سینماسینما، علی نعیمی- خاطرات گذشته تنها جنبه یادآوری ندارند و گاه می‌توانند مبنایی برای مطالعه تحلیلی وارائه آماری دقیق پیرامون موضوعی مشخص باشند. بحران بی‌فروغی سالن‌های سینما در سالیان اخیر به ویژه با توجه به خاطره جاودانه صف‌های کیلومتری جلوی سینماها از دهه ۶۰ تا اواسط دهه ۷۰ از این موضوعات است که بسیاری از پایگاه‌های خبری- تحلیلی، روزنامه‌ها و مجلات تخصصی به آن پرداخته‌اند.

اما به راستی چرا سینما از توان تماشگر‌پذیری بالقوه‌ای که در دهه ۶۰ و ۷۰ داشت فاصله گرفته است؟ پاسخ به این سوال مستلزم توجه به چند فاکتور مهم است. یکی اینکه در برخی نظرات، علت بی‌مخاطبی سینمای ایران در کیفیت نامناسب سالن‌های سینمایی ارزیابی می‌شد.

سالن‌های سینما نیازمند اثر خوب برای جذب مخاطب است و در این میان کیفیت پایین فیلم‌های سینمایی یکی از چالش‌های اصلی سینماداران برای جذب مخاطب است. سینماها باید توان پخش آثاری را داشته باشند که بتواند کیفیت مطلوب اثر را برای جذب بیشتر مخاطب در نظر بگیرد. هنوز هم می‌توان رگه هایی از نمونه‌های موفق تجاری را برای پیدا کردن رگ مخاطبان سینما از دل سینمای دهه ۵۰، ۶۰ و ۷۰ پیدا کرد. فیلم هایی که هر قشر با هر نوع طرز فکر را به سالن‌ها سینما می‌کشاند.

هر چند، چند سالی هست که دولت با حمایت بخش خصوصی در قالب دو شرکت مشغول سالن‌سازی در کلانشهر‌ها هستند اما با این وجود هنوز هم ردپایی از بحران‌های اقتصادی را بر پیکر سینمای ایران می‌بینیم که گاه در روند ساخت آثار ضعیف هم تاثیر مستقیم می‌گذارد و فیلمسازان ما را به سمت تجاری‌سازی می‌برد.

در کنار این موضوع، توزیع ناعادلانه سالن‌های سینما در سراسر کشور سبب شده است که استانی از سالن‌های سینمایی قابل توجهی بهره‌مند باشد و استان دیگر حتی از داشتن یک سالن سینما محروم است.

با وجود همه آنچه گفته شد برون رفت صنعت سینما از وضعیت کنونی درگروی ساخت حداقل ۵‌ هزار سالن سینما است و الگوگیری مدیریت شهری شهرستان‌ها از نحوه ساخت سالن‌های سینما است. سالن هایی با امکاناتی فراتر از یک سینما.

محمد قاصد اشرفی مشکل اصلی سینماها را عدم کیفیت فیلم‌ها دانست و گفت: سالن‌های سینما در شهرستان‌های مختلف با توجه به موقعیت شهری و مکانی شان مشکلات خاص به خودشان را دارا هستند، اما مشکل کلی سینماها در تهران و شهرستان فیلم است. اگر فیلم از کیفیت لازم برخوردار باشد مخاطب را به سینماها می‌کشاند و عمده مشکل سینماها که همان وضعیت اقتصادی سالن هاست حل می‌شود.

رییس هیأت مدیره انجمن سینماداران ادامه داد: در گذشته کپی ۳۵ فیلم‌ها از طرف دفاتر پخش برای اکران به شهرستان‌ها ارسال می‌شد. خیلی از سینماهای شهرستان به دلیل وضعیت بد اقتصادی نمی‌توانستند فیلم‌های روز را همزمان با تهران اکران کنند و چند ماه بعد فیلم به‌دست شان می‌رسید. از آنطرف CD‌های قاچاق زودتر از فیلم‌های سینمایی به شهرستان‌ها می‌رسید و بنابراین باعث عدم استقبال مخاطب از فیلم‌های روی پرده می‌شد. این مسئله یکی از عمده معضلات سینما در شهرستان‌ها بود که با توجه به دیجیتالی شدن سینماها در سال گذشته مرتفع شد. درحال‌حاضر فیلم‌ها در تهران و شهرستان‌ها همزمان روی پرده می‌روند و آمار فروش در شهرستان‌ها هم نسبت به سابق بالاتر رفته، اما در خصوص سالن‌های سینما همچنان ما از مشکل فرسودگی سالن‌ها رنج می‌بریم. حدود ۹۵ درصد از سینماهای ما نزدیک ۵۰-۴۰ سال پیش احداث شدند و عمر مفیدشان را پشت سر گذاشته‌اند. این سینماها نیاز به بازسازی و مرمت دارند و قطعاً مسؤولان ذیربط باید نسبت به سینماها نگاهی فرهنگی داشته باشند که یکی پس از دیگری رو به تعطیلی نروند.

مدیر سینما ماندانا بیان کرد: از بین ۱۰۰-۹۰ فیلم تولیدی در سال حدود تنها ۸-۷ فیلم در جذب مخاطب مؤثر عمل می‌کنند که قطعاً این تعداد فیلم نمی‌توانند درآمد مالی یک سال را برای مالکان سینما در جهت تأمین نیازهای سینما فراهم آورند. بنابراین ما دچار کمبود بودجه هستیم که این کمبود بودجه باعث می‌شود نتوانیم امکانات رفاهی در اختیار مخاطبان قرار دهیم. همین امر یکی از دلایل فاصله گرفتن مردم از سالن‌های سینماست. اگر شهرداری ها، استانداری ها، مسؤولان فرهنگی و… به این نتیجه برسند که در شرایطی که انواع و اقسام وسایل ارتباط جمعی (ماهواره، فضای مجازی و…) مردم را احاطه کرده، شهرهای ما نیاز به سالن‌های مجهز سینما دارند حتماً به یاری آنها خواهند آمد.

وی خاطرنشان ساخت: امیدوارم بودجه کافی برای رسیدگی به سالن‌ها در اختیار سازمان سینمایی و متعاقباً از طریق سازمان سینمایی در اختیار مؤسسه سینما شهر قرار گیرد. مؤسسه سینما شهر در جهت بازسازی سالن‌ها بسیار فعال بوده و اتفاقاً از هر سالنی که بازسازی نموده نتیجه خوبی هم گرفته، اما قطعاً این مؤسسه به اندازه کافی برای بازسازی تمام سینماها بودجه ندارد و طبق اولویت این کار را انجام می‌دهد که زمان بر است و اگر سرمایه داران ببینند که سالن‌های موجود به سوددهی رسیدند، به‌تدریج تشویق به سرمایه‌گذاری در سالن‌سازی و پردیس‌های سینمایی می‌شوند.

قاصد اشرفی بیان کرد: درحال‌حاضر ما ۵ درصد عوارض شهرداری، ۸ درصد مالیات ارزش افزوده و نزدیک به ۱ درصد حق طبع بلیت می‌دهیم. به عبارت دیگر ۱۴ درصد از فروش مان را به دولت واگذار می‌کنیم. این با هزینه هایی است که دولت نباید از ما بگیرد. بعد از انتخابی که در انجمن سینماداران صورت گرفت، در نخستین جلسه‌ای که با مسؤولان داشتیم خواسته هایمان را به روشنی بیان کردیم. از مهم‌ترین خواسته‌های ما این است که سالن‌های سینما که سالهاست وزارت ارشاد آنها را فرهنگی اعلام کرده دوباره تجاری شوند و شهرداری و شورای شهر به ۵۰ درصد از سالن‌های موجودی که از ملک‌های با ارزشی برخوردارند اجازه دهند که به تجاری تبدیل شود تا از درآمد محل تجاری بتوانند هزینه نگهداری و تجهیز سالن‌های سینما را انجام داد. واقعیت این است که سینماهای فرسوده به دلیل عدم امکانات رفاهی مخاطبان خودشان را به‌تدریج از دست میدهند. ما باید تمام سینماها را به حداقل استاندارد برسانیم.

هر محله در ایران، یک سالن سینما؟

نهضت سالن‌سازی نظریه‌ای مبتنی بر راهکارهای نزدیک کردن استاندارد سینماروها در ایران به استاندارد جهانی یعنی عدد ۱۰ هزار نفر به ازای هر سالن سینما است که رونق اقتصادی سینما را در گروی فاکتورهای مهمی چون بهبود فضاهای نمایش فیلم و توجه به زیبایی سازه، جانمایی مناسب در محدوده جغرافیایی قابل دسترسی و امکانات زیاد برای فراهم ساختن فضایی مفید برای استفاده مخاطبان سینما می‌داند. مطابق این آمار چنانچه سینمای ایران بخواهد از منافع فروش آثار سینمایی بهره ببرد باید از مدل جانمایی سوپرمارکت‌ها در شهر برای جذب مخاطب استفاده کند. این ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که یکی از دلایل اصلی افزایش تعداد سوپرمارکت‌ها در شهر و جانمایی مناسبشان در فواصل ۱۰ متری از هم(هر محله یک سوپرمارکت) تقاضای بالای خریداران محصولات غذایی و دیگر اقلام است.

اطلاعاتی که در جدول زیر می‌آید نمایه‌ای از تقسیم‌بندی جغرافیایی و پراکندگی جمعیت کشور بر اساس دسترسی به سالن‌های سینما است.