هفته گذشته غلامعلی حدادعادل میهمان برنامه خندوانه شد و درباره کلمات جایگزینی که به فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نسبت داده میشود، گفت نمی‌دانم کدام حرام لقمه‌ای واژه کش لقمه را ساخته است.
اما رامین ناصرنصیر از بازیگران سینما و تلویزیون که در برنامه «جنگ ۷۷» و در آیتمی این واژه را به کار برده است، با نوشتن متنی در صفحه اینستاگرامش گفته که مبدع این واژه خود اوست:
«در باب در فشانی جناب حداد عادل در برنامه خندوانه ظاهرا چند شب پیش جناب آقای دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان فارسی، مهمان برنامه “خندوانه” بوده اند. من این برنامه را ندیدم، اما شنیده ام که هنگامی که به واژه معادل “کش لقمه” برای کلمه “پیتزا” اشاره میشود، ایشان برای چندمین بار تاکید میکنند “کش لقمه” واژه مصوب فرهنگستان زبان نیست، بلکه توسط یک ” حرام لقمه” در جامعه رواج داده شده است!
قضاوت درباره اینکه آیا مخاطب قرار دادن سایرین با عنوان “حرام لقمه” زیبنده ی رئیس فرهنگستان زبان است یا خیر ( آنهم رئیس فرهنگستانی که داعیه ی فرهنگ و ادب دارد و سودای ریاست جمهوری!) را به افکار عمومی وامیگذارم، اما لازم است اشاره کنم حرام لقمه ی مورد نظر جناب حداد اینجانب هستم و واژه ی “کش لقمه” اول بار در یکی از برنامه های جنگ ۷۷ ابداع و عنوان شد. در بخشی از این برنامه من نقش ادیبی را بازی میکردم که با لحن و زبانی پر طمطراق به بحث درباره ی موضوعات ادبی میپردازد و برای تعدادی از واژگان بیگانه معادل فارسی برمیگزیند. چون بسیاری از واژگان معادل مصوب فرهنگستان آنچنان ثقیل و دور از ذهن بود که اسباب شوخی و لطیفه سازی مردم میگردید، این بخش از برنامه به سرعت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
هنوز بعد از گذشت ۱۷ سال بسیاری از مردم در برخوردهای روزمره در کوچه و خیابان یکی دو واژه ی معادل را که در خاطر دارند بازگو مینمایند: واژگانی مثل ” دمش گرم” برای ” سشوار” ، ” دورگو” برای “تلفن” ، “می بینمت” برای “آی سی یو” ، و البته “کش لقمه” برای “پیتزا” ! البته در این بین واژه ی “کش لقمه” آنچنان به سرعت در افواه نفوذ کرد که امروزه بعضی ها گمان میکنند این واژه واقعا توسط فرهنگستان انتخاب شده و احتمالا همین مساله آنچنان خشم جناب عادل را برانگیخته که مهار زبان را از کف داده و واضع آن را “حرام لقمه” خطاب کرده است.
اما شاید بهتر بود ایشان بجای پرخاش لحظه ای می اندیشیدند که چرا بسیاری از واژگان برساخته ی ایشان و دوستانشان، نظیر رایانه، پیامک، چرخبال، دورنگار و … پس از سالها استفاده ی دستوری در رسانه های عمومی هنوز جایی میان مردم نیافته، اما “کش لقمه” که فقط یکبار به گوش مخاطب رسیده پس از اینهمه سال هنوز در افواه رایج است؟ از همین قیاس ساده میتوان دریافت فرهنگستان در تلاش دیرسالش برای واژه سازی با چه شکست تلخی مواجه بوده. پذیرش این شکست و جبران آن صد چندان بهتر از واکنش خشم آلود و حرام لقمه خطاب کردن دیگران است. قضاوت اینکه لقمه حرام سر سفره چه کسی یافت میشود را به استنباط مردم و داوری خدا وامی‌گذرم.»