استفاده از یک گروه موسیقی برای اجرای زنده روی صحنه یکی از ویژگی‌های درخور توجه برنامه‌های تلویزیونی گفت‌وگومحور است که این مسئله را در دو برنامه موفق این روزهای تلویزیون کشورمان شاهد هستیم.
به گزارش سینماسینما، «تاک‌شو» یا برنامه تلویزیونی گفت‌وگومحور، گونه‌ای از برنامه‌های تلویزیونی است که معمولاً در اکثر تلویزیون‌های ژانر سرگرمی در سطح دنیا به روی آنتن می‌رود.
این‌گونه از برنامه‌ها، پیش‌تر بدون حضور مردمان عادی به عنوان تماشاگر در محل فیلمبرداری و هم‌اینک معمولاً با حضور آنان برگزار می‌شود تا بر جذابیت برنامه افزوده شود. از ویژگی‌های مهم یک تاک‌شو حرفه‌ای و پرمخاطب، بهره‌مندی از یک مجری بسیار کاربلد و البته محبوب در بین عموم مردم است. تجربه نشان داده است چنین برنامه‌هایی بدون بهره‌مندی از مجریان مجرب، هرگز موفق نبوده و پس از مدتی کوتاه شکست خورده‌اند. علیرغم آنکه تاک‌شو‌‌ها اغلب با محوریت دعوت از افراد سرشناس، شکل گرفته و به روی آنتن می‌رود، اما به مرور زمان چنین برنامه‌های دستخوش تغییرات شده و آیتم‌های مختلفی به آن‌ها اضافه می‌شود. سابقه تولید برنامه‌های اینچنینی در تلویزیون‌های بین‌المللی به بیش از نیم قرن پیش می‌رسد و در تاریخ رسانه ملی ایران نیز به صورت جسته‌گریخته چنین آثاری تولید شده است.
«دورهمی» یکی از برنامه‌های صحنه‌ای و نمایش‌های تلویزیونی سیمای جمهوری اسلامی ایران است که از ابتدای سال جاری به کارگردانی مهران مدیری در شبکه نسیم روی آنتن می‌رود. در این برنامه که اکثر فاکتورهای یک تاک‌شو و همچنین نمایش تلویزیونی موفق رعایت شده، موسیقی زنده و روی صحنه‌ای نیز به عنوان یکی از شاخصه‌های اصلی موفقیت یک تاک‌شو به صورت جدی پیگیری شده است.
گروه «دورهمی» برای بالا بردن کیفیت برنامه خود، از یک گروه موسیقی برای اجرای زنده روی صحنه در حین ضبط و فیلمبرداری استفاده کرده‌اند که چنین اتفاقی در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی تقریباً یک عملکرد نو در عرصه ساخت چنین برنامه‌های تلویزیونی به شمار می‌رود، چرا که تا پیش از آن موسیقی بیشتر برنامه‌های گفت‌وگو و مهمان محور تلویزیون، از پیش ضبط‌شده بود و گروه موسیقی در حین ضبط برنامه در محل فیلمبرداری به اجرای موسیقی نپرداخته بودند.
گروه موسیقی اجرای روی صحنه‌ای برنامه «دورهمی» را اعضای ارکستر سیروان خسروی خواننده موسیقی پاپ تشکیل می‌دهند که این افراد عبارتند از: امیر دانایی، مجید پروریان (گیتار بیس)، یاشا حکمی (کیبورد)، نریمان ناعمی (ساکسیفون)، عرفان امامی (درامز) و علیرضا ثنایی (گیتار الکتریک و آکوستیک). البته این اعضا بدون حضور خود سیروان و با مشورت و برنامه‌ریزی یکدیگر، موسیقی برنامه «دورهمی» را خلق می‌کنند و احسان حاجیان و فرهاد فتحی نیز نقش مدیریت آن‌ها را بر عهده دارند.
ارکستر موسیقی «دورهمی» پیش از فیلمبرداری هر قسمت در استودیوی «دورهمی» در اقدسیه تهران حاضر شده و از شروع اجرای مهران مدیری تا لحظه آخر، در بین آیتم‌ها و گاهی در حین اجرای برخی از آیتم‌ها نظیر نمایش نیز به نوازندگی می‌پردازد. با آنکه اکثر قطعات اجراشده توسط این ارکستر موسیقی از پیش نوشته شده است، اما آن‌گونه که خود آن‌ها گفته‌اند، گاهی قطعاتی را نیز به صورت بداهه می‌نوازند.
اعضای ارکستر موسیقی «دورهمی» اغلب نوازندگان توانای کشورمان هستند و با به صحنه رفتن در کنسرت‌های سیروان خسروی و نواختن در آلبوم‌های استودیویی وی، به پختگی و تجربه بالایی رسیده‌اند و در اجرای قطعات موسیقی مختلف در برنامه «دورهمی» مسلط نشان می‌دهد. علیرغم آنکه برنامه «دورهمی» با حاشیه‌های فراوانی به روی آنتن رفت و همچنان نیز هر از چندگاهی حاشیه‌ساز می‌شود، اما اعضای ارکستر «دورهمی» از همان ابتدای شروع این برنامه تلویزیونی، با به اشتراک گذاشتن عکس‌هایی از خود در کنار عوامل «دورهمی»، مخصوصاً مهران مدیری، از یک جو صمیمانه و به دور از حاشیه در بخش تولید آثار موسیقی این برنامه خبر می‌دهند و این عکس‌العمل‌ها کماکان نیز ادامه دارد. آن‌ها متفق‌القول‌اند که با آزادی اختیاری که عوامل «دورهمی» در نواختن موسیقی به ارکسترشان داده، راه هر گونه همکاری به دور از حاشیه‌ای با گروه تولید دورهمی هموار است.
اجرای زنده موسیقی در استودیو، شاخصه‌های برتری نسبت به موسیقی از‌پیش‌ضبط‌شده دارد. یکی از اصلی‌ترین این شاخصه‌ها، در خدمت برنامه و نمایش بودن موسیقی است. در واقع در طول ضبط یک تاک‌شو و نمایش، ممکن است اتفاقات از‌پیش‌تعیین‌نشده فراوانی رخ دهد که فقط در صورت حضور یک ارکستر موسیقی در محل فیلمبرداری می‌توان یک موسیقی بداهه که متناسب با حس و حال آن اتفاقات باشد، نواخت.
پس از آنجا که اجرا و نمایش در برنامه‌ای نظیر «دورهمی» به صورت زنده در استودیو و در محضر تماشاگران فراوان صورت می‌گیرد، برای پویایی، استفاده از اتمسفر و ایجاد حس واقعی نمایش، ضروری است که موسیقی نیز در همان لحظه به صورت زنده نواخته شود تا این دو با یکدیگر خو گرفته و یک حس مشترک را به بینندگان منتقل کنند. دیگر ویژگی برتر اجرای زنده موسیقی در تاک‌شو و نمایش‌های تلویزیونی، افزایش تجربه و میزان یادگیری نوازندگان ارکستر است. در واقع اعضای یک ارکستر وقتی به صورت حضوری در یک محیطی پر از تماشاگر به روی صحنه می‌روند، هر لحظه تجربیات جدیدی را پشت سر خواهند گذاشت و با اجراهای بداهه در جوی مملو از تماشاگر خود را محک خواهند زد.
«خندوانه»، پیشتاز در اجرای زنده
در کنار برنامه «دورهمی»، برنامه گفت‌وگومحور و بسیار پرطرفدار «خندوانه» نیز از اجرای زنده یک گروه موسیقی با نام «هوم» در کنار خود بهره می‌برد. در این برنامه، گروه هوم با سرپرستی ابوالفضل شفیعی، در سالن ضبط برنامه «خندوانه» حضور دارند و در آیتم‌های مختلف به صورت تمرین‌شده و یا بداهه نوازندگی می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های این گروه آشنایی با موسیقی‌های محلی اکثر نقاط کشور است. «هوم» با استفاده از این قابلیت، در حضور مهمانان اهوازی، موسیقی جنوبی نواخته، در حضور مهمانان کرد، لُر و بختیاری، موسیقی زاگرسی و در حضور مهمانان شمالی، آذری و… نیز موسیقی مختص آن مناطق را در استودیو خندوانه اجرا می‌کند. این گروه همچنین با توجه به شخصیت افراد و مهمانانی که به خندوانه می‌آیند، موسیقی‌هایی جداگانه‌ای مختص آن‌ها تنظیم کرده و می‌نوازد.
گروه «هوم» قابلیت بداهه‌نوازی نیز دارد. این گروه موسیقی که متشکل از ابوالفضل شفیعی، مجید مصطفایی، امیراشکان اصغرزاده، امین کاظمی و صابر جعفری است، در صورت پیشامدهای مختلف در برنامه «خندوانه»، به درخواست رامبد جوان، بدون پیش‌زمینه قبلی، سرود ملی یا برخی آثار دیگر را می‌نوازد و یا در برخی از موارد، قطعاتی را به صورت بداهه برای جناب‌خان عروسک این برنامه و حتی برای مهمان‌هایی که به درخواست مجری قرار می‌شود آواز بخوانند، می‌نوازد.
اهمیت این گروه در برنامه «خندوانه» به حدی است که به تازگی، جایزه ویژه یکی از تماشاگران برنده مسابقات درون استودیو خندوانه، عکس سلفی با یکی از نوازندگان ارکستر موسیقی «هوم» است.
سرپرست این گروه از آنکه توانسته است با ژانر موسیقی «هوم»، سطح شنیداری مخاطبان موسیقی را بالا ببرد و به گونه‌ای فرهنگسازی کند، بسیار خرسند است. او یکی از رموز موفقیت گروهشان را هیجان و اکت بالا در نوازندگی و انتقال انرژی به مردم علاقه‌مند به «خندوانه» می‌داند.
شفیعی درباره موسیقی این برنامه و ملودی‌هایی که برای آن می‌سازد، گفت: «خندوانه» اولین برنامه تلویزیون است که در این سال‌ها گروه موسیقی زنده دارد و از این حیث کار ما جدید است.
وی ادامه داد: ممکن است سازبندی ما ایرانی نباشد اما نوع ژانر و سبک ما به گونه‌ای است که سعی می‌کنیم سلیقه شنیداری مردم را بالا ببریم و حتی در ماه رمضان نیز از موسیقی فولک ایرانی استفاده شد. فکر می‌کنم مردم ما موسیقی خوب کم شنیده‌اند و ما می‌توانیم از طریق یک برنامه پربیننده مثل «خندوانه» به نوعی فرهنگسازی کنیم. حداقل کاری که به نظرم «خندوانه» با این موسیقی زنده انجام داده این است که یک ژانر موسیقی را به سلیقه شنیداری مردم اضافه کرده است.
شفیعی با اشاره به سبک موسیقی‌های برنامه عنوان کرد: سبک موسیقی ما در عین اینکه پر از هیجان است اکت های زیادی هم دارد. این قطعات سعی می‌کند در عین اینکه انرژی به برنامه می‌دهد از سبک‌های مختلفی هم بهره بگیرد.
سرپرست گروه موسیقی «هوم» با اشاره به گروه خود و فعالیت‌هایی که پیش از برنامه «خندوانه» هم داشته‌اند، اظهار کرد: ما قبل از برنامه «خندوانه» هم فعالیت داشتیم، نگرش من به عنوان سرپرست این گروه این بوده است که همیشه بتوانم ضلعی از هنری بودن را در کار خود حفظ کنم و صرفاً به عنوان یک گروه موسیقایی آواز نخوانیم و یا موسیقی تولید نکنیم. اکنون هم در قالب “خندوانه” قرار گرفتیم و موسیقی ضلعی از این برنامه شده است.
شفیعی درباره آهنگ‌ها و ملودی‌هایی که برای برنامه می‌سازد، توضیح داد: قطعاتی که برای «خندوانه» تولید می‌شود، غیر از موارد خاص که قرار است خاطره‌ای را تداعی کنیم خود گروه «هوم» برای برنامه «خندوانه» تولید کرده است. ما خیلی کم در این قطعات تقلید و کپی داشتیم به جز بخش موسیقی‌های فولک ایرانی و موسیقی‌های محلی که در ماه مبارک رمضان از آن‌ها بهره گرفتیم باقی ملودی‌ها را خودمان می‌سازیم. ما حتی با توجه به شخصیت افراد و مهمانانی که برنامه آمده‌اند موسیقی‌هایی تنظیم کردیم به طور مثال برای امیرمهدی ژوله، مهران غفوریان و یا بسیاری از کمدین ها با توجه به شخصیت‌هایی که دارند قطعاتی تولید شد.
وی در پایان با اشاره به روند به روز کردن قطعات در این برنامه اظهار کرد: ما تمرین‌های زیادی هم داریم مثلاً قبل از شروع سری جدید «خندوانه» نیز هفته‌ای سه روز تمرین داشتیم و در این سری از برنامه نیز من قبل از هر روز ضبط می دانم مهمان برنامه کیست تا بتوانم کارم را به روز کنم و یا تولید جدیدی داشته باشم.
مشکل اساسی که گروه‌های موسیقی «هوم» و ارکستر موسیقی «دورهمی» با آن گریبان‌گیر هستند، مسئله پخش نشدن تصاویرشان در حین نوازندگی است. با آنکه شفیعی از رامبد جوان به خاطر مساعدت‌هایش در هموار کردن مسیر حضور «هوم» برای نوازندگی در پشت‌صحنه خندوانه سپاسگزار است، اما به هیچ‌وجه نمی‌توان کتمان کرد که او به عنوان سرپرست گروه موسیقی «هوم» و همچنین نوازندگان موسیقی «دورهمی»، به حضور در جلوی دوربین و نمایش سازهایشان علاقه‌مندند. در واقع این گروه‌ها امیدوارند در آینده بتوانند از فعالیتی که تاکنون در پشت‌صحنه برنامه‌های «دورهمی» و «خندوانه» انجام داده‌اند، فیلمبرداری شود. در تاک‌شوهای مشهور تلویزیون‌های جهانی بلااستثناء نوازندگان در جلوی دوربین به فعالیت می‌پردازند تا کارگردان‌ها و فیلم‌برداران آن برنامه‌ها با به تصویر کشاندن صحنه‌های نوازندگی ارکستر موسیقی، بر جذابیت برنامه‌شان بیفزایند، در حالی که نمایش‌های تلویزیونی محبوب ایرانی از چنین امکانی برخوردار نیستند.
در هر صورت افزایش شمار موسیقی‌های زنده و روی صحنه‌ای در برنامه‌ها و نمایش‌های تلویزیونی اتفاق مبارکی در عرصه موسیقی کشور است و پیشرفت چنین رخداد ویژه‌ای، به موسیقی زنده در کشورمان کمک فراوانی خواهد کرد که با افزایش تعداد تاک‌شو ها و نمایش‌های تلویزیونی در کشور، این پیشرفت احتمالی دور از دسترس به نظر نمی‌رسد. حال آنچه بیش از هر چیز دیگری حائز اهمیت است، مسئله بها دادن و ممانعت نکردن از اجراهای گروه‌های موسیقی در برنامه‌های تلویزیونی است. در روزگاری که برنامه‌های مختلف تلویزیونی در سراسر جهان وقت عمده‌ای از برنامه‌شان را به اجراهای زنده موسیقی اختصاص می‌دهند، در کشور ما نیز باید سعی شود موسیقی به عنوان یک امر مرتبط با هنر برنامه‌سازی و نمایش، جدی تلقی شده و با به تصویر کشاندن نوازندگی موسیقی، علاوه بر جمع‌آوری مخاطب برای یک برنامه، ارزش هنر موسیقی نیز پاس داشته شود.
منبع: هنرآنلاین ـ مینا آتشی