فیلم «دزدان مغازه» (Shoplifters) که عنوانش را «دله‌د‌زدها» نیز ترجمه کرده‌اند و عنوان فرعی «یک ماجرای خانوادگی» را بر خود دارد، ماه گذشته برنده جایزه نخل طلای هفتادویکمین جشنواره کن شد و به‌عنوان بهترین فیلم بر تارک معتبرترین جشنواره سینمایی جهان قرار گرفت.

به گزارش سینماسینما، این فیلم با مضمونی اجتماعی و داستانی درباره همدلی خانواده‌ای از سارقان خرده‌پا برای کمک به یک کودک خیابانی اثری است از هیروکازو کوره ادا، کارگردان مشهور ژاپنی که نگارش فیلم‌نامه را نیز خود برعهده داشته است. در میان اسامی عوامل تولید این فیلم یک نام ایرانی به چشم می‌خورد. مهدی طالقانی، تایپوگرافی این فیلم را برعهده گرفته؛ وظیفه‌ای که شاید بیش از بسیاری از جنبه‌های تولید این فیلم، به آشنایی با فرهنگ و تمدن ژاپن بستگی دارد. به همین مناسبت گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم با این گرافیست ایرانی ساکن ژاپن.

چطور شد که با این گروه کار کردید؟

من از طریق دستیاران کارگردان به کمپانی‌های سازنده فیلم، از جمله فوجی تلویژن، AOI  و GAGA معرفی شدم. این فیلم در توکیوی ژاپن فیلم‌برداری شد. گروه عکاسی و تبلیغات این فیلم به مدیریت ریوتو کاندو از دو سال قبل شروع به کار کرده بود تا هویت بصری فیلم را پدید بیاورد که برای اکران‌های ۱۳ ماه می‌ در جشنواره کن، هشتم ژوئن در ژاپن،۳۰ ژوئن در جشنواره فیلم تایپه در تایوان و بالاخره در پنجم جولای در هنگ‌کنگ آماده می‌شد. من در بخش تایپوگرافی بودم که بیشترین جلوه آن در حروف عنوان فیلم در پوستر فیلم نمایان است و به‌همراه این گروه برای دیزاین حروف در گرافیک فیلمی تلاش می‌کردم که نیازمند این بود تا تمام ۱۲۱ دقیقه ساخته‌شده از داستان «دزدان مغازه» را در خود بگنجاند و روایت کند.

ممکن است بیشتر درباره تایپوگرافی توضیح دهید؟

تایپوگرافی در طراحی گرافیک شاخه‌ای است که با حروف و کلمات سروکار دارد و کاربرد آن ایجاد تأثیر بصری یا بیان تصویری به کمک کلمات است. آثار خلق‌شده در تایپوگرافی قبل از آنکه خوانا باشد، حاوی یک پیام تصویری است. بنابراین یک اثر تایپوگرافیک می‌تواند از مجموعه‌ای حروف و کلمات که درعین‌حال معنایی نیز ندارد تشکیل شده باشد. می‌توان گفت به مجموعه رفتار‌ها و طراحی‌هایی که با حروف انجام می‌شود تا حروف و کلمات به وجه تصویری نزدیک شوند تایپوگرافی گفته می‌شود و این گرایش تحصیلی و تخصصی من بود.

در فیلم به‌طور خاص چه کاربردی دارد؟

من می‌بایست داستان و مضمون و هرآنچه را که هیروکازو کوره ادا در فیلمش می‌خواهد بیان کند، با طراحی حروف آن نشان می‌دادم. برای دو زبان انگلیسی و ژاپنی، عنوان‌بندی و تیتراژ و همچنین لی‌اوت مناسب و حروف نیاز بود که در فیلم استفاده شود. فیلم خانواده‌ای در ژاپن را روایت می‌کند و پر از اتفاقات است: جزئیات، لحظه‌ها، نگاه‌ها و لبخند‌ها. افرادی ترسیده و آسیب‌دیده در کنار هم که از قانون فرار کرده‌اند. باید حروفی طراحی می‌شد که این خصوصیات را در خود داشته باشد و بیننده با دیدن آن در پوستر به یاد مفهوم فیلم و محتوا و قاب‌های فیلم حتی لحظات دزدی از فروشگاه و تمامی فرازو فرود‌ها باشد و همچنین تمام هویت فیلم و معنای آن را دربر داشته باشد. سکانس‌هایی از فیلم را که مدنظر گروه بود دیدم و تایپوگرافی آن برای بخش گرافیک فیلم ساخته شد.

می‌شود لطفا به نمونه‌ای خاص از کارتان در فیلم «دزدان مغازه» اشاره کنید؟

در اصلی‌ترین بخش پروژه؛ یعنی لوگوتایپ (عنوان فیلم در پوستر)، عبارت Manbiki Kazoku و به معنای Shoplifting Family (خانواده دزدان مغازه) را با استفاده از خوشنویسی ژاپنی (کالیگرافی) انجام دادیم که پیشنهاد من به گروه بود و تأکیدم روی آن به دلیل لحن فیلم و معنای لغوی نام فیلم بود. دختری به خانواده‌ای دزد ورود پیدا کرده و تزلزل و ترس تمام هویت آن داستان است. استفاده از خطوط لرزان نشان‌دهنده ترس و اضطراب لحظات فیلم بود. در تایپوگرافی خوانابودن مهم است، زیرا اطلاع‌رسانی وجه بارز آن است، اما در خوشنویسی زیبایی در اولویت قرار دارد. ما می‌خواستیم لحن نوشتار را نه آنچنان رسمی انتخاب کنیم که قابلیت نشان‌دادن زندگی در یک خانواده را نداشته باشد و نه دست‌نویس به نظر برسد و زیبایی آن مانع اطلاع‌رسانی آن شود. در کنار این، سلیقه یک کارگردان کارآزموده که دانش‌آموخته دانشگاه واسدا، قدیمی‌ترین دانشگاه ژاپن، واقع در محله شینجوکو است، مهم‌ترین معیار بود.

منبع: شرق / ساسان گلفر