سینماسینما، منوچهر دین پرست:
زندگی نمایشنامهنویسی که سر در سودای حقیقتجویی دارد. دائمالخمری که هنگام مستی صحبت از راستی میکند و دوستانش او را شاعر تئاتر مینامند. سرنوشت مردی که میخواهد میان خیر و شر در دامن خیر قرار گیرد، اما زمینه و زمانه با او سر ناسازگاری دارد. او از اینکه در فقر و فلاکت سر میکند، سخت دلگیر و اندوهناک است. تمامی اینها نمایی دور از زندگی گرابه است. کریستین گرابه (۱۸۳۶-۱۸۰۱) نمایشنامهنویسی است که از سر فقر و درد به شهر کوچک دتمولد میرود تا بتواند نمایشنامهای را به پایان برساند. اما او میخواهد زندگی پرملال خود را به حقیقتگویی پیوند زند. شهیدثالث با نشان دادن زندگی گرابه ما را در فضایی قرار میدهد که بتوانیم با درک موقعیت او فهمی از زندگیاش داشته باشیم. بر این اساس باید بپذیریم که تکرار کسالتبار زندگی روزمره گرابه او را در کام تلخ تنهایی و دلسردی فرو برده و در بحرانی شگفت رها ساخته است. او وارد جدالی بیمبنا با همسرش میشود و از کامجویی از او بیبهره میماند. همسر او همانند کسی است که میان عشق و نفرت سرگردان است و گرابه سر در سودای او دارد.
«آخرین تابستان گرابه» فیلمی اخلاقی و اجتماعی اما از جنس آشوب و دلهره است. شهیدثالث با درک موقعیت گرابه و شخصیتپردازیای که از او به دست میآورد، میان مخاطب و گرابه پیوندی برقرار میسازد که مخاطب رفتار خودویرانگر و بیاعتنایش به مقتضیات زندگی را دچار فهم ناقص میکند. ما در این فهم ناقص نمیتوانیم نمایی از جدیت و تلاش او را برای بهبود بیابیم. رویکرد اگزیستانسیالیستی گرابه و نحوه روبهرو شدن او با «وجود» را باید در صراحت کلماتش یافت. صراحتی که ما را در اغما فرو میبرد. یأس، تنهایی، دلسردی و ملال و تکرار کسالتبار گرابه اگرچه در فیلم بسیار زمخت و تهوعآور است، اما نمیتوانیم این التهاب را بیمبنا قلمداد کنیم. روایت شهیدثالث از گرابه، روایت ساختار شکنندهای است که کنش و کنشگریهای بسیار عادی در آن رخ میدهد و حتی اهمیت هم پیدا میکنند. اما فردیت گرابه را باید در منظومهای از زندگی او به دست آوریم. گویی گرابه همان سهراب شهیدثالث است. کارگردانی که سر در سودای حقیقتگویی دارد، اما ملال زندگی و پیامدهای ملتهب آن او را دچار افسردگی کرده است. باید بپذیریم که زندگی شهیدثالث همانند گرابه مملو از نشانههای زبانی، مکانی و زمانی است. گاهی در زندگیمان وقایع خارقالعاده، شگفتانگیز و ویژهای رخ میدهند که این وقایع ممکن است عادی باشد. اما برای کسانی که در زندگی هر روزهشان با آنها روبهرو نمیشوند، شگفتانگیز به حساب میآیند. برای مثال عاشق شدن یا به دنیا آمدن بچه ممکن است رویدادهایی کاملا عادی به نظر برسند، اما از آنجایی که این رویدادها فاقد الگوی تکرار و یکنواختی هستند، شگفتانگیز به حساب میآیند. اما باید توجه کنیم که زندگی روزمره جایی است که در آنجا ارتباطات انسانی شکل میگیرد. جایی است که در آن زبان با تمامی واژگان و آرایههایش در سطحی نازل و گاه بیدقت مورد استفاده قرار میگیرد. پروژه فکری گرابه و شهیدثالث هم مملو از همین ارجاعات است؛ ارجاعاتی که زندگی او را دچار تشویش و دلهره میکند و فضای معرفتی آن را برای ما دیریاب میسازد.
از سوی دیگر، فضای سرد و یخزده گفتههای گرابه اگرچه به ما یادآور میشود که ما در جهانی چندپاره زندگی میکنیم، اما میتوانیم با لحظههای آغازین فیلم که از زندانی سرد و تاریک آغاز میشود، پارههای واقعی که گرابه در فیلم بارها به آن تاکید میکند، پیوند زنیم. جهان چندپاره فیلم شباهتی عمیق با شهیدثالث و مبانی معرفتیاش به عالم سینما دارد. شهیدثالث با بیاعتنایی نسبت به زندگی و احیانا نفرت عمیقش از زندگی او را به سوی بنبستی سوق داد که گرابه در نگارش نمایشنامهاش نهتنها دچار مصایب آن شده بود، بلکه شهیدثالث هم در ساخت فیلمهایش با مشکلات عدیدهای روبهرو شده بود. شاید بتوانیم «آخرین تابستان گرابه» را سایهای حقیقی از زندگی سهراب شهیدثالث بدانیم که توانسته از طریق فرایندهای جابهجایی و آمیختگی با مقتضیات اینجهانی مبنایی ماورایی برای آن به دست بیاورد. شهیدثالث رویکرد نهلیستی گرابه را در فضایی قرار میدهد که به مخاطب میگوید زندگی روزمره همین است و بس. شما در مقام ارزشگذاری نیستید و تنها میتوانید به رهایی فکر کنید. خودتان از زیر بار سهمگین ملال فرار کنید و زندگی بیقید اما حقیقتگوی خود را سامان دهید. حتی اگر این حقیقتگویی در مستی باشد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- فیلمسازی با دغدغههای انسانی
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- مدخلنویسی یا گزارشنویسی؟ مساله این است/ نگاهی گذرا بر کتاب «راهنمای فیلم سینمای ایران»
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش سوم
- کودکانی که کودکی نمیکنند
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- خبرهایی از فیلم «سهراب شهید ثالث» به کارگردانی مرتضی فرشباف
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- ده جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان» ایرانی/آمریکایی
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!