پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، ترجمه و گردآوری: مهگان فرهنگ

توشیرو میفونه بازیگر ماندگار ژاپنی و بین المللی در بیش از ۱۵۰ فیلم بلند ایفای نقش کرده و افتخارات متعددی را در ژاپن و خارج از کشور را در کارنامه ی خود دارد. او از هر نظر یک ستاره بین المللی بود. میفونه در اول آوریل ۱۹۲۰ در ژاپن به دنیا آمد. دوران کودکی‌اش را با والدینش و دو خواهر و برادر کوچکش در دالیان، لیائونینگ، چین گذراند و از ۴ تا ۱۹ سالگی نیز در منچوری  بود.

در طول جنگ جهانی دوم، میفونه به خدمت  نیروهای مسلح ژاپن درآمد، عکس های هوایی می‌گرفت و در کارش بسیار دقیق، سختگیر و وظیفه‌شناس بود. در آخرین مرحله جنگ، میفونه به عنوان یک افسر آموزشی به پایگاه توکوتایی (واحد حمله ویژه) در کیوشو منصوب شد. بخشی از کار او این بود که قبل از عزیمت خلبانان جوان به مأموریت های انتحاری از آن ها پذیرایی کرده و عکس بگیرد در حالی‌که آن ها شعارها و فریادهایی را برای پیروزی کشورشان بیان می کردند. در سال‌های بعد، میفونه به خاطر چنین تجربیاتی گریه می کرد و اعلام کرد :جنگ چیزی جز «کشتار بی‌معنی» نبود.

 او پس از تسلیم شدن ژاپن در ۱۹۴۶ وارد استودیوی توهو شد. او ابتدا فکر می کرد بتواند به واسطه‌ی فیلمبرداری، کاری پیدا کند؛ اما در تست بازیگری قبول شد و پس از مدتی توسط کوروساوا کشف شد و در ۱۹۴۸ کارش را با او آغاز کرد. این آغازی برای یک شهرت جهانی برای هر دو نفرشان بود. چراکه دو سال بعد، با ایفای نقش در راشومون به شهرت جهانی رسید و در بسیاری از فیلم های کارگردانان آمریکایی واروپایی نیز به ایفای نقش پرداخت. تجربه‌ی کار با کارگردان های ژاپنی و غیر ژاپنی چون کنجی میزوگوچی، کوروساوا، هیروشی ایناگاکی، کاجیرو یاماموتو، کیهاچی اوکاموتو، جان فرانکن‌هایمر، استیون اسپیلبرگ و.. . را دارد.

حرکات نیرومند میفونه و شخصیت پردازی‌های زنده‌ای که داشت، صدای خاص، استفاده از قدرت عضلانی او را با تصویری سامورایی پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی در آثار کوروساوا و سینمای ژاپن نشان می داد. میفونه در نقش هایش چالاک، شاداب، باشکوه، سنگ دل، جنگاور و متعهد ظاهر می‌شد. او یک بازیگر بسیار قدرتمند و همه کاره بود و همچنین در آثار اقتباسی مهم  کوروساوا از آثار کلاسیک ادبی غرب بازی کرد، که می توان به «سریرخون»، اقتباسی از مکبث شکسپیر و «ابله»، اقتباس از رمانی به همین نام از فئودور داستایوفسکی، اشاره کرد.

یکی از تجربیات سخت او بازی در «سریر خون» است. هنگامی که میفونه زیر تیرهای پرتاب شده از فاصله نزدیک قرار گرفت، بسیار نگران جانش بود. با این حال، او همچنان تمام تلاش خود را می کرد و هر روز خستگی ناپذیرتر از قبل به کارش می پرداخت تا انتظارات بالای کارگردان کمال طلب خود (کوروساوا) را برآورده کند. هنرهای رزمی او به قدری موفقیت آمیز بود و آن‌چنان با چابکی و با سبک خاص خود، شمشیربازی می کرد که همه را متحیر می کرد. در صحنه ای که از او خواسته شد تا به یک گروه کامل از مهاجمان حمله کند، کار شمشیر او آن‌قدر سریع بود، که نمی توانست بر فیلم ۳۶ میلی متری ضبط  بشود. هیچ کدام از بازیگران ژاپنی به چابکی توشیرو میفونه نبودند. دلیل کند بودن بازیگران ژاپنی شاید ریشه در تئاترهای باستانی، از جمله کابوکی دارد. 

همکاری خلاقانه بین کوروساوا و میفونه و سال های طلایی سینمای ژاپن با «ریش قرمز» در ۱۹۶۵ به پایان رسید.

او دو بار (برای یوجیمبو و ریش قرمز) جایزه‌ی بهترین بازیگر جشنواره‌ی ونیز را از آن خود کرد. در سال ۱۹۶۳ کمپانی فیلم میفونه را بنیان گذاشت و در کنار بازیگری به تهیه کنندگی نیز پرداخت. در ۱۹۶۳ با ساختن میراث پانصد هزار، کارگردانی را تجربه کرد. در مجموعه تلویزیونی «شوگان» (۱۹۸۰) نیز بازی کرد.

در عرصه بین المللی او تجربه های خوبی دارد که می‌توان به «آفتاب سرخ» که  فیلمی وسترن محصول ۱۹۷۱ مشترک کشورهای فرانسه، ایتالیا و اسپانیا اشاره کرد. این فیلم به کارگردانی ترنس یانگ است و دراین فیلم ستارگانی چون چارلز برانسون، آلن دلون و اورزولا اندرس حضور دارند. همچنین بازی در فیلم۱۹۴۱ به کارگردانی استیون اسپیلبرگ در کنار بازیگرانی همچون کریستوفر لی و رابرت استاک در سال ۱۹۷۹ از دیگر کارهای او است. 

جدایی میفونه و کوروساوا تقریبا بر کار هر دو تاثیرگذار بود. به هر حال این تصمیم کوروساوا هم بود. حتی فیلم هایش پس از میفونه مانند قبل جذابیت نداشت. آنها در سال ۱۹۹۳در مراسم خاکسپاری دوستشان، ایشیرو هوندا با یکدیگر  روبرو شدند و آشتی کردند، اگرچه پس از آن هیچ همکاری‌ای با هم نداشتند ولی میفونه همیشه به عنوان یک بازیگر سامورایی در ذهن همه جاودان ماند. 

میفونه به عنوان یک ستاره بین المللی، هرگز نگذاشت شهرت او را مغرور کند. همه جا و از نظر همه، او یک بازیگر سختکوش و وظیفه شناس بود و به اطرافیان خود توجه داشت. او بسیار مرتب بود. با خدمه ای که در پشت صحنه کار می کردند مهربان و سخاوتمند بود. ویژگی های شخصیتی او باعث عشق و احترام دوستان و همکاران شد. او در پیاده رو مشاهیر هالیوود یک ستاره به نام خودش دارد.

میفونه در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۷ در ۷۷ سالگی در بیمارستان توکیو درگذشت. ضمن اینکه در سال های آخر دچار مشکلات حافظه و حواس‌پرتی شده بود. در فاصله کمتر از یک سال نیز کوروساوا در ۸۸ سالگی به دلیل سکته مغزی درگذشت. در فاصله کمتر از یک سال، سینمای ژاپن دو چهره مهم و مشهور خود را از دست داد.

منابع:

• www.britannica.com/art/documentary-film
• www.criterion.com/shop/collection/157-toshiro-mifune
• https://www.imdb.com/name/nm0001536/