سینماسینما، نغمه دانش آشتیانی: این روزها که بحران شیوع ویروس کرونا کشورمان ایران را درنوردیده و نگرانی های زیادی را بین همه ما ایجاد کرده است یکی از عارضه های آن تعطیلی تمامی فعالیت های فرهنگی-هنری اعم از برپایی کنسرت، اجرای تئاتر، اکران فیلم، تعطیلی کتابفروشی ها و …است.
این تعطیلی ها در هر یک از حوزه های تخصصی خود آسیب های جدی خود را وارد کرده است و دست اندرکاران این عرصه همگی دلواپس آینده شغلی و سرمایه های خود هستند و تعطیلی کسب و کارهایشان افقی ترسناک را برایشان رقم زده است. آنچه نگرانی از تعطیلی فعالیت های فرهنگی-هنری را دوچندان می کند، نحیف بودن بدنه اقتصادی آنهاست که در چندسال اخیر نحیف تر نیز شده است.
بی بازگشت بودن سرمایه گذاری در فعالیت های فرهنگی و حرف و حدیث های مختلفی که مبتلابه سرمایه گذاران تازه وارد به ویژه در سینما است باعث شده است که عموما اقتصاد فرهنگ در کشور ما قابل اعتماد و دارای منطق نباشد حال در چنین شرایطی، وقوع بحران کرونا در کشور و تعطیلی های ناشی از آن حتما ضربه بزرگی به فعالیت های فرهنگی – هنری خواهد زد.
در حالی که از هفته اول اسفند ماه بنابر اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه های فرهنگی هنری سراسر کشور به طور کامل تعطیل اعلام شده است ولی جز اطلاعیه های اعلام تعطیلی هیچ خبری از اظهارنظر رسمی و شفاف درباره رفتار دولت با صاحبان کسب و کارهای فرهنگی –هنری نیست و به نظر می رسد مسئولان مربوطه هنوز پس از یک ماه که این بحران در کشور فراگیر شده است هیچ برنامه اجرایی برای واکنش به این تعطیلی ها ندارند.
به نظر می رسد تعطیلی سالن های خصوصی تئاتر به مرور می تواند به ورشکستگی صاحبان برخی از آنها منجر شود؛ کسب و کاری که در سه چهار سال اخیر شکل گرفته بود و با پایی لرزان ضمن رونق بخشیدن به عرصه تئاتر در تلاش بود که به سوی سوددهی اندکی نیز برسد. در کنار ضرری که متوجه صاحبان تماشاخانه خصوصی تئاتر است، گروه های تئاتری که اجرای آنها ناگهان متوقف شد و یا آنهایی که در نوبت اجرا بودند همگی در معرض ضررهای مالی قابل اعتنایی هستند. حال در کنار چنین نگرانی هایی که بعضا در قالب گفتگوهایی از سوی هنرمندان و مدیران تماشاخانه های خصوصی با رسانه ها مطرح شده است، مدیران مربوطه در وزارت ارشاد به حرف های کلی و کلیشه ای بسنده کرده و هیچ مکانیزم و راهکاری برای پشتیبانی هنرمندان و متولیان هنر در بخش خصوصی در شرایط بحرانی ارایه نمی دهند.
چنین وضعیتی در حوزه موسیقی نیز وجود دارد و تعطیلی گسترده کنسرت ها که به ویژه به دلیل نزدیکی به پایان سال و نوروز، رونق نیز گرفته بودند یک به یک بلیت فروشی و اجرای آنها متوقف شد و سایت های فروش بلیت نیز با مشکل عودت دادن پول خریداران بلیت ها مواجه بوده اند. کنسرت گذاران و گروه های اجرایی موسیقی که این روزها کسب و کارشان تعطیل است نیز همچون اهالی تئاتر منتظر صحبت مسئولی از حوزه موسیقی در دولت هستند تا مشخص کند چه اتفاقی در آینده قرار است برای آنها بیفتد.
طبیعتا شرایطی کم و بیش مشابه در سینما نیز وجود دارد که با تعطیلی سه هفته ای سینماها، صاحبان فیلم هایی که روی پرده بودند به شدت نگران سرنوشت آثارشان هستند و حتی نمی دانند این تعطیلی چگونه در سهم زمان اکرانشان محاسبه می شود. از سوی دیگر سینماداران نیز در این هفته ها با صفر شدن درآمدشان افق خوبی پیش رو ندارند.
وقوع بحرانی از این دست از قبل تا اندازه ای قابل مدیریت بود ولی حالا که در چنین سطح گسترده ای با آن مواجه شده ایم، پس از یک ماه هنوز مسئولان مربوطه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی دانند با حجم بالای ضرر مالی که به ویژه به بخش خصوصی فرهنگ و هنر وارد شده است چه باید بکنند. در حالی که تعریف درستی از بیمه و حمایت بیمه ای از فعالیت های فرهنگی هنری در کشور ما وجود ندارد به نظر می رسد این راهکار هم نتواند در کوتاه مدت به داد کسانی برسد که هر روز شاهد از دست رفتن سرمایه شان هستند.
به هر ترتیب امید می رود این بحران هرچه سریعتر از ایران و جهان رخت بربندد و از سوی دیگر آرزو می کنیم که این تجربه تلخ باعث شود هم در دل دولت و هم در نهادهای صنفی فرهنگی-هنری مکانیزم هایی برای مواجهه با چنین بحران هایی طراحی و قابل اجرا شوند.