«ماجرای نیمروز». بسیاری از روزنامههای سراسری این جمله را با عکسی از یکی از خبرگزاریهای کشور تیتر رسمی خودشان از حادثه تروریستی روز چهارشنبه تهران کردند. سینماسینما، علی نعیمی: تیتری که برگرفته از نام فیلمی با همین عنوان است و به حوادث تروریستی شهر تهران در سال ۱۳۶۰ میپردازد. حادثهای که از خرداد سال ۶۰ و با ترور بزرگان کشور در هفتم تیر و هشتم شهریور آغاز و با ترورهای خیابانی مردم بیدفاع تهران تا بهمن همان سال ادامه پیدا کرد و وحشت سراسری در کالبد پایتخت شکل گرفت.
زبان هنر همواره در توصیف جایگاه اجتماعی و سیاسی یک جامعه به عنوان یک موتور محرک پیشرو توانسته است نقش بسزایی در ثبت تاریخی مقاطعی از زندگی مردم را داشته باشد که تا پیش از آن تنها به روایتهای روزمره کفایت شده است.
اگرچه سینمای ایران امروز توانسته است با فیلم «ماجرای نیمروز» تصویری واقعی از التهاب شهر در سال ۶۰ نشان بدهد اما پیش از آن نیز تجربه فیلمسازان ما برای تصویر کردن فیلمهایی با موضوع ترور شهری با نمونههای موفقی روبهرو بوده است.
ابراهیم حاتمیکیا با فیلم «به رنگ ارغوان» روایت تعقیب و مراقبت به منظور دستگیری یکی از سران گروهک تروریستی منافقین با نام شفق را به تصویر میکشد که پس از سالها دوری میخواهد در یکی از شهرهای مرزی ایران با دخترش دیدار کند. دیداری که منجر به حضور عوامل امنیتی در ماجرا میشود و در نهایت مامور امنیتی در دوراهی عشق و وظیفه گرفتار میشود. فیلمی جسورانه از فیلمسازی که با آثار دفاع مقدسی خود کمتر به موضوعاتی از این دست پرداخته است و تماشای «به رنگ ارغوان» به ما یادآوری میکند حضور و نفوذ تیمهای تروریستی در کشور تا چه میزان میتواند آسیب زننده باشد.
سینمای ایران از دهه شصت تلاش کرده به موضوع فعالیتهای تروریستی سازمان مجاهدین (منافقین) واکنش هایی نشان دهد. خیلی از شخصیتهای منفی در این فیلمها معلوم نیست وابسته به کدام گروه و نیروی مخالف نظام هستند و بیشترشان فرض را بر این میگذارند که نیروهای مخالف کشور همگی، به یک شیوه در داخل عملیات انجام میدهند و قصد و هدف شان هم یکی است. بنابراین گاهی تنها از ظاهر شخصیتها یا جنس حرفها میشود گرایش بدمنها را فهمید و فکر کرد که شخصیت منفی به چه نحلهای وابستگی دارد. مرور این فیلمها سمت و سوی سینما را نسبت به این موضوع نشان میدهد.
فیلم سینمایی «امکان مینا» ساخته کمال تبریزی دیگر فیلمی است که در سالهای اخیر با موضوع گروهک منافقین ساخته شده است. موضوع و اساس قصه «امکان مینا» که قصهای عاشقانه است به درستی از کار درآمده است. فیلمساز از یک سو زندگی مشترکی را روایت میکند که در دهه ۶۰ شکل میگیرد اما از وقایع جامعه و اتفاقاتی که در این دهه رخ داده غافل نشده است. مسائل آن روز به درستی روایت میشود جامعه درگیر دفاع است و این مسئله بدون شعارزدگی با ارائه تصاویر کوتاه و موجز از پدافند هوایی و موشکباران و صحبتهای مردم درون تاکسی به این موضوع بسنده میکند و از موضوع اصلی خود که حرکت هدفمند گروههای تروریستی است غافل نمیشود و فعالیت این گروهها و مراقبت ماموران امنیتی را به درستی روایت میکند.
«سیانور» دومین فیلم سینمایی بهروز شعیبی به تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین در سال ۵۴ میپردازد و نشان میدهد که رهبران مذهبی گروه چقدر تلاش میکنند تا از این اقدام انحرافی جلوگیری کنند اما قربانی خشونت و ترور میشوند. فیلم وجه تاریخی قابل استنادی دارد و شخصیتها کاملا مطابق نمونههای اصلی هستند. اگرچه وجه دراماتیک آن کم رنگ است و شاید قصه آنچنان برای تماشاگران قابل فهم نباشد.
«نفوذی» ساخته احمد کاوری و مهدی فیوضی یکی از فیلمهای مهم در این ژانر به حساب میآید. فیلم داستان جذابی دارد: فریدون کیان به همراه چند نفر از اسیران جنگ به کشور بر میگردد اما بلافاصله بازداشت میشود چون در زمان جنگ به منافقین پیوسته و برای آنها کار کرده. زمان بازجویی کم کم موضوع عوض میشود و معلوم میشود یک نفوذی در سیستم اطلاعاتی کشور هست. این فیلم از معدود آثاری است که به واقعه حضور منافقین در جنگ و جذب نیرو و شکل برخورد با رزمندهها میپردازد و اتفاقا وجه کمیک ندارد و کاملا جدی و خشن، رویکرد آنها را نشان میدهد.
«تعقیب سایه ها» دومین فیلم علی شاه حاتمی درباره بمبگذاری در تهران بود. کاری که گروه منافقین در دهه شصت انجام میدادند. شاه حاتمی که قبل از این، فیلم «گودال» را درباره برخورد ساواک با نیروهای انقلابی ساخته بود، سال ۱۳۶۹ داستانی درباره گروههای معارض کشور را مد نظر قرار داد. فیلم از جایی شروع میشود که ماشینی منفجر میشود و نیروهای امنیتی هویت و شماره خودروی عامل اصلی بمبگذاری را شناسایی میکنند. بمبگذاری دوم در خودروی دیگر باعث شهادت دو تن از ماموران خنثیسازی میشود. پرونده بمبگذاری با شهادت یکی دیگر از ماموران و کشته شدن بمبگذار بسته میشود. در این فیلم جعفر دهقان، جواد هاشمی و رضا توکلی بازی میکردند.
«دست نوشته ها» تنها فیلم مهرزاد مینویی است. او تدوین گر بسیار مشهور و چیره دستی بود که فیلم هایی مثل «وصل نیکان» و «شوکران» را مونتاژ کرده بود. سال ۱۳۶۵ او تصمیم گرفت بر اساس فیلمنامهای از بهروز افخمی «دست نوشته ها» را بسازد. داستان فیلم درباره حسین معتمد بود که به دلیل نقض مقررات از کمیته اخراج و راننده تاکسی شده بود. یک روز که به خانه بر میگشت جوانی سراغش آمد و به او گفت که چند نفر قصد دارند او را ترور کنند.
فیلم فضایی به شدت هیچکاکی داشت و با تعلیق و جستوجو و سوءتفاهم جلو میرفت. فیلمنامه مهندسی شده بود و اجرای مینویی دقیق و دلنشین و البته حرفهای بود. در دهه شصت که فیلمهای اکشن هنوز بروبیایی داشتند، این فیلم نمایش داده شد که بد هم نفروخت اما متاسفانه چندان جدی گرفته نشد در حالی که هنوز فیلم گرم و زندهای است و داستان خانه امن و فعالیت گروهک منافقین در آن به خوبی نشان داده شده است. سکانس پایانی فیلم «امکان مینا» به شدت یادآور سکانس آخر همین فیلم است.
تلویزیون نیز در سالهای اخیر با موضوعات گروهک منافقین بار دیگر به موضوع ترورهای شهری پرداخته است. سریالهای «ارمغان تاریکی» و «پروانه» ساخته جلیل سامان تلاشهای موفقی در ارائه تصویری متفاوت از گروهک منافقین و فعالیتهای آنان است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مهدویان: مخملباف و حاتمیکیا فیلمسازان مهمیاند، اما من هیچکدام آنها نیستم/ تماشاگر باید خشونت را از عمق جانش تجربه کند
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «ماجرای نیمروز» با صدای سجاد افشاریان
- تابناک :مرد پشت صحنه «ماجرای نیمروز» و «شبی که ماه کامل شد» کیست؟
- از «امکان مینا» و «ماجرای نیمروز» تا «به رنگ ارغوان» و «ویلاییها»؛ فیلمهای آخر هفته تلویزیون
- رویای محمود رضوی برای سهگانه «ماجرای نیمروز» بر باد رفت
- ظاهر دیده نشده الهام چرخنده در نقش رییس منافقین + عکس
- «امکان مینا»، «سارا و آیدا»، «خانهای در خیابان چهل و یکم» در اسپانیا
- مهدویان به سراغ ژانر محبوبش میرود/ «ماجرای نیمروز۲» ساخته میشود
- نمایش «برادرم خسرو» و «امکان مینا»/ گزارش فیلمهای آخر هفته تلویزیون
- حاتمیکیا و مهدویان با «بادیگارد» و «ماجرای نیمروز» آخر هفته در تلویزیون
- «ماجرای نیمروز» را پنجشنبه از شبکه چهار ببینید
- عذرخواهی محمود رضوی از مردم برای اشکال فنی در پخش تلویزیونی «سیانور»
- تدارک تلویزیون برای نوروز/ نمایش ۱۳۳ فیلم سینمایی در تعطیلات
- پست اینستاگرامی هادی حجازیفر برای سالگرد شهادت مهدی باکری
- یک سال در سینما با جواد عزتی/ از «آینه بغل» تا «لاتاری» و «تنگه ابوقریب»
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش
فیلمهای پرچمدار، انسوی مه، شرایط عینی، تویی که نمی شناختمت… هم اشاراتی به سازمان منافقین دارند