سینماسینما، سید رضا صائمی:
شاید اولین مولفهای که از مستند «اورسن ولز صحبت میکند» به ذهن متبادر میشود، ایرانی بودن آن است. عکس و فیلمهای آرشیوی درباره اورسن ولز از مصاحبههای معروف اورسن ولز با خبرنگاران و سینماگران بزرگ، جلسات دانشگاههای سینما، جلسات پرسش و پاسخ، مصاحبههای تلویزیونی، آرشیوهای شبکههای خبری و غیرخبری، مستندهای ساختهشده از او، نگاتیو آثار گمشده یا نیمهکاره، شوهای تلویزیونی، آرشیو آکادمی اسکار و جشنواره کن، آرشیو مجله تایم، مجله لایف، مجله کایه دو سینما و عناصری از این دست به مثابه مصالح داستانی و محتوایی مستند استفاده میشود تا کارگردان از طریق تدوین و روایتی که از زندگی حرفهای و شخصیاش میکند، تصویری از این شخصیت مهم تاریخ سینما را که فیلم «همشهری کین» او همواره بهعنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود، به نمایش بگذارد. تصویری که البته میتواند برای علاقهمندان او و آثارش هم تازگی داشته باشد، به این معنا که در این مستند، مخاطب با ابعادی از شخصیت اورسن ولز آشنا میشود که شاید کمتر درباره آن دانسته یا شنیده است. درواقع مستند اورسن ولز یک پرتره متفاوت است که کارکرد آشناییزدایی دارد، در عین اینکه مخاطب را با یکی از شخصیتهای بزرگ تاریخ سینما آشنا میکند. این مستند را میتوان نوعی کتاب تصویری دانست که از طریق فصلبندیهای گوناگون به ابعاد مختلف زندگی و شخصیت اورسن ولز پرداخته است. «روبان رویا»، «شکسپیرین»، «اهمیت ولز بودن»، «اُ مثل اورسن ولز» و «جنس سوم»، عنوان فصلهای مختلف این مستند است که در هر کدام از این بخشها، یک بعد از زندگی فردی و حرفهای او مورد بازخوانی قرار میگیرد. اگرچه خوانش همایون اسعدیان از متن مستند با طمانینه و صحیح صورت میگیرد، اما کاش از یک دوبلور بهویژه دوبلورهای فیلمهای خود اورسن ولز برای خواندن نریشن استفاده میشد تا تاثیرگذاری بر مخاطب بیشتر میشد و خود اثر نیز شمایل سینماییتری به خود میگرفت.
در «اورسن ولز صحبت میکند» برخلاف غالب مستندهای پرتره که شخصیتهای پیرامونی درباره شخصیت اصلی حرف میزنند، این خود شخصیت اصلی است که بیشترین حجم از دیالوگهای اثر را به خود اختصاص داده و این ویژگی در عنوان خود مستند نیز تعبیه شده است. به نوعی میتوان این مستند را روایت اورسن ولز حقیقی از اورسن ولز حقوقی هم دانست. ضمن اینکه دیدگاههای دیگران درباره سوژه مستند نیز از درون آرشیوهای موجود استخراج شده است و بر مبنای همین ویژگیها میتوان آن را یک مستندپرتره آرشیوی دانست که نوعی قاعدهشکنی را در درون خود میپروراند. نکته دیگری که این اثر را جذاب میکند، شخصیت چندسویه و حتی پارادوکسیکال خود ولز است که در قالب و قاعده مشخصی جای نگرفته و چنانچه در فیلم میبینیم، مثلا هم در ستایش دیکتاتورها فیلم ساخته، هم چریکها. از سوی دیگر مخاطب در تماشای فیلم با وجوه کمیک و طنازانه اورسن ولز نیز آشنا میشود. در عین اینکه ما با وجوه مقتدرانه و چه بسا سرسخت و کلهشق ولز نیز مواجه میشویم که او را به انسانی چندبعدی و پررمزوراز بدل میکند. درنهایت میتوان گفت همه این عناصر و مولفههای شخصیتی و آنچه از اورسن ولز بهعنوان یک انسان و کارگردان میبینیم، روایتگر یک نابغه سینمایی است که بازخوانی و رمزگشایی از خود او فارغ از فیلمهایش، میتواند برای مخاطب، بهویژه علاقهمندان سینمای کلاسیک، جذاب باشد.
قطعا یکی از ویژگیهای مهم «اورسن ولز صحبت میکند» به مثابه یک مستند، تدوین آن است، بهطوریکه هویت و بافت ساختاری اثر را میتوان تدوینمحور دانست. مستندساز نه از طریق فیلمبرداری و گفتوگو با شخصیت یا شخصیتهای فیلم، که به واسطه تدوین فیلمهای آرشیوی، نریشن و متنی که برای روایت آن انتخاب کرده، به تولید مستند دست میزند. درواقع این فیلم، یک مستند آرشیوی تدوینمحور است که اطلاعات گوناگونی از اورسن ولز بهعنوان یکی از کارگردانهای بزرگ تاریخ سینما ارائه میدهد و از طریق چینش مواد آرشیوی به بازنمایی و بازتولید سوژه میپردازد. «اورسن ولز صحبت میکند» را میتوان یک مستند آموزشی دانست که تماشای آن علاوه بر کارکرد شناختی نسبت به یک کارگردان مولف، درسهایی از سینما، فیلمسازی و رمز و رازهای آن ارائه میدهد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- «ساز دهنی» در بخش «ونیز کلاسیک» جشنواره ونیز به نمایش در میآید
- از همه عجایب، تعجب نکنید!/ درباره انتخاب صد فیلم برتر تاریخ سینما از سوی مجله سایت اند ساند
- سکانس طلایی/ نشانی از شر
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- هشتاد سالگی اکران فیلم؛ اورسن ولز «همشهری کین» را بهترین فیلم تاریخ نمیدانست
- سکانس طلایی/ مرد سوم
- واقعا چه کسی این فیلم را ساخت؟/ «مرد سوم» از هر منظری فیلمی متفاوت است
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور