زیست کرده اند یک ریسک بزرگ را همواره با خود به همراه دارد.

اینکه هنوز حافظه تاریخی مردم و قصه های پیرامون شخصیت های معاصر آنقدر قوی و زنده و تازه هست که وقتی پرتره ای سینمایی و داستانی از آن شخصیت را روی پرده ببیند ناخودآگاه به سراغ داشته هایش می رود و در مقام مقایسه بر می آید. غلامرضا تختی ساخته بهرام توکلی فیلمی است که با همه سختی هایی که در اجرا داشته است و تا حدودی توانسته موفق باشد؛ در دام همین قیاس گرفتار می شود.

غلامرضا تختی قهرمان کشتی ایران یکی از شخصیت هایی است که قصه ها و حواشی و رخدادهای زندگی شخصی و حرفه ای اش آنقدر جذاب و پیچیده و دراماتیک است که هر کارگردانی را وادار می کند در مقاطعی از زندگی حرفه ای به ساخت فیلمی از زندگی او فکر کند. مشکل بزرگ فیلم بهرام توکلی که در چند پرده نخست فیلم شاهد آن هستیم امتناع فیلمساز به نزدیک شدن به شخصیت غلامرضا تختی است. توکلی عامدانه و یا سهوا هیچ گاه موفق نشده است چهره ای از تختی را نمایش دهد که همراهی برانگیز و همدلانه باشد.

تختی کودکی تلخ و سخت و غم انگیزی دارد. کودکی ای که از او می تواند یک انسان کینه ای و ناراحت درست کند. اما او می بخشد. او همه چیزش را می بخشد. هستی و زندگی و تمام آن چیزی که به او اعتبار بخشیده می بخشد. بخشندگی امری پسندیده است. اما اینکه چطور اینقدر بی حساب و بدون هیچ پیشینه ای با یک انسان بخشنده روبرو هستیم جای تعجب دارد. تختی در فیلم توکلی شخصیتی منزوی و گوشه گیر است که توانایی حفظ خانواده اش را نیز ندارد.

گویی او در همه اتفاق ها اشتباهی حضور دارد. فعالیت های سیاسی اش خیلی توجیهی ندارد و در همه بزنگاه های تاریخی حضور دارد. توکلی در فیلم تختی یک پوسته رویی و یک شمایل غیرقابل باور از تختی درست کرده است. آنقدری که فیلم از جهات تکنیکی و گریم و طراحی صحنه و فیلمبرداری پیشرو و قابل تحسین است از لحاظ محتوا دارای حفره های عمیقی است که نمی تواند ذهن مخاطب را با خود همراه کند.

شاید به دلیل ترس فیلمساز از قضاوت کردن شخصیت بزرگی همچون تختی است که هیچ گاه نمی تواند به او نزدیک شود. تختی یک کاراکتر تک بعدی است که فیلمساز گویی به احترام اسطوره بودنش او را کاملا سفید خلق کرده. آنقدر سفید که توی ذوق می زند. تختی توکلی گویی هیچ گاه در زندگی اش خطا نکرده است. همواره دست در جیبش می کند و اموالش را می بخشد و تمام شهر به او به چشم یک ناجی ساکت و منفعل نگاه می کنند.

قضاوت درباره فیلم توکلی مجال بیشتری را می طلبد. این شمایل ظاهری و غیرهمدلانه از غلامرضا تختی تنها به درد بیلبوردها و کلیپ های تصویری می خورد. انگار هنوز سینما توان خلق یک تختی واقعی را ندارد. همان جهان پهلوانی که خستگی را خسته کرد و بزرگی را در اوج قدرت و محبوبیت معنی کرد.

منبع: ماهنامه‌ هنر و تجربه