سینماسینما، سمیه علپیور – جشنواره فیلم کن یکی از مهمترین رویدادهای سینمایی است که مدیران ایرانی نیز فرصت حضور در آن را همواره برای معرفی آثار ایرانی قدر دانسته‌اند؛ اما امسال امیر اسفندیاری و علیرضا تابش راهی جشنواره کن نشدند تا نشانه‌ای باشد از تغییرات پیش رو؛ دقیقا در نیمه برگزاری این جشنواره مدیر امور بین‌الملل فارابی تغییر کرد تا توجه‌ها بیش از پیش به این تغییرات جلب شود.
به گزارش سینماسینما، بنیاد سینمایی فارابی به عنوان یکی از نخستین بخش‌های مدیریتی سینما که بعد از انقلاب اسلامی شکل گرفت، نقش مهمی در تراش دادن سینمای ایران داشته است، یکی از بازوهای تاثیرگذار این بنیاد بخش بین‌الملل آن بوده؛ ضلعی از بدنه مدیریتی سینمای ایران که در ایجاد ارتباط میان محصولات این سینما و جشنواره‌های خارجی نقشی موثر داشت. بعدتر این تعریف‌ها تغییر یافت و بخش بین‌الملل فارابی عهده‌دار امور مختلف شد، اما در میان تمامی این تغییرات یک محور ثابت وجود داشت و آن محور مدیریت این مجموعه بود با حضور امیر اسفندیاری. حالا بعد از ۲۰ سال اسفندیاری بنا به حکمی که از سوی علیرضا تابش مدیرعامل فارابی صادر شده از مدیریت این مجموعه کنار رفته و رائد فریدزاده جایگزین او شده است. فریدزاده دقیقا در همان سنی جایگزین اسفندیاری شده که اسفندیاری مدیریت بخش بین‌الملل را برعهده گرفته بود. او که متولد ۱۳۵۷ است در ۴۰ سالگی یکی از بخش‌های پراهمیت سینمای ایران را مدیریت خواهد کرد. در ادامه علاوه بر نگاهی به آنچه در دوران مدیریت اسفندیاری در بنیاد سینمایی فارابی گذشته، نگاهی به این تغییر و نتایج احتمالی آن برای سینما صورت می‌گیرد.
اسفندیاری چطور وارد بخش بین‌المللی سینمای ایران شد؟
«شرکت دادن آثار سینمایی در جشنواره‌های جهانی، بازارهای فیلم و سینما تک‌ها به عنوان حمایت از فیلمسازان ایرانی و طرح فعال سینمای متحول شده پس از انقلاب، در مجامع جهانی.» این یکی از اهدافی است که برای بنیاد سینمایی فارابی تعریف شده و از جمله اموری است که برعهده بخش بین‌الملل این بنیاد گذاشته شده است.
زمانی که از یک سو بنیاد سینمایی فارابی ریشه‌های خود را در سینمای ایران محکم کرده بود و از سوی دیگر در سطح جهانی توجه‌ها بیش از گذشته به محصولات این سینما جلب شده بود، امیر اسفندیاری در سال ۱۳۷۶ مسئولیت بخش بین‌الملل فارابی را برعهده گرفت.
اسفندیاری در ۲۰ سال گذشته با گنجاندن و تعریف بخش بین‌الملل در رویدادهای مختلف سینمایی زمینه آن را فراهم کرد که سینمای ایران فرصت تعامل بیشتر با سینماگران خارجی به دست بیاورد. او وقتی مدیر بخش بین‌الملل بنیاد شد که تحصیلات خود را در زمینه مدیریت بازرگانی از دانشگاه نورت ایسترن ماساچوست به پایان رسانده بود و پس از بازگشت به ایران در چند پروژه تولید مشترک از‌‌جمله «باراکا» ساخته ران فریکس در سال ۱۳۷۱ فعالیت داشت. او چند سالی قبل از ۱۳۷۶، همکاری خود را با بنیاد سینمایی فارابی به‌عنوان مدیر اجرایی دپارتمان تولید مشترک آغاز کرده بود.
دو سال قبل از حضور او در این جایگاه، یعنی در سال ۱۳۷۴ بخش بین‌الملل به جشنواره فیلم فجر افزوده شده بود و با حضور اسفندیاری این بخش به شکل رقابتی به کار خود ادامه داد.
یکی از مهمترین گام‌هایی که در دوران مدیریت او برداشته شد، شکل‌دهی بازار فیلم جشنواره فجر و همچنین بنا کردن چتر سینمای ایران در رویدادهای مختلف جهانی بود. هر دوی این برنامه‌ها با هدف معرفی بهتر محصولات سینمای ایران به خریداران خارجی و امکان عرضه آثار ایرانی در سطح بین‌الملل صورت گرفته بود.
بعد از جدا شدن بخش بین‌الملل از بخش ملی جشنواره فجر، مسئولیت اسفندیاری نیز تغییر کرد و او در دوره‌های سی‌وچهارم، سی‌وپنجم و سی‌وششم جشنواره جهانی معاون بین‌الملل بود.
انتقادهایی چون رخوت مدیریت بخش بین‌الملل به دلیل نبود تغییراتی در آن طی سال‌های گذشته، به عملکرد این مدیر وارد می‌شد و شاید در نتیجه این انتقادها بود که در دوران مدیریت جواد شمقدری در سازمان سینمایی و تعریف بخش بین‌الملل در چارت اداری این سازمان به نوعی مسئولیت‌های اسفندیاری کمرنگ شد، نتیجه اما به هیچ عنوان چیزی نبود که منتقدان و خواستاران تغییر تصور می‌کردند. نبود تجربه‌ای که اسفندیاری طی سال‌ها مدیریت کسب کرده بود در مدیران تازه وارد موجب شده بود حتی هنگام حضور در جشنواره‌های خارجی برگزارکنندگان این جشنواره‌ها و مهمانان ثابت این رویداد سینمایی از غرفه بنیاد سینمایی سراغ امیر اسفندیاری را بگیرند.
حالا بعد از ۲۰ سال مسئولیت متفاوتی برعهده اسفندیاری گذاشته شده است و او با حکمی از سوی محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی به عنوان یکی از اعضای حقیقی شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران منصوب شد. حالا باید دید این شورا چه کارکردی برای سینمای ایران خواهد داشت و چه نقشی در معادلات بین‌المللی سینمای ایران ایفا خواهد کرد.
مدیری که اقتصاد و فلسفه خوانده
با رفتن اسفندیاری از بنیاد سینمایی فارابی، حالا رائد فریدزاده جایگزین او شده است. در حکمی که از سوی علیرضا تابش امضا شده از فریدزاده خواسته شده این برنامه‌ها را در دستور کار خود قرار دهد: «برنامه‌ریزی برای تجدید سازمان و ساختار معاونت امور بین‌الملل، متناسب با مأموریت‌های نوین بنیاد، تشکیل دبیرخانه شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران، تدوین برنامه راهبردی بین‌الملل با هم فکری و همکاری صاحب‌نظران در بخش خصوصی و مدیران این حوزه، زمینه‌سازی و حمایت از تولیدات مشترک با اولویت بخشی به کشورهای دارای ارتباطات فرهنگی و تجاری راهبردی، تشکیل کارگروههای تخصصی در جهت عرضه و تجاری سازی محصولات سینمایی، توسعه روابط بین‌الملل در جشنواره‌های داخلی و خارجی، حضور هدفمند در جشنواره‌های منطقه‌ای و جهانی به منظور یافتن بازارهای جدید و متنوع برای محصولات سینمایی، پایش و ارزیابی عملکرد بین‌المللی سینمای ایران و ارائه گزارش به «شورای عالی بین‌الملل».» البته این امور چندان متفاوت از مسئولیت‌های قبلی به نظر نمی‌رسد، غیر از بخش‌های مربوط به شورای عالی بین‌الملل.
فریدزاده متولد ۱۳۵۷ در مشهد است و تحصیلات خود را در رشته اقتصاد نظری، ادبیات آلمانی، ادبیات تطبیقی و فلسفه در دانشگاه‌های تهران، وین و برلین پشت سر گذاشته و پس از اخذ دکتری در رشته ادبیات و فلسفه از دانشگاه فرای برلین و همکاری پژوهشی با موسسه تحقیقاتی مطالعات آسیایی آن دانشگاه، به عنوان عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی به تدریس و پژوهش مشغول شده است. او با سابقه مدیریت مرکز چاپ و انتشارات و ریاست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شهید بهشتی و همچنین حضور در شورای صدور پروانه ساخت خراسان رضوی عهده‌دار بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی شده است.
به نظر می‌رسد در این وضعیت و با توجه به روزمه این مدیر باید فرصتی برای آشنایی او اولا با امور اجرایی و مدیریتی سینما و در ادامه معادلات بین‌المللی سینمای ایران قائل شد تا بعد از مدتی و کسب تجربیاتی بتوان توقع کرد حضور این مدیر بتواند نقش و تاثیری در بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی بگذارد.
لزوم تغییر مدیر در نیمه جشنواره کن چیست؟
پرسش مهمی که در مورد این تغییر مدیریت مطرح می‌شود آن است که آیا زمان‌‌بندی درستی برای این تغییر صورت گرفته؟ فرصت حضور در جشنواره فیلم کن و معرفی محصولات سینمای ایران و رایزنی‌هایی که می‌تواند در این جشنواره صورت بگیرد دقیقا یکی از اهدافی است که برای مدیر بخش بین‌الملل فارابی تعریف شده و حالا برخلاف این هدف تغییرات در فارابی به این روزها موکول شده است.
با توجه به این نوع برنامه‌ریزی، امید می‌رود باقی برنامه‌ها در مورد بخش بین‌الملل دقیق‌تر و با مطالعه بیشتر پیش برود.