“ایستاده در غبار” به یقین یک اتفاق تازه و خلاقانه در سینمای ایران است. فیلمی با موضوع سرگذشت یک قهرمان جنگ از یک جوان دهه شصتی که طبعا جنگ را به ندیده و تصویر عینی از آن ندارد. فیلم درباره یک سردار دفاع مقدس است که سرنوشتی عجیب و پرابهام دارد؛ احمد متوسلیان. اهمیت “ایستاده در غبار” اما تنها در این نکته نیست.
مهدویان با مجموعه “آخرین روزهای زمستان” -که به گمان من یک شاهکار به حساب می آید- پای یک ایده بکر را به سینما باز کرد. وجود صدای واقعی سرداران جنگ و بهره گیری از آرشیوی که ظاهرا در روایت فتح موجود بوده مهدویان را به صرافت انداخت که براساس صداهای واقعی، تصویر بسازد. این بازسازی آنچنان دقیق و با جزئیات انجام گرفته که حیرت انگیز است. مهدویان چه در شبیه سازی آدم های واقعی جنگ و چه در بازسازی فضاهای خط مقدم، روابط آدم ها و صحنه های جنگی آنچنان با تسلط و تبحر عمل کرده است که گاه می شود فیلم را با تصاویر مستند موجود از آن دوران قیاس کرد.
طراحی صحنه و لباس این فیلم، یک دستاورد به حساب می آید و افق تازه ای در سینمای ایران باز کرده است. گرچه صحنه های جبهه به مراتب بهتر از فضاهای شهری از آب درآمده که شاید به این برگردد که منابع تصویری و پژوهش ها بیشتر معطوف به جبهه ها بوده است.
بازی ها هم فوق العاده است و احساس مستندگونگی را به خوبی منتقل می کند، نزدیک کردن چهره بازیگران به چهره شخصیت های واقعی نیز به این فضا کمک کرده است.
مهدویان از ساختاری که در مستند مرسوم است بهره جسته و یک فیلم داستانی ساخته. صدای مصاحبه با شخصیت های واقعی روی تصاویر بازسازی شده قرار گرفته و بر اساس درباره اینکه “ایستاده در غبار” اساسا داستانی محسوب می شود یا مستند، می شود بحث مفصلی راه انداخت. مهدویان نام این شیوه را داکیودراما یا داکیوفیکشن گذاشته، ولی آنچه بیشتر اهمیت دارد، خروجی این اتفاق است؛ با تلفیق هوشمندانه عناصر سینمای داستانی و مستند، یک فیلم اثرگذار و متفاوت ساخته شده است.
نکته دیگری که “ایستاده در غبار” را متمایز می کند، خلق یک قهرمان و پرداخت بسیار متفاوت به اوست. جای قهرمان در سینمای ما به شدت خالی است و “ایستاده در غبار” به این نیاز پاسخ می دهد. قهرمان این فیلم بعد دارد و تخت نیست. احمدمتوسلیان در این فیلم با نقاط ضعف و قوتش دیده شده؛ دلاوری و سلحشوری درکنار غرور و منیت، رشادت و وطن دوستی در کنار عصبانیت و حتی اشتباهات فردی، چنان در شخصیت او هم تنیده شده که از متوسلیان یک شخصیت واقعی، دست یافتنی و قابل درک می سازد و نه یک اسطوره بی نقص، رویین تن و فرشته سیرت.
محمدحسین مهدویان پدیده تازه سینمای ایران است. او و گروه جوانش توانسته اند کار بزرگی انجام دهند.
“ایستاده در غبار” به همه این دلایل، فیلم مهمی در سینمای ایران است، یک پیشنهاد تازه برای سینما و یک فیلم ماندگار و ارزشمند.
روزنامه سینما ۲۴ بهمن ۹۴