سینماسینما، علی نعیمی – صنعت انیمیشن در ایران را اگر همزمان با ورود اولین تکنولوژی های سینما در عصر قاجاریه ندانیم شاید بتوانیم عمر آن را در کشورمان به ۵۰ سال اخیر نسبت داد. زمانی که کمپانی دیزنی در قلب آمریکا مشغول فعالیت بود، تبلیغات تلویزیون ملی ایران با انیمیشن هایی که اسفندیار احمدیه می ساخت رگه های اولیه ورود این صنعت به کشور را نشان می داد. بعد از آن بود که ابراهیم تجارتچی این فعالیت را پی گرفت تا زیربنای این مهم در اوایل دهه ۵۰ خورشیدی در ایران گذاشته شود.
کمکم نفراتی به این گروه تجربهگر اضافه شدند و گسترش علاقهمندان سازمانهایی را به فکر واداشت تا قدمهایی جدیتر در این مسیر بردارند و سرمایهگذاریهایی هر چند اندک در جهت ترویج انیمیشن ایجاد کنند. هر کدام از این سازمانها به خاطر مسایل سیاسی زمان خود، مسیری متفاوت برای این هنر – صنعت برگزیدند؛ وزارت فرهنگ راهی را برگزید و کانون راه دیگری.
کانون پرورش فکری که متولی فرهنگی کودکان و نوجوانان بود، تعدادی از افراد مورد اعتماد خود را برای فراگیری این رشته به کشورهای بلوک شرق آن زمان گسیل داشت تا با یادگیری اصول آن، پایههایش را در ایران مستحکم کند. پس از بازگشت این گروه، تولید انیمیشن در کانون شروع شد.
در کنار این مرکز، وزارت ارشاد و تلویزیون آن زمان هم به میان گود آمدند و کار تولید را پیش گرفتند؛ تلاش هر کدام در روزهای نخست ورود این هنر – صنعت به ایران، قابل تقدیر است.
کمکم تعداد مدعیان حمایت و تولید انیمیشن زیاد شد و هر یک خود را از اولین حامیان این رشته میدانستند. کانونیها کارهای دیگران را قبول نداشته و دیگران هم به نوع و نحوهی فعالیت آنها انتقادهایی داشتند؛ یکی از انتقادها این بود که کانون کارهایش را برای مخاطبان غیرکودک میسازد و این غیرکودکها خیلیها بودند، از بزرگسالان گرفته تا کسانی در خارج از ایران و جشنوارههای خارجی حضور داشتند.
حکایت حال حاضر انیمیشن، مانند تجسم فیل در تاریکی است. در دانشگاه به دانشجویان جوان نقشی از انیمیشن را میآموزند، در بیرون اتفاقها طور دیگری سرنوشت آنان را رقم میزنند. دانشجو بعد از چهار سال تحصیل مشقتبار در این رشته وقتی فارغالتحصیل میگردد، تازه متوجه میشود که کاروان تولید انیمیشن به سوی دیگری میرود و او راه را اشتباه رفته است و دوباره باید برگردد تا به مسیر اصلی بیفتد. او پس از مدتی پرسه زدن در مراکز تولید برای گرفتن کار و مشغول شدن در رشتهی تحصیلی و تخصصی خود، به بنبست میرسد و با بینتیجه ماندن تلاشهایش، یا جذب کار دیگری میشود و یا کاملا این رشته را کنار میگذارد.
هر نوع تولیدی برای صنعتی شدن نیاز به یک برنامهریزی دارد، چه در بخش مواد و مصالح و چه در بخش نیروی کار.
آموزش نیروی متخصص یکی از ارکان مهم تولید است، چنانکه اگر این بخش به خوبی کارش را انجام ندهد شاید در مدت محدودی چرخ تولید بچرخد و ظاهری خوشایند هم داشته باشد، اما پس از مدت زمان کمی نظام تولید با مشکل تأمین نیروی انسانی مواجه خواهد شد؛ این روند در تمام کارهای تولیدی یکسان است، چه تولید محصول فرهنگی و هنری و چه صنعتی. اما مشکل تولید پویانمایی در ایران از بخش آموزش آن آغاز میشود.
نگاه به انیمیشن ناقص و ابتر است
بهرام عظیمی کارگردان مطرح صنعت انیمیشن که فیلم سینمایی «تهران ۱۵۰۰» را در حوزه انیمیشن ساخته است درباره جایگاه انیمیشن در ایران می گوید: نگاهی که امروز در مملکت ما به تولید انیمیشن میشود، نگاهی ناقص و ابتر است. با وجود اینکه پویانمایی یکی از شاخههای هنر سینماست، ولی هیچ مدیری به این مسئله توجه نمیکند که یک اثر انیمیشن پیش از آنکه یک اثر تجسمی باشد، یک اثر سینمایی است؛ هنوز بر این باورند که یک طراح خوب الزاما یک کارگردان خوب انیمیشن هم میتواند باشد، نمیدانند کار و اندوختههای کارگردان انیمیشن از یک کارگردان سینما سختتر و بیشتر است، چرا که هم باید دستی در رشتههای تجسمی داشته باشد و هم سینما را خوب بداند. یکی از دلایل تولیدات ضعیف و غیرقابل تحمل انیمیشن به همین مسئله بازمیگردد، ندانستن دستور زبان سینما؛ ضمن اینکه باید به این جایگاه برسیم که بدانیم هر تکان خوردنی انیمیشن نیست، پویانمایی نیز دستور زبان خاص خود را دارد.
وی با اشاره به توسعه مراکز آموزشی برای یادگیری مهارت انیمیشن می گوید: مراکز آموزشی، نقش بهسزایی در آیندهی تولید انیمیشن در ایران دارند و با استعدادیابی و گزینش درست هنرجویان میتوانند آنها را به مسیر تولید هدایت کنند، اما متأسفانه این مراکز برای شانهخالی کردن از زیر بار مسئولیت یک برنامهریزی درست و هدایت مدبرانهی هنرمندان جوان، با الصاق پسوند کارگردان؛ جوانان را در بازار شلوغ تولید رها میکنند. در کدام نظام آموزشی دیده شده است که به تعداد دانشجویان ورودی کارگردان تحویل جامعه بدهند، کارگردانانی که نه واقعا کارگردان هستند نه طراح و تازه بعد از فارغالتحصیلی به دنبال هویت واقعی خود میگردند!
باز کردن راهی برای ورود دلالان
نورالدین زرین کلک کارگردان مطرح و با سابقه انیمیشن ایران که سال ۹۲ برای همیشه ایران را ترک کرد درباره جایگاه انیمیشن در کشورمان و مشکلات آن ها می گوید: یکی از آسیبهایی که به مدیریت فعلی انیمیشن در ایران وارد شده، هموار کردن راه دلالان به بخش تولید انیمیشن است. در این سالها که رونقی در این رشته دیده میشود، عدهیی سودجو را به این فکر انداخته است تا بدون اینکه تخصص کافی داشته باشند پروژهیی را از راههای مختلف بگیرند و با قیمتی بسیار نازل به کسانی بدهند تا برایشان انجام دهند؛ حاصل آن کار چه میشود؟ کاری غیرحرفهیی با بودجهیی حرفهیی. چندی پیش دوستی از آمریکا آمده بود و ادعای این را میکرد که میتواند کاری تولید کند همعرض تولیدات دیزنی؛ مدیران وقت یکی از مراکز تولید انیمیشن نیز هزینهی چندین کار را صرف این پروژه کردند، عاقبت آن کار به کجا رسید؟ نمیدانیم، اما میگفتند: «آن چاه اگر آب نداشت، نان داشت»!
زرین کلک با اشاره به تفاوت های صنعت انیمیشن در ایران و کشورهای صنعتی می گوید: تولید انیمیشن در ایران با تولید آن در کشورهای دیگر متفاوت است. ما باید انیمیشنهایی تولید کنیم مطابق با سرمایه و اندیشهی خودمان، نباید دنبال این باشیم که کار تولیدشده از لحاظ تکنیکی در مقابل کارهای استودیوهای بزرگ آمریکا بایستد، چرا که نه ارزشی دارد و نه لازم است که خود را به رخ دیگران بکشیم. حتی کشوری چون ژاپن با تمام پیشرفتهای تکنولوژیکیاش، افتخاری برای خود نمیداند که پروژهیی همانند پروژههای دیزنی و یا شرکتهای معتبر آمریکایی تولید کند، چرا که به این باور رسیده است که میتوان دنیا را با انیمیشن ژاپنی تصرف کرد؛ یکی از نمونههای آن، فیلم سینمایی «شهر اشباح» است که بیشترین رکورد فروش را در سینماهای آمریکا داشت.
این کارگردان با سابقه انیمیشن ادامه می دهد: می خواهم به این نکته اشاره کنم که اگر پول نفت را نداشتیم، شاید وضع مدیریت ما نه تنها در بخش انیمیشن بلکه در بخشهای دیگر هم بهتر میشد و شاید آنوقت ارزش زمان و پول را درستتر درک میکردیم. مدیران کلان ما باید توجه کنند که یکی از ویژگیهای مدیران زیرمجموعههایشان باید مدیریت درست نیروی انسانی، زمان و پول باشد.
نگاهی که امروز به تولید انیمیشن میشود، نگاهی ناقص و ابتر است. با وجود اینکه پویانمایی یکی از شاخههای هنر سینماست، ولی هیچ مدیری به این مسئله توجه نمیکند که یک اثر انیمیشن پیش از آنکه یک اثر تجسمی باشد، یک اثر سینمایی است؛ هنوز بر این باورند که یک طراح خوب الزاما یک کارگردان خوب انیمیشن هم میتواند باشد. اکران انیمیشن «شاهزاده روم» بار دیگر ثابت کرد پتانسیل نیروی انسانی و نیروی متخصص در صنعت انیمیشن میتواند سینمای ایران را از تک بعدی بودن آثار نجات دهد و سالنهای سینما با کارتونهای با کیفیت جان دوباره ای بگیرند.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- جایزه جشنواره انسی برای انیمیشن ایرانی
- «ژولیت و شاه» به پایان مرحله صداپیشگی رسید
- «ممنونم دکتر فارسی»، جریان سیال ذهن و داستان مینو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی جیتکس ۲۰۲۲
- با معرفی هیات انتخاب و داوری بخش پویانمایی؛ اسامی آثار راهیافته به مسابقه پویانمایی جشنواره فیلم کوتاه تهران اعلام شد
- اعضای جدید شورای انیمیشن احکام خود را دریافت کردند/ حمیدی مقدم: ورود به بازارهای جهانی یکی از اولویتهای ماست
- آثار مرکز گسترش در هیروشیما متمایز بودند/ مرکز گسترش جایی برای کشف استعدادهاست
- مرور کارتونهای فوتبالی مشهور/ آیا می توان با تولید یک اثر پاسخگوی نیاز علاقهمندان به فوتبال بود؟
- در یک وبینار با موضوع انیمیشن مطرح شد؛ هدف ساختار آموزش انیمیشن فعلی ورود به صنعت نیست
- وبینار «انیمیشن ایران: از آموزش تا صنعت» برگزار میشود
- داوران مسابقه ایران دوازدهمین جشنواره پویانمایی تهران معرفی شدند
- داوران بخش بینالملل و سیفژ جشنواره پویانمایی تهران معرفی شدند
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- بزم رنگ و آواز و افسون
- برونوی درونت را ساکت کن!/ نگاهی به انیمیشن «لوکا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- شانس سینمای ایران در اسکار پیش رو چقدر است؟
- چهار جایزه برای ایرانیها از تیرانا
- جشنواره سنسباستین ۲۰۲۳ به پایان رسید/ معرفی برندگان و اهدای جوایز
- ۵ شانس اصلی اسکار بینالمللی امسال کدام کشورها هستند؟
- «هتل» صدرنشین تازه اکران سینماها
- «قلب تپنده خاورمیانه» آماده نمایش شد
- اجرای گروه موسیقی خاطره سازها در تالار وحدت
- محمدرسول صادقی معاون فرهنگی و هنری خانه هنرمندان ایران شد
- افتتاح مدرسه هفت کلاسه «راه ایمان» شادگان با حمایت همراه اول
- «آه سرد» از ۱۲ مهر اکران میشود
- دانههایی که سبز نمیشوند/ درباره اقتباس در «زخم کاری: بازگشت»
- هری پاتر و یاران در سوگ پروفسور دامبلدور/ مایکل گمبون درگذشت
- جایزه جشنواره جاده ابریشم چین برای نرگس محمدی
- تغییر برنامه مستندات یکشنبه؛ «کیهان حشرات» نمایش داده میشود
- فوت بازیگر فیلمهای کیمیایی و مهرجویی؛ امراله صابری درگذشت
- سهم کودکان و نوجوانان ایرانی از سینمای ایران چقدر است؟
- اکران «جوجه تیغی» از نیمه دوم مهر/ اولین فیلم مستانه مهاجر در راه سینماها
- نامزدهای اولیه جوایز آکادمی فیلم اروپا معرفی شدند
- «علی مسیو» در مستندات یکشنبه و «زیرزمین» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- اکران سه مستند در سالن حقیقت/ ادامه اکران حقیقت
- فضای پرداخت به مسائل اجتماعی در سینمای کوتاه بیشتر فراهم است/ تلاش برای حفظ سینما
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «همه مردان رئیس جمهور» با صدای منصور ضابطیان
- همزمان با هفته دفاع مقدس؛ اکران رایگان ۴ فیلم سینمایی در بوستان آب و آتش
- کسب نخستین مدال طلای کاروان کشورمان در هانگژو با حمایت همراه اول
- تکسواران کُرد/ نگاهی به مستند «سرپتیها»
- حفاظت امنیتی برای ورود به زادگاه؛ واکنش سیاسی به فیلمی درباره مهاجران/ لهستان «مرز سبز» را به اسکار نفرستاد
- اسکورسیزی: سینما به پایان راه رسیده است
- اعلام اسامی فیلمهای ایرانی سه بخش جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- بررسی «جانوران» در سینماتک خانه هنرمندان ایران/ روایتی از مقاومت جهان کهنه در برابر جهان نو