سینماسینما، شادی حاجی مشهدی
گورکنها موریانه دوست دارند، آنها با بو کشیدن کلونی موریانهها را مییابند تا همه را بخورند؛ این حیوان لانهی موریانه را نابود میکند، درست مثل وقتی که رطوبت، دیوارهای نمزده یک خانه کلنگی را از درون، آرام آرام به فساد و تباهی کشیده و در خود فرو میبلعد.
«گورکن» دومین فیلم بلند کاظم ملایی است که روایت تازهای از یک قصه چند وجهی دارد. پوستهی بیرونی «گورکن» میتواند یک روایت ملتهب و پرتعلیق داشته باشد، اما فیلم آرام و سنگین به پیش میرود و برای فیلمسازی که عامدانه این لحن آرام و مبهم را به جهان روایی آن تعمیم داده، هدف اصلی، درگیر کردن ذهن مخاطب و ایجاد پرسشهای موازی است.
«گورکن» تجربه متفاوتی از یک فیلمساز تیزبین است که رویکردی حرفهای را دنبال میکند. به نظر میرسد که ملایی پس از تجربه موفق «کوپال»، در فیلم تازهاش قصهگویی را جدیتر گرفته و سینما را از زوایای شخصیتری دنبال میکند تا بیشتربه سبک و لحن خاص خود نزدیک شود. در «گورکن» هارمونی بصری و آوایی اهمیت دارد و سعی شده تا در کنار تناسب نما و دیالوگ، از موسیقی و آمبیانس محیطی نیز به درستی استفاده شود (صدای ملودی ویولون به جای زنگ موبایل )
قصه فیلم درباره مادر جوانی است که درآستانه ازدواج مجدد دچار بحران بزرگی میشود، او پسری زال و باهوش دارد که در موقعیت بدی قرار گرفته… زن (ویشکا آسایش در نقش سوده شریفزادگان) نگران و پریشان حال است و چالش پیش آمده او را مجبور میکند تا با زخمهای کهنهای که از گذشته بر روح و روانش بر جا مانده، روبرو شود. او باید برای حل مشکل پیش آمده به شناخت بهتری از اطرافیانش برسد.
فیلم پتانسیل این را دارد که به یک تریلر پر تنش یا یک درام جنایی سطحی تبدیل شود، اما فیلمساز به جای تاکید بر جزئیات حادثه، روی شخصیتها و روابطشان دقیق میشود؛ حتی عنوانبندی ابتدایی فیلم نیز، حاوی عناصر بصری و روایی مهمی است که از ابتدا مخاطب را درگیر میکند؛ و این چیزی است که کمتر در عنوانبندی و تیتراژ فیلمهای ایرانی شاهدیم.
اگر چه «گورکن» در فرم و فضاسازی به روایتهای پیچیده و لایهبندیشده فیلمهای محبوب به اصطلاح آپارتمانی دهههای اخیر نزدیک است، اما طراحی اغلب میزانسنها در آن خلاقانه بوده و اجراها تئاتری است؛ شاید از این روست که در استفاده ازعناصر صحنه نیز به ویژگیهای شاخصی از سینماگران مولف و صاحب سبک سینمای ایران توجه شده وساختمان بسیاری از پلانها مثلا به فیلم «سگ کشی» بهرام بیضایی نزدیک است. حتی در لحظاتی می شود سوده شریفزادگان را در قامت گلرخ کمالی فیلم بیضایی دید که از نامردیها و دروغها به تنگ آمده است.
در فصل آغازین فیلم، آشنایی با شخصیتها به کندی پیش میرود و اطلاعاتی که به واسطه دیالوگها داده میشوند، کامل نیستند، اما رفته رفته، مخاطب در شرایطی پرتعلیق و تردیدآمیز قرار میگیرد تا در یک تجربه فردی و حین تماشای فیلم در ذهن خود به حدس و گمانهایی برسد. در واقع فیلم از نیمه به بعد جذابتر میشود و بیننده را با شک و تردیدها درگیر میکند.
لحظاتی در فیلم وجود دارد که خونسردی برخی کاراکترها بیننده را کلافه میکند، مثل کنشهای حسن معجونی (پیمان جنابی) در نقش پدر «ماتیار» که در لحظات بحرانی، بیش از اندازه خونسرد و آرام است. شاید اینطور به نظر برسد که به شکلی آگاهانه، شتابی که مختص به ریتم و لحن فیلمهای جنایی و معمایی است دراَکتهای آدمهای «گورکن» وجود ندارد، برای همین سرعت مخاطب هم به تناسب کم میشود، تا شرایط شخصیتها را در دنیای قصه بهتر درک کند و همین تعلیق و تردید را در باره تک تک آنها بیشتر میسازد. نگارنده برای لو نرفتن داستان فیلم در بسیاری از موارد ناچار به اشاره ی گذراست اما برای تحلیل جهان فیلم نیاز است تا با جزئیاتی که نمیفهمیم یا نمیدانیم با تعمق بیشتری روبرو شویم. سوظنهای زیادی درباره همه وجود دارد اما پاسخ بسیاری از پرسشها حتی تا پایان فیلم هم برای ما روشن نمیشود.
نکته جالب دیگر در این فیلم استفاده از بازیگران حرفهای سینما و تئاتر در کنار هم و در همراهی با بازیگران آماتور یا کودک بازیگران و برخی عوامل پشت صحنه سینماست، به نظر میرسد ملایی با دعوت از طیف مختلفی ازاین بازیگران، نسبت به بسیاری ازاین هنرمندان به نوعی ادای دین کرده و در مقابل دوربین نیز ترکیب خوبی را گرد آورده باشد.
نکته قابل توجه دیگر در «گورکن»، طرح مضامین تازه از مناسبات جهان امروزی و تعاملات انسانها در فضای مجازی است. مفاهیم نوین ارتباطی و اجتماعی که بر روابط و رویکردهای اقتصادی مردم نیز تاثیرگذارند؛ در «گورکن» هر چند اندک و گذرا اما به درستی به مساله مهاجرت، تنوع قومیتی، روابط درون خانوادگی و ترمینولوژی رمزارزها اشاره میشود. کدهایی که یا به شکل «کیوآر» یا به صورت بیت کوین میتوان با آنها خرید و فروش کرد… موقعیتهایی که در آنها -به عنوان نمونهای کوچک از جامعه- هم میشود که به یک کارگرافغان اعتمادی نداشت و هم به یک ندیمه خانهزاد که هموطن است مشکوک بود. موقعیتهایی نیز در فیلم هست که یک زن را در مقام یک مادر یا یک همسر بر سر دوراهی قرار میدهند. همه اینها توجه مخاطب را به روند رو به رشد تغییر تعاملات انسانی در دنیای امروز جلب میکند و این فیلم را در رتبه بالاتری از یک فیلم معمایی و جنایی و در دسته درام اجتماعی با رویکرد روانشناسانه قرار میدهد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مثل تماشای دریا/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- اما سفر نیست علاجِ این درد/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- فینالیستهای خندانندهشو۳ مشخص شدند
- ششمین روز چهلمین جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- معجونی، ژوله و جوان داوران خندانندهشو ۳ شدند
- اسکار آمریکای جنوبی به «جاده خاکی» رسید
- رمز و رازهای سر به مهر/ نگاهی به فیلم «گورکن»
- جایزه ویژه هیات داوران جشنواره فیلمهای آسیایی لسآنجلس به ویشکا آسایش رسید
- جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم زمستان آمریکا برای ویشکا آسایش/ «گورکن» برنده جایزه بهترین فیلم مستقل شد
- معرفی هیات انتخاب چهارمین جشن فیلم کوتاه ده
- گفتوگو با ویشکا آسایش بازیگر «گورکن» / بازی خوب نتیجه کارگردانی درست است/ سفید شدن موهایم را دوست دارم
- گفتوگو با کاظم ملایی، کارگردان «گورکن» / دنبال جذب مخاطب به شیوه خودم بودم
- «گورکن» نامزد بهترین فیلم جشنواره «کوئینز ورلد» آمریکا شد
- «گورکن» نامزد بهترین فیلم جشنواره هنرهای زیبای آمریکا شد
- «گورکن» نامزد بهترین فیلم جشنواره ریورساید شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد