* پنجم: پیش از این هم نوشتم که نقش هیات انتخاب جشنواره بسیار حساستر و مهمتر از هیات داوری است. تشخیص و انتخابهای این گروه میتواند سرنوشت آدمها را عوض کند. از آنجا که جشنواره هنوز بهترین راه و مناسبترین فضا برای دیده شدن فیلمها در ایران است، هر اشتباه هیات انتخاب میتواند برای یک فیلم به مصیبت بدل شود؛ بخصوص برای فیلم اولیها، جوانها و مستقلها. نکته قابل توجه این است که تنوع سلایق در چینش اعضای هیات انتخاب در کمترین حد ممکن است و عملا در اکثر مواقع افرادی انتخاب میشوند که اولا از یک طیف فکری یا سلیقه سینمایی هستند و ثانیا غالب شدن سلیقه سینماییشان چندان نتیجه خوبی ندارد. آنها معمولا یا سمت رسمی نظارتی و اداری دارند و یا اگر از میان فیلمسازان انتخاب میشوند طیف خاصی را شامل میشوند که چندان به واقعیت سینمای امروز ایران نزدیک نیست. در سالهای اخیر اصولا نمایندهای از سینمای مستقل یا سینمای نوگرای امروز ایران در میان اعضای هیات انتخاب -جز یک مورد که بهیاد میآورم- نداشتیم. در این شرایط بدیهی است که فیلمهایی نظیر “کارت پرواز” و “آپاندیس” و “یهوا” و “هجوم” و “تمارض” و … در سال گذشته و “گرگبازی” و “درساژ” و “آستیگمات” و “هتتریک” و چندین فیلم دیگر- در عین لیاقت- همین امسال از جشنواره بیرون بمانند. درمیان اعضای این هیات چه کسی بود که از این جنس سینما دفاع کند؟ هیچکس.
همین حالا میتوانم نام دستکم شش فیلم را ببرم که بدون کیفیت حداقلی در بخش مسابقه حاضر بودند و تقریبا به همین تعداد فیلم هایی با کیفیت بالاتر، از مسابقه بیرون ماندند. البته بهتر است درباره انتخاب عجیب و غریب فیلم “امپراطور جهنم” که میتواند کل ماجرای قوه تشخیص هیات انتخاب را زیر سوال ببرد حرفی نزنیم.
نکته نامشخص اما آن است که هیات انتخاب دقیقا با چه معیارهایی فیلم انتخاب میکند؟
* ششم: یک نکته مهم درباره جشنواره فجر آن است که مبانی وظایف هیات انتخاب و داوری دقیق و درست تبیین نشده است. وظیفه هیات انتخاب چیست؟ انتخاب فیلمها با تمرکز بر ممیزی؟ انتخاب فیلمها با تمرکز بر کیفیت سینمایی؟ انتخاب فیلمها بر اساس سیاست کلی مدیران سینمایی و هدایت سینمای سال آینده به سمتی خاص؟ یا رد کردن فیلمهایی که ممکن است دردسر ساز باشند حتی با وجود کیفیت بهتر؟ یا همه اینها؟ و یا برخی از اینها؟ ترکیب هیات انتخاب در اکثر دورهها نشان میدهد که گزینه صحیح، همه موارد است. وجود اعضای نظارتی، مدیریتی، ممیزی و کارگردانان در این ترکیب نشان میدهد که این افراد قرار است حواسشان به همه این پارامترها باشد و اساسا چیزی از دستشان در نرود. به همین دلیل است که گاه اگر از فیلمی مثل هجومِ پارسال یا گرگبازیِ امسال، چیزی دستگیرشان نشود، فیلم را کلا کنار میگذارند و شرش را گردن بخشهای نظارتی سازمان سینمایی میاندازند. اما به نظر میآید وظیفه هیات انتخاب، گزینش فیلمها براساس کیفیت عمومی فیلم و شانس عوامل فیلمها در نامزد شدن در بخش مسابقه باشد و موارد مربوط به ممیزی در جای خود توسط مسئولان مستقیمش انجام گیرد.
ادامه دارد
بخش نخست این یادداشت را اینجا بخوانید
منبع: شرق