«ماجرای نیمروز». بسیاری از روزنامههای سراسری این جمله را با عکسی از یکی از خبرگزاریهای کشور تیتر رسمی خودشان از حادثه تروریستی روز چهارشنبه تهران کردند. سینماسینما، علی نعیمی: تیتری که برگرفته از نام فیلمی با همین عنوان است و به حوادث تروریستی شهر تهران در سال ۱۳۶۰ میپردازد. حادثهای که از خرداد سال ۶۰ و با ترور بزرگان کشور در هفتم تیر و هشتم شهریور آغاز و با ترورهای خیابانی مردم بیدفاع تهران تا بهمن همان سال ادامه پیدا کرد و وحشت سراسری در کالبد پایتخت شکل گرفت.
زبان هنر همواره در توصیف جایگاه اجتماعی و سیاسی یک جامعه به عنوان یک موتور محرک پیشرو توانسته است نقش بسزایی در ثبت تاریخی مقاطعی از زندگی مردم را داشته باشد که تا پیش از آن تنها به روایتهای روزمره کفایت شده است.
اگرچه سینمای ایران امروز توانسته است با فیلم «ماجرای نیمروز» تصویری واقعی از التهاب شهر در سال ۶۰ نشان بدهد اما پیش از آن نیز تجربه فیلمسازان ما برای تصویر کردن فیلمهایی با موضوع ترور شهری با نمونههای موفقی روبهرو بوده است.
ابراهیم حاتمیکیا با فیلم «به رنگ ارغوان» روایت تعقیب و مراقبت به منظور دستگیری یکی از سران گروهک تروریستی منافقین با نام شفق را به تصویر میکشد که پس از سالها دوری میخواهد در یکی از شهرهای مرزی ایران با دخترش دیدار کند. دیداری که منجر به حضور عوامل امنیتی در ماجرا میشود و در نهایت مامور امنیتی در دوراهی عشق و وظیفه گرفتار میشود. فیلمی جسورانه از فیلمسازی که با آثار دفاع مقدسی خود کمتر به موضوعاتی از این دست پرداخته است و تماشای «به رنگ ارغوان» به ما یادآوری میکند حضور و نفوذ تیمهای تروریستی در کشور تا چه میزان میتواند آسیب زننده باشد.
سینمای ایران از دهه شصت تلاش کرده به موضوع فعالیتهای تروریستی سازمان مجاهدین (منافقین) واکنش هایی نشان دهد. خیلی از شخصیتهای منفی در این فیلمها معلوم نیست وابسته به کدام گروه و نیروی مخالف نظام هستند و بیشترشان فرض را بر این میگذارند که نیروهای مخالف کشور همگی، به یک شیوه در داخل عملیات انجام میدهند و قصد و هدف شان هم یکی است. بنابراین گاهی تنها از ظاهر شخصیتها یا جنس حرفها میشود گرایش بدمنها را فهمید و فکر کرد که شخصیت منفی به چه نحلهای وابستگی دارد. مرور این فیلمها سمت و سوی سینما را نسبت به این موضوع نشان میدهد.
فیلم سینمایی «امکان مینا» ساخته کمال تبریزی دیگر فیلمی است که در سالهای اخیر با موضوع گروهک منافقین ساخته شده است. موضوع و اساس قصه «امکان مینا» که قصهای عاشقانه است به درستی از کار درآمده است. فیلمساز از یک سو زندگی مشترکی را روایت میکند که در دهه ۶۰ شکل میگیرد اما از وقایع جامعه و اتفاقاتی که در این دهه رخ داده غافل نشده است. مسائل آن روز به درستی روایت میشود جامعه درگیر دفاع است و این مسئله بدون شعارزدگی با ارائه تصاویر کوتاه و موجز از پدافند هوایی و موشکباران و صحبتهای مردم درون تاکسی به این موضوع بسنده میکند و از موضوع اصلی خود که حرکت هدفمند گروههای تروریستی است غافل نمیشود و فعالیت این گروهها و مراقبت ماموران امنیتی را به درستی روایت میکند.
«سیانور» دومین فیلم سینمایی بهروز شعیبی به تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین در سال ۵۴ میپردازد و نشان میدهد که رهبران مذهبی گروه چقدر تلاش میکنند تا از این اقدام انحرافی جلوگیری کنند اما قربانی خشونت و ترور میشوند. فیلم وجه تاریخی قابل استنادی دارد و شخصیتها کاملا مطابق نمونههای اصلی هستند. اگرچه وجه دراماتیک آن کم رنگ است و شاید قصه آنچنان برای تماشاگران قابل فهم نباشد.
«نفوذی» ساخته احمد کاوری و مهدی فیوضی یکی از فیلمهای مهم در این ژانر به حساب میآید. فیلم داستان جذابی دارد: فریدون کیان به همراه چند نفر از اسیران جنگ به کشور بر میگردد اما بلافاصله بازداشت میشود چون در زمان جنگ به منافقین پیوسته و برای آنها کار کرده. زمان بازجویی کم کم موضوع عوض میشود و معلوم میشود یک نفوذی در سیستم اطلاعاتی کشور هست. این فیلم از معدود آثاری است که به واقعه حضور منافقین در جنگ و جذب نیرو و شکل برخورد با رزمندهها میپردازد و اتفاقا وجه کمیک ندارد و کاملا جدی و خشن، رویکرد آنها را نشان میدهد.
«تعقیب سایه ها» دومین فیلم علی شاه حاتمی درباره بمبگذاری در تهران بود. کاری که گروه منافقین در دهه شصت انجام میدادند. شاه حاتمی که قبل از این، فیلم «گودال» را درباره برخورد ساواک با نیروهای انقلابی ساخته بود، سال ۱۳۶۹ داستانی درباره گروههای معارض کشور را مد نظر قرار داد. فیلم از جایی شروع میشود که ماشینی منفجر میشود و نیروهای امنیتی هویت و شماره خودروی عامل اصلی بمبگذاری را شناسایی میکنند. بمبگذاری دوم در خودروی دیگر باعث شهادت دو تن از ماموران خنثیسازی میشود. پرونده بمبگذاری با شهادت یکی دیگر از ماموران و کشته شدن بمبگذار بسته میشود. در این فیلم جعفر دهقان، جواد هاشمی و رضا توکلی بازی میکردند.
«دست نوشته ها» تنها فیلم مهرزاد مینویی است. او تدوین گر بسیار مشهور و چیره دستی بود که فیلم هایی مثل «وصل نیکان» و «شوکران» را مونتاژ کرده بود. سال ۱۳۶۵ او تصمیم گرفت بر اساس فیلمنامهای از بهروز افخمی «دست نوشته ها» را بسازد. داستان فیلم درباره حسین معتمد بود که به دلیل نقض مقررات از کمیته اخراج و راننده تاکسی شده بود. یک روز که به خانه بر میگشت جوانی سراغش آمد و به او گفت که چند نفر قصد دارند او را ترور کنند.
فیلم فضایی به شدت هیچکاکی داشت و با تعلیق و جستوجو و سوءتفاهم جلو میرفت. فیلمنامه مهندسی شده بود و اجرای مینویی دقیق و دلنشین و البته حرفهای بود. در دهه شصت که فیلمهای اکشن هنوز بروبیایی داشتند، این فیلم نمایش داده شد که بد هم نفروخت اما متاسفانه چندان جدی گرفته نشد در حالی که هنوز فیلم گرم و زندهای است و داستان خانه امن و فعالیت گروهک منافقین در آن به خوبی نشان داده شده است. سکانس پایانی فیلم «امکان مینا» به شدت یادآور سکانس آخر همین فیلم است.
تلویزیون نیز در سالهای اخیر با موضوعات گروهک منافقین بار دیگر به موضوع ترورهای شهری پرداخته است. سریالهای «ارمغان تاریکی» و «پروانه» ساخته جلیل سامان تلاشهای موفقی در ارائه تصویری متفاوت از گروهک منافقین و فعالیتهای آنان است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مهدویان: مخملباف و حاتمیکیا فیلمسازان مهمیاند، اما من هیچکدام آنها نیستم/ تماشاگر باید خشونت را از عمق جانش تجربه کند
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «ماجرای نیمروز» با صدای سجاد افشاریان
- تابناک :مرد پشت صحنه «ماجرای نیمروز» و «شبی که ماه کامل شد» کیست؟
- از «امکان مینا» و «ماجرای نیمروز» تا «به رنگ ارغوان» و «ویلاییها»؛ فیلمهای آخر هفته تلویزیون
- رویای محمود رضوی برای سهگانه «ماجرای نیمروز» بر باد رفت
- ظاهر دیده نشده الهام چرخنده در نقش رییس منافقین + عکس
- «امکان مینا»، «سارا و آیدا»، «خانهای در خیابان چهل و یکم» در اسپانیا
- مهدویان به سراغ ژانر محبوبش میرود/ «ماجرای نیمروز۲» ساخته میشود
- نمایش «برادرم خسرو» و «امکان مینا»/ گزارش فیلمهای آخر هفته تلویزیون
- حاتمیکیا و مهدویان با «بادیگارد» و «ماجرای نیمروز» آخر هفته در تلویزیون
- «ماجرای نیمروز» را پنجشنبه از شبکه چهار ببینید
- عذرخواهی محمود رضوی از مردم برای اشکال فنی در پخش تلویزیونی «سیانور»
- تدارک تلویزیون برای نوروز/ نمایش ۱۳۳ فیلم سینمایی در تعطیلات
- پست اینستاگرامی هادی حجازیفر برای سالگرد شهادت مهدی باکری
- یک سال در سینما با جواد عزتی/ از «آینه بغل» تا «لاتاری» و «تنگه ابوقریب»
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد
- عرضه یک فیلم کوتاه با بازی هوتن شکیبا در شبکه نمایش خانگی
فیلمهای پرچمدار، انسوی مه، شرایط عینی، تویی که نمی شناختمت… هم اشاراتی به سازمان منافقین دارند