برزو ارجمند بازیگری است که سال هاست در عرصه هنر فعالیت دارد و حالا دیگر مخاطبان هر دو حوزه سینما و تلویزیون با چهره او آشنا هستند. ارجمند چند سال قبل با بازی در فیلم سینمایی «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» (۱۳۹۳) به کارگردانی وحید جلیلوند بازی قدرتمندانه ای، متفاوت از بازی های قبلی اش به نمایش گذاشت که مورد تحسین جشن منتقدان سینمای ایران هم قرار گرفت. در عالم تجربه های سینمایی اش «روز سوم» به کارگردانی محمدحسین لطیفی در سال ۱۳۸۵ هم به عنوان نقشی جدی و متمایز در کارنامه اش محسوب می شود. با این حال عمده ترین دلیلی که به این بازیگر شهرت بخشیده، فعالیت های او در تلویزیون و بازی در مجموعه های گوناگون نمایشی است. عاملی که موجب شده او در وهله اول به عنوان بازیگری تلویزیونی شناخته شود و تصویرش در ذهن مخاطبان با بازی های چشم گیر و پرشمارش در این عرصه به یاد بیاید. این بازیگر گرچه کار و فعالیتش را با نقش هایی با درون مایه های عمدتا طنز آغاز کرد، با این حال در ادامه به نظر می رسد مسیری متفاوت برای خود برگزیده و حتی کم کارتر شده است. او حالا و در شب های ماه رمضان با بازی در دو مجموعه «سرّ دلبران» و «بچه مهندس» مهمان خانه هاست. مجموعه هایی که فضایی متفاوت از هم دارند و ارجمند در هر دوی این مجموعه ها نقش هایی متمایز را به تصویر می کشد. شخصیت قدرت در بچه مهندس گرچه حضوری کوتاه داشت و با شهادت به پایان رسید، اما تاثیر حضورش در قسمت های بعدی ادامه یافت. در عوض در سرّ دلبران، مجموعه مناسبتی شبکه یک سیما ارجمند حضوری جدی دارد و حتی به نوعی می توان گفت که بخش عمده ای از داستان بر دوش او می گذرد. سیدسلیم، روحانی جوان سرّ دلبران نقطه اتکای اصلی داستان است و ارجمند در این مجموعه برای دومین بار بعد از «معراجی ها» در کسوت یک روحانی لباس پوشیده است. ارجمند در گفت وگو با جام جم از بازی در این مجموعه و دنیای این روزهای بازیگری اش می گوید.
این نخستین باری نیست که در نقش یک شخصیت روحانی مقابل دوربین رفته اید. چه عاملی موجب شد که برای بار دوم، بازی در چنین نقشی را بپذیرید و به حضور در این قالب متفاوت تمایل داشته باشید؟
من برای اولین بار در «معراجی ها» به کارگردانی مسعود ده نمکی این نقش را ایفا کردم؛ با این تفاوت که آن روحانی، یک فرمانده گردان جنگی بود و ضوابطش با سرّ دلبران خیلی فرق داشت.
دلیلی که نخستین بار باعث شد این نقش را در معراجی ها بپذیرم، به خاطر ماهیت سینمایی آن بود که البته در ادامه سریالش هم از تلویزیون روی آنتن رفت. آن نقش شخصیت اصلی فیلم بود و به تجربه واقعا خوبی برای من تبدیل شد.
هرچند اتفاقات ناگواری سر صحنه افتاد، پنج نفر از همکارانمان را در اثر انفجاری پشت صحنه از دست دادیم و این موضوع، فیلم را به تجربه ای تلخ برای همه مان تبدیل کرد.
درخصوص بازی در سریال سرّ دلبران، من سر سریال نمایش خانگی «پیکسل» به کارگردانی آقای لطیفی بودم که یک شب ایشان درخصوص سریال جدیدشان با من گپ زدند و گفتند نقش یک روحانی را برایم در نظر گرفته اند. با این حال وقتی قضیه جدی تر شد، ماجرای حضورم در نقش روحانی منتفی شد و تصمیم گرفته شد که نقش دیگری را بازی کنم.
آن نقش دیگر چه بود؟
اجازه بدهید نگویم…
احتمالا کاووس نبود؟!
نه! (می خندد)
پس چه شد که در نهایت این نقش به شما رسید؟
من تا سه چهار روز قبل از عزیمت گروه به یزد، همچنان قرار بود همان نقش دیگری که برایم در نظر گرفته بودند را بازی کنم. با این حال در همان فاصله کوتاه باقیمانده، با من تماس گرفتند و گفتند بروم دفتر و آنجا متوجه شدم که نقش سیدسلیم به من رسیده است.
وقتی متوجه شدید که قرار است این نقش متفاوت و محوری را ایفا کنید، واکنش تان چه بود؟
خوشحال شدم؛ خیلی خوشحال. چون هم قصه را خوانده بودم و هم از قبل به نقش فکر کرده بودم.
ضمن این که بازی در سرّ دلبران دهمین تجربه همکاری ام با آقای لطیفی محسوب می شود و وقتی می خواستم برای آن نقش دیگر قرارداد ببندم، ته دلم قدری مکدر بودم که چرا آن نقش روحانی به من نرسید و خیلی دوست داشتم که آن نقش را بازی کنم.
آقای لطیفی از این ناراحتی تان اطلاع داشتند؟
آقای لطیفی جمله جالبی به من گفت. گفت هنوز کسی انتخاب نشده است و اگر به گزینه دیگری نرسیم، آن نقش قسمت تو خواهد بود. این قسمت در فاصله سه روز مانده به رفتن به یزد اتفاق افتاد.
شخصیت سیدسلیم از ابتدا که فیلمنامه را می خواندید، همین خصوصیات و ویژگی ها را داشت؟ اصلا در همین سن و سال بود یا بعد از انتخاب شما ویژگی هایش عوض شد؟
من مدام با حسین حسنی و آقای لطیفی حرف می زدم؛ خیلی زیاد حرف می زدم. قبل از کار و در طول کار با هم حرف می زدیم و به همین خاطر خیلی از اتفاقات عوض شد.
وقتی هم که به یزد رسیدیم، آقای لطیفی یک دوست روحانی داشتند که حضورشان به من خیلی کمک کرد و راهنمایی ام کردند.
سیدسلیم به عنوان یک جوان روحانی تا اندازه زیادی در نوع رفتار و گفتار و حتی راه رفتن، واقعی از کار درآمده است. برای این قضیه چه کار کردید و چطور خودتان را آماده کردید؟
قبل از شروع ضبط، برای مدت چندین روز لباس سیدسلیم را می پوشیدم، در سطح شهر قدم می زدیم، رفتارهای مردم را می دیدیم و سعی می کردیم در این خصوص که چه ویژگی هایی در او وجود داشته باشد و چه ویژگی هایی نه، تصمیم بگیریم. همه این خصوصیات، براساس خرد جمعی به دست آمد؛ خودم تنهایی چیزی را به دست نیاوردم. به نظرم آن حرف زدن هایمان در قبل و حین تولید، خیلی به باورپذیری این نقش کمک کرد. در طول مدت ضبط کار مدام نهج البلاغه می خواندم. حتی آقای شفیعی (تهیه کننده کار) هم نقطه نظرهایشان را گفتند، چند کتاب جالب در این زمینه به من معرفی کردند و در واقع همه کمک کردند تا نقش سیدسلیم به بهترین شکل از آب دربیاید.
حالا بخش اعظم سرّ دلبران روی آنتن رفته و به قسمت های پایانی اش نزدیک شده است. این شب ها خودتان مجموعه را تماشا می کنید؟ نظرتان نسبت به آن چیست؟ همچنان نقش را درست و باورپذیر می دانید؟
به ضرس قاطع این نکته را به شما می گویم که سرّ دلبران، مجموعه ای بود که همه با دل و جان در آن کار کردند. ما برای مدت نه ماه از خانه و خانواده مان دور بودیم، در شهرستان به سر می بردیم و احتیاج به گروهی همدل داشتیم. واقعا خوشحالم که همه چیز دست به دست هم داد و خوب پیش رفت. البته مهم تر از نظر من، این است که مردم نسبت به مجموعه چه نظری داشته باشند.
و آیا مردم رضایتشان جلب شده؟ در این مدت واکنش ها را چطور دیده اید؟
در فضای مجازی که خب هم فحش خوردم و هم تعریف شنیده ام! با این حال نظرات منفی در مقایسه با حجم تعریف ها واقعا قابل برابری نیست. مردم بیشتر از این قضیه رضایت دارند که می بینند سیدسلیم آدمی است مثل دیگر آدم ها؛ هم به لحاظ رفتار و هم گویش، هیچ فرقی میان این روحانی و یک فرد عادی نیست. فرقشان تنها در اندیشه و لباسشان است. سیدسلیم مثل همه آدم ها عصبانی می شود، کینه می کند و اینها همه خصوصیاتی انسانی هستند. تفاوت در این است که عده ای بهتر می توانند این رفتار را در خودشان کنترل کنند.
به نکته خوبی رسیدیم. شخصیتی که از روحانیون در عموم مجموعه ها و فیلم های سینمایی می بینیم، در موارد زیادی دچار کلیشه شده اند و تاکید داستان فقط بر رفتار خوبشان است. شما و آقای لطیفی از ابتدای ترسیم این نقش چه کار کردید که سیدسلیم درگیر این کلیشه ها نشود و درست به تصویر دربیاید؟ اصلا این کلیشه و شعاری نشدن، چقدر دغدغه تان بود؟ از این بابت نگران نبودید؟
نه. واقعا نگران نبودیم، چرا که از اول توی ذهنمان نقشه ای را برای خودمان ترسیم کرده بودیم. سیدسلیم بنّاست؛ یعنی علاوه بر این که پیشه اش روحانی بودن است، کار دیگری هم انجام می دهد. من در عالم واقعیت هم روحانیان زیادی را می شناسم که مشاغل مختلفی دارند. برای مثال از زمان دوران نوجوانی ام در شهر مشهد یک دوست روحانی می شناسم که مدتی شغلش شیشه بری بود و مغازه داشت؛ با این حال وقتی سر کار می رفت لباس روحانی بودن به تن نمی کرد و آن لباس را فقط در حرم و حوزه می پوشید. او جزئی از مردم بود و من در دورانی که مشهد بودم، بارها با از این سید خدا حرف زدم و چیزهای زیادی از او یاد گرفتم. همه این اتفاقات، در ترسیم درست تر شخصیت سیدسلیم موثر بودند و به کمکم آمدند. سیدسلیم پیشه اش روحانی است و از زمانی که به یزد می آید، تمام تلاشش را می کند که این پیشه در زندگی خودش هم تاثیرگذار باشد. شما خودتان هم اگر عاشق کارتان نباشید، مطمئنا جایی در زندگی به مشکل می خورید. تنها فرق سیدسلیم این است که روحانی بودن او، در زندگی شخصی اش هم ادامه دارد و فقط محدود به پیشه اش نیست.
البته او پس زمینه خانوادگی هم دارد و در خانواده ای روحانی بزرگ شده است.
دقیقا.
ارتباط عاشقانه سیدسلیم با همسرش (راضیه) هم قابل توجه است و شاید بتوان گفت تصویری تازه از زندگی شخصی و زناشویی یک روحانی را به تصویر درآورده اید. برای باورپذیری این قضیه چه کار کردید؟
شانس بزرگ من این بود که پیش از این در مجموعه «غیرعلنی» هم همراه با متین ستوده نقش یک زن و شوهر را ایفا کرده بودیم و وجود این پیشینه قبلی، به هردویمان خیلی کمک کرد. ما نوع نگاه همدیگر و خصوصیات اخلاقی یکدیگر را می شناختیم. ویژگی ستوده این است که نقش را مال خودش می کند، با نقش یکی می شود و این قضیه باعث اثرگذاری و باورپذیری بیشتر می شود. خوشحالم که دوباره با هم همکار شدیم و نتیجه خوب این همکاری را در مجموعه هم می بینید.
در مجموعه می بینیم که وقتی سیدسلیم تازه وارد شهر می شود، مردم رفتار خیلی خوبی با او دارند. به استقبالش می آیند، برایش هدیه می آورند و او را به خانه شان دعوت می کنند. این طور به نظرم می رسد که این فضای صمیمانه دیگر خیلی در جامعه امروز وجود ندارد و شاید بهتر بود سرّ دلبران همین داستان را در بستر زمانی یکی دو دهه قبل روایت می کرد.
به خدا قسم می خورم که در همین شهر یزد به مجرد این که وارد محله شدیم و کارمان را شروع کردیم، دست کم به خانه شش، هفت نفر از اهالی دعوت شدم و حتی در خانه هایشان غذا خوردم. فرهنگ در باز بودن و مهمان نوازی هنوز که هنوز است در میان مردم این شهر وجود دارد. ما در یزد به چشممان می دیدیم که همسایه با همسایه مثل برادر است و همه از هم خبر دارند. به خصوص این که ما در بافت کاملا سنتی یزد واقع در محله امیرچخماق فیلم برداری می کردیم. حال به نظرم این فرهنگ هنوز در خیلی از شهرهای کوچک تر وجود دارد و مردم آن را حفظ کرده اند.
در مجموع چند وقت در یزد ماندید؟
۹ ماه. در آن مدت همسایه ها را می دیدم، در مراسم عزاداری محرمشان شرکت کردم و خودم را با محیط زندگی شان وفق دادم.
عده ای از منتقدان می گویند اگر قرار بود از لهجه یزدی استفاده نشود، پس اصلا چرا مجموعه در یزد فیلم برداری شد. قطعا بودن این لهجه می توانست به شیرینی کار هم بیفزاید. از ابتدا به این نتیجه رسیدید که همه با گویش معمولی و بدون لهجه بازی کنند و دیالوگ بگویند؟
بله، این نقد را هم زیاد شنیده ام. استفاده از لهجه در تمام دیالوگ های یک مجموعه، تجربه ای بود که پیش از این در آثار دیگر آزموده شد و جواب نداد. نمی شد تمام بازیگران با لهجه یزدی صحبت کنند، چون در این صورت ایران شمول بودن مجموعه از دست می رفت. این نظر آقای لطیفی بود. نکته دیگری هم که عده ای گفتند، این بود که چرا از هنرمندان بومی یزد خیلی استفاده نشد؛ اتفاقا ما چهار، پنج بازیگر یزدی خیلی خوب داشتیم که از حضورشان استفاده کردیم. معتقدم که استفاده نکردن از لهجه، تصمیم درستی بود. لهجه یزدی در مواردی به قدری غلیظ می شود که شاید مخاطبان دیگر آن را متوجه نشوند. من خودم مشهدی هستم و با این حال خیلی از لهجه هایی که در مشهد وجود دارد و با آن صحبت می شود را بلد نیستم. برای همین در «قهوه تلخ» هم لهجه مشهدی نگرفتم، فقط آوای لهجه را داشتم. من همه این نقدها را محترم می دانم، با این حال تصمیم ما و آقای لطیفی چنین بود.
حالا بعد از دو بار تجربه بازی در کسوت روحانی، اگر بار دیگر چنین نقشی به شما پیشنهاد شود می پذیرید؟
در همین شش ماه گذشته دو پیشنهاد نقش روحانی دیگر مطرح شد که به همه شان نه گفتم. قول می دهم این آخرین بار باشد و دیگر نقش روحانی بازی نکنم!
اگر نقش ویژگی هایی داشته باشد که وسوسه تان کند چه؟ باز جوابتان منفی است؟
اگر زاویه خیلی ویژه ای برای نقش وجود داشته باشد، قبولش می کنم. اصولا الان دیگر خیلی به این که نقش مثبت و یا منفی بازی کنم فکر نمی کنم؛ به دنبال قصه خوب و شخصیت پردازی خوب می گردم، دنبال شخصیتی که شبیه به دیگر نقش هایی که بازی کرده ام نباشد. روحانی فیلم معراجی ها با لهجه مشهدی صحبت می کرد و روحانی سرّ دلبران نه و این دلیلی بود که توانستم شخصیتش را پیدا کنم و آن نقش را دوباره ایفا کنم.
به طور کلی کارنامه تان را که در ذهنم مرور می کنم، می بینم که طی دوره ای انتخاب هایتان عموما به نقش هایی با رگه هایی طنز گرایش داشت و بعد در چند سال اخیر این طور به نظر می رسد که کم کارتر شده اید و نقش هایتان هم متفاوت شده اند. چه شد که تصمیم گرفتید مسیرتان را تغییر دهید؟
من بعد از تجربه خوبی که در فیلم چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت داشتم، تصمیم گرفتم کم کارتر شوم. من ۲۵ سال است که در این عرصه فعالیت می کنم و به نظرم دیگر وقتش رسیده به جای این که انتخاب شوم، خودم انتخاب بکنم. سعی کرده ام با وسواس بیشتری کار کنم و پیشنهادهایی هم داشته ام، اما خودم خیلی ها را قبول نکردم.
و در این مسیر جدید، طنز یا جدی بودن نقش ها هم برایتان اهمیت دارد؟
الان بیشتر فیلم نامه برایم مهم است. با این حال کتمان نمی کنم که آدم هایی هم که با آنها کار می کنم، برایم مهم هستند. چند تهیه کننده در تلویزیون وجود دارند که من به پیشنهادهایشان نه نمی گویم، یادم هست که چه لطف هایی به من کرده اند و محبتشان را پاسخ می دهم.
گرچه مصاحبه قدری طولانی شد، اما به نظرم نمی شود از بازی تان در مجموعه بچه مهندس بگذریم. مجموعه ای که البته از ابتدا رمضانی نبود، اما پخش آن در این ماه باعث شد که شما مضاعف دیده شوید. شخصیت قدرت در این مجموعه حضوری کوتاه، اما تاثیرگذار داشت و خبر شهادتش مخاطبان را متاثر کرد. ویژگی قدرت چه بود که با همین حضور کوتاه در قلب مخاطبان جا خوش کرد؟
مهم ترین دلیلش همان شخصیت پردازی درست است. نقش قدرت ممکن است طولش کم باشد، اما عرض وسیعی دارد و این مهم ترین نکته است. این تفاوت قائل بودن برای طول و عرض نقش را سال ها پیش از حمید فرخ نژاد یاد گرفتم، همیشه توی گوشم مانده است و سعی می کنم در انتخاب هایم به آن توجه کنم.
□