پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما ـ علی نعیمی، سینمای ایران در سال گذشته روزهای پر فراز و نشیبی را سپری کرد. روزهایی که گاه تلخ و گاه شیرین سپری شدند تا سهم سینما از زندگی روزمره همچون همیشه مهم و جدی باشد. در ادامه مروری داریم بر برخی از اتفاقات مهم سینمای ایران در سال گذشته.

اکران «محمد(ص)» و رکورد فروش سینمای ایران

اکران فیلم سینمایی محمد(ص) ساخته مجید مجیدی در حالی در نیمه دوم سال ۹۴ صورت گرفت که این اکران با شش ماه نمایش به صورت مداوم در نوع خودش یک رکورد محسوب می‌شود. فیلمی پرهزینه و عظیم که روایتگر بخشی از زندگی پیامبر اسلام (ص) را در کودکی روایت می‌کند و قرائت متفاوتی از زندگی نبی مکرم اسلام را ارائه می‌دهد. هزینه کل فیلم ۱۲۰ میلیارد تومان شد که از عوائد این پروژه عظیم ساخت شهر مکه و مدینه در مقیاس یک در یک به عنوان یک شهرک سینمای مدرن و احداث و مرمت سالن‌های سینما در شهرهای محروم از جمله فوائد ساخت و اکران فیلم آخر مجید مجیدی است. فیلمی که در گیشه هم با فروش ۱۴ میلیارد تومان عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران به لحاظ ریالی را از آن خود کرد.

از «گذشته» تا «فروشنده»

اصغر فرهادی بالاخره بعد از یک وقفه طولانی و ساخت «گذشته» در فرانسه در حالی که قصد ساخت دومین فیلمش خارج از کشور را داشت به یکباره تصمیم گرفت در فاصله پیش تولید فیلم جدیدش که در اسپانیا قرار است جلوی دوربین برود یکی از فیلم‌نامه‌هایش را جلوی دوربین ببرد. «فروشنده» با یک فراخوان بازیگری در فضای مجازی پیش تولید خود را آغاز کرد و بعد از استقبال بسیار زیاد بازیگران جوان برای حضور در فیلم فرهادی در نهایت از میان ۱۴ هزار ویدئویی که از طریق تلگرام به دست فرهادی رسید ۱۰ نفر بازیگر جدید در فروشنده در کنار شهاب حسینی، ترانه علیدوستی و بابک کریمی به ایفای نقش پرداختند. «فروشنده» یکی از اتفاقات مهم سینمای ایران است از آن جهت که قبل از نمایش و در حالی که پروژه در نیمه کار بود ۱۵ شرکت بین‌المللی خواستار خرید کپی رایت فیلم شدند و از این جهت یک استثنا در سینمای ایران به وجود آمد. فروشنده هر چند در نیمه‌های اسفند به پایان رسید اما یک اتفاق تلخ باعث شد نام این فیلم هیچ‌گاه از یاد عوامل فیلم و سینمادوستان نرود. مرگ تلخ و غیرقابل باور یدالله نجفی صدابردار باسابقه سینمای ایران که در میانه‌های تولید بر اثر عارضه قلبی از دنیا رفت سینمای ایران را به بهت فرو برد. با این اوصاف باید در سال جدید منتظر باشیم. «فروشنده» قرار است اتفاقات مهمی را در سال ۹۵ رقم بزند.

استقبال از شبکه نمایش خانگی

در میان بازار پر پیچ و خم سینمای ایران و گیشه غیرقابل پیش‌بینی آن در سال ۹۴ شبکه نمایش خانگی محل جولان سریال‌های اپیزودی با موضوعات مختلف بود. در این میان اگرچه داوود میرباقری با «دندون طلا» و مهران مدیری با «عطسه» حضور خوبی داشتند اما حسن فتحی با ملودرام عاشقانه ـ سیاسی خود موجی از مخاطبان جدید را به سمت بازار ویدئویی کشور روانه کرد. «شهرزاد» یکی از پروژه‌های مهم شبکه نمایش خانگی بود که با بودجه شخصی و هزینه‌های بسیار و داستانی منسجم تعریف تازه‌ای از سریال سازی را در شبکه نمایش خانگی به وجود آورد. در این میان البته بازگشت محسن چاووشی با ترانه‌های تاثیرگذارش سهم مهمی در بهتر دیده شدن اثر موخر حسن فتحی داشت اما نباید از بازی بازیگران و قصه پرکشش فیلم به سادگی گذشت. «شهرزاد» در سال ۹۵ ادامه پیدا خواهد کرد اگر اختلافاتی که در ماه‌های آخر سال میان کارگردان و سرمایه‌گذاران فیلم اتفاق افتاد مرتفع شود می‌توان به ادامه این موج در سال جدید هم امید داشت.

جشنواره فجر؛ جولان جوانان

جشنواره سی‌وچهارم فیلم فجر یکی از اتفاقات مهم سینمای ایران در طول ادوار برگزاری این جشن ملی سینمایی به حساب می‌آید. آن هم نه به خاطر ساختار شکنی دبیر جوان جشنواره در شیوه متفاوت ارائه جشنواره و یا نه به خاطر کم کردن تعداد جوایز در بخش سودای سیمرغ. جشنواره سی و چهارم درست در زمانی برگزار شد که نسل جدید فیلمسازان جوان با ورود خود در جشنواره یک اتفاق را رقم زدند. یک خودنمایی حرفه‌ای و به جا از جوانان بی ادعایی که در مقابل با نسل میانی و دوم فیلمسازان پس از انقلاب حرف‌های تازه‌تر و مهم‌تری برای گفتن داشتند و اتفاقا نگاه رسمی این بار نه به عنوان زنگ تفریح که به عنوان یک فرآیند جدی در سینمای ایران؛ آنها را پذیرفت و نتیجه‌اش آن شد که از میان سیمرغ‌های امسال جشنواره ۱۲ سیمرغ سهم دو فیلم اولی «ایستاده در غبار» ساخته محمدحسین مهدویان و «ابد و یک روز» ساخته سعید روستایی شد. اتفاقی که شجاعت هیات داوران در حضور فیلمسازان صاحب نام کشور همچون رضا میرکریمی و ابراهیم حاتمی‌کیا به خرج دادند تا همیشه در حافظه سینمای ایران باقی خواهد ماند. جشنواره سی و چهارم نقطه عطف دوران گذار و پوست انداختن سینمای ایران است. حالا دیگر دوره جوانان دهه شصت است …

فاطمه معتمدآریا و ماجرای کاشان

اتفاقات تلخ در سینمای ایران در سال گذشته کم نبودند. از فوت چهره‌هایی همچون یدالله نجفی و فرج‌الله سلحشور و فریبرز صالح گرفته تا توقیف یکی دو فیلم در سالی که گذشت. اما شاید تلخ‌ترین اتفاق با اختلاف زیاد از آن ماجرای کاشان است. جایی که قرار بود عوامل فیلم «یحیی سکوت نکرد» به همراه فاطمه معتمدآریا در نشست گفتگو با مخاطبان در دانشگاه کاشان دور هم جمع بشوند و از سینما بگویند. تا اینکه عده‌ای از افراد خودسر و تندرو با یک حرکت هماهنگ دست به اعتراض و هتک حرمت بازیگر و عوامل فیلم «یحیی سکوت نکرد» زدند تا هنوز هم نسبت به یکسری از اتفاقات این دست خاطر کلی سینمای ایران را آزرده کند. اتفاقی که اگرچه از سوی دولتمردان تقبیح شد اما سینماگران در اقدامی یکپارچه به حمایت از فاطمه معتمدآریا بانوی هنرمند و فرهنگی کشور از دولت خواستار جلوگیری از اتفاقات مشابه شدند.

توقیف خانه دختر

«خانه دختر» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی وارد مسیری شده که در سال‌های اخیر برخی فیلم‌های توقیفی پیموده و در انتظار نمایش باقی مانده‌اند.

همزمان با برگزاری سی وسومین جشنواره فیلم فجر فیلمی از شاه‌حسینی روی پرده رفت که نشان داد به وضوح با ساخته‌های قبلی این کارگردان همچون «آقای هفت‌رنگ»، «کلاغ‌پر» و «زن‌ها فرشته‌اند» متفاوت است. فیلم موضوعی خانوادگی – اجتماعی را مطرح می‌کند. فیلمنامه را پرویز شهبازی یکی از کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان موفق سینمای ایران نوشته است. این کارگردان در آثار خود و همچنین در فیلمنامه‌هایی که نوشته از جمله «به آهستگی» ساخته مازیار میری، معمولا آسیب‌های اجتماعی را در دل روابط بین شخصیت‌های داستان مطرح می‌کند.

«خانه دختر» هم با دغدغه‌های اجتماعی نویسنده همراه شده و شاه‌حسینی با شکل کارگردانی خود در این فیلم نشان داد که مستعد و مایل است تا دنیای فیلمسازی خود را از کارهایی که صرفا متعلق به دنیای تجاری است تغییر داده و خود را به عنوان کارگردانی خوش‌آتیه معرفی کند.

در میان امیدهایی که این کارگردان با ساخته خود رقم زده بود، به ناگاه جریان به ضرر او شد و حرف‌و حدیث‌هایی مبنی بر اینکه حساسیت‌ها در مورد این فیلم افزایش یافته، بالا گرفت.

ابتدا شنیده شد سینماهای شهرداری «خانه دختر» را اکران نخواهد کرد. مساله‌ای که در سال‌های گذشته در مورد فیلم‌هایی چون «خصوصی» ساخته محمدحسین فرحبخش و «گشت ارشاد» به کارگردانی سعید سهیلی مشاهده شد و در نهایت فیلم‌ها از پرده پایین کشیده شدند. مشابه این وضعیت برای «خانه پدری» هم رخ داد و این فیلم هم ابتدا گفته شد در همان یکی دو سینمای شهرداری و حوزه هنری پخش نمی‌شود و در نهایت یک شبه نمایش آن به پایان رسید. بعد از آن در یک شوک ناگهانی از سوی علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد فیلم خانه دختر برای همیشه توقیف و به بایگانی سازمان سینمایی سپرده شده است. علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه دیدار با وزیر اوقاف اردن در پاسخ به علت توقیف فیلم سینمایی «خانه دختر» اظهار داشت: این فیلم اشکالاتی داشت که منجر به توقیف آن شده و علی‌رغم اصلاحاتی که داده شده بود آن را برطرف نکردند. من با توجه به اصلاحاتی که داده بودند در آخرین مرحله فیلم را دوباره دیدم اما اصلاحات انجام نشده بود به همین خاطر؛ ما به عقیده گذشته خود پا برجا هستیم و نمی‌توانیم به راحتی اجازه اکران این فیلم را بدهیم.

رکورد ۷۰ میلیاردی سینمای ایران

سینمای ایران در گیشه سال ۹۴ یک رکورد به جا گذاشت. در گیشه سال ۹۴ به لحاظ ریالی سینمای ایران رکورد ۷۰ میلیارد تومانی را ثبت کرد که رقمی بی نظیر برای سینمای ایران به حساب می‌آید.

سینماهای کشور در یازده ماه سپری شده از سال ۱۳۹۴ با ۷۰ میلیارد تومان،رکورد فروش را به خود اختصاص داد.

علی سرتیپی مدیرعامل “فیلمیران” گفت: در بهمن ماه امسال سینماها بدون احتساب جشنواره پنج و نیم میلیارد تومان فروش داشتند و یک میلیون نفر مخاطب فیلم‌ها بودند که سال گذشته در همین ایام این رقم سه میلیارد و ۱۰۰ هزار تومان و تعداد بیننده‌ها هم ۷۵۰هزار نفر بود.

وی ادامه داد: سینما طی یازده ماه ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بیننده داشتند و از نظر فروش ۲۰ میلیارد نسبت به سال گذشته اضافه شده است.

سرتیپی با پیش‌بینی اینکه سال آینده وضعیت بهتری را خواهیم داشت، پردیس‌های سینمایی جدید و قدیم را بیشترین عامل افزایش فروش عنوان کرد.

VOD و انقلاب اقتصادی در سینمای ایران

در سال گذشته در حالی از سیستم سینمای خانگی و تلویزیون تعاملی کشور (VOD) رونمایی شد که بسیاری از سینماگران معتقدند این سیستم می‌تواند در نظم بیشتر پخش آثار سینمایی و رشد توسعه اقتصاد سینما کمک کند.

در واقع می‌توان گفت VOD اولین دستاورد دولت در راستای استفاده بهینه از فضای پسا برجام است و از این منظر این اتفاق یک حرکت رو به جلو برای تعامل هر چه بیشتر با سینمای دنیا به حساب می‌آید.

از همین رو پیشتر حجت‌الله ایوبی درباره سیستم VOD گفته بود: راه‌اندازی VOD می‌تواند اتفاق بزرگی در سینمای ایران باشد. اقتصاد سینما با VOD دگرگون خواهد شد و در بستر آن جایی برای دیده شدن سینما شکل می‌گیرد.

اما با وجود این بسیاری هنوز نسبت به چگونگی استفاده از این سیستم در کشور با علامت سئوال مواجه هستند. این سیستم که در کشورهای توسعه یافته در صنعت نمایش در دسترس شهروندان قرار دارد یکی از ابزارهای بزرگ زیرساختی کشور در زمینه ایجاد تلویزیون خصوصی و کابلی است و صنعت نمایشی کشور را به یک شبکه داخلی قدرتمند و ماخذ متصل می‌کند.

مصطفی ابطحی مدیر عامل موسسه رسانه های تصویری درباره این سیستم می‌گوید: اجرای VOD یکی از پروژه های اساسی موسسه رسانه‌های تصویری و سازمان سینمایی است. اگر این سیستم فعال شود در سینما انقلابی ایجاد می‌کند، مشروط به اینکه این سیستم به درستی درک و اجرا شود.

VOD مخفف Video On Demand (برنامه ویدئویی درخواستی ضبط شده) یکی از مجموعه خدمات قابل ارایه از طریق IPTV است. در VOD این امکان وجود دارد که فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی، مستندهای جذاب، برنامه های آموزشی و… در اختیار کاربران قرار بگیرد. معمولا در صفحه‌ای که برای نمایش لیست این ویدئوها به کاربر تعبیه می‌شود، تمهیداتی مثل جستجو بر اساس نام فیلم، بازیگران، کارگردان و همچنین اطلاعاتی در مورد قیمت، مدت زمان اجاره و قوانین مربوط به محتوا قرار می‌گیرد.

حالا IPTV چیست؟ IPTV سیستمی را توصیف می‌کند که در آن با استفاده از پهنای باند وسیع اینترنت، خدمات تلویزیون دیجیتال ارائه می‌شود. دسترسی به شبکه‌های اطلاع‌رسانی، حضور مجازی در کلاس‌های آموزشی، دریافت انواع خدمات بانکی، مطبوعاتی، پزشکی، بیمه و جا به جایی زمان در پخش برنامه‌های تلویزیونی تنها بخشی از انواع خدماتی است که از طریق زیرساخت‌های مخابراتی و پروژه IPTV قابل دریافت است.

آنچه از تعریف تلویزیون تعاملی(IPTV) برمی آید انتظار است که IPTV پروژه‌ای مشترک میان صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد. وزارت ارتباطات زیر‌ساخت‌های لازم برای ارسال اطلاعات را فراهم می‌کند و وزارت ارشاد و صدا و سیما وظیفه تولید محتوا را بر عهده دارند. مشترکان هم می‌توانند از طریق مودم و پرداخت حق اشتراک ماهانه از خدمات تلویزیون تعاملی برخوردار شوند.