سینماسینما، جمال رهنمایی*
یورگوس لانتیموس کارگردان یونانی در فیلم «بیچارگان» یکی از عجیبترین فانتزیهای تخیلی انسان را روی پرده سینما به تصویر کشیده است؛ مادری که با مغز دخترش زندگی میکند و بدن او به همراه افکار و ایدههای دخترش زندگی متفاوتی را تجربه میکند.
بلا، زنی است که در اوج ناامیدی زندگی با یک ژنرال مستبد دست به خودکشی میزند اما جسد نیمه جان او در حالی که دختری را باردار است از طریق دلالان جسد به دست جراحی نامتعارف میرسد که دوست دارد همه نوع ترکیبات مغز و بدن را آزمایش کند. نتیجه این آزمایش زنی بالغ است که با مغز یک کودک خردسال زندگی دوبارهای را تجربه میکند و در نهایت این موجود مادر/ دختر به یک موجود بالغ و متفاوت تبدیل میشود. بدن مادر ناگریز از تحمل و تسلیم شدن در مقابل وسوسههای گوناگون یک کودک خام، پرهیجان و جسور است. او دوست دارد همه چیز را تجربه کند از شنیدن صدای شکستن ظروف گران قیمت آقای جراح تا ترک نامزد خودش و رفتن به یک سفر ماجراجویانه با مردی که هیچ پایبندی به او ندارد.
همه مفاهیم فلسفی و مهم زندگی برای این دختر ماجراجو قابلیت دوباره آزمایی و تجربه دارند گویی او نه با مکاتب فلسفی که جوان سیاه پوست داخل کشتی نماینده ابراز آنها در فیلم است آشنایی دارد و نه حتی در بند امیال هدایت شده توسط این دستگاههای نظری است. او تصمیم دارد همه چیز را از راه تجربههای انسانی و فردی بیازماید و به هر قیمتی خودش باشد.
آنچه از پس این تجربه خطرناک و ماجراجویانه در پایان فیلم به دست میآید زنی است که میتواند از ترسهای زندگی گذشته خود که یک بار تسلیم آن شده و مرگ را برایش رقم زده عبور کند و از دست افکارخودش آزاد شود.
گویی پیام داستان این است که برای رهایی بدن از رنج بایستی افکار خودمان را تغییر بدهیم.
این تجربه به حدی برای بلا راضی کننده و مطلوب است که او را در پایان فیلم یک دانشجوی پزشکی میبینیم که تصمیم دارد شیوه پدر معنوی خودش را ادامه دهد و ترکیبات تازهای خلق کند تا انواع آزادی از خویشتن را بیازماید.
رابطه بدن و ذهن رابطهای تعاملی است. ذهن راهنمای بدن در طول زندگی اوست راهنمایی که وسیله بروز رفتار او همان بدنی است که در آن زندگی میکند. به تعبیری دیگر ذهن و بدن زندانی یکدیگرند اما در همین حال خاطرات ذهن در بدن ثبت میشوند و از طریق رفتار، ذهن را در مقابل عمل انجام شده قرار میدهند. اغلب بیماریهای جسمی که دلایل پزشکی مشخصی ندارند نشانههایی از ثبت و بروز این خاطرات دردناک توسط بدن هستند.
این رابطه تعاملی میتواند توضیح دهنده بخشی از رفتارهای نابخردانهای باشد که ما آنها را انجام میدهیم و سپس از انجام دادن آنها پشیمان و سرخورده میشویم در حالی که میتوان این رفتارها را نشانهای از ثبت خاطرات آزاردهنده توسط آزارهای بدنی و تروماهایی دانست که بر بدن خودمان تحمیل کردهایم و بدن بدون فرمانبرداری از مغز توسط این رفتارها اعتراض خودش را نشان میدهد بیماریهای عصبی، دستگاههای قلب و عروق، گوارش و بیماریهای تنفسی که دلایل پزشکی مشخصی برای آنها یافت نمیشوند در صدر این نوع بیماریها قرار دارند.
دنیای فانتزیگونه لانتیموس به دنیای درونی انسان محدود نمیشود اشیا، بناها، مکانها و حیوانات نیز در فیلم لانتیموس غیرمتعارف و فانتزی هستند؛ در آنها ابعاد، فاصلهها و رنگها خیالی هستند. کالسکه دکتر بکستر، لباسهای بلا، اتاقهای کشتی، خود کشتی، تیتراژ آغازین و پایانی فیلم وحیوانات خانه دکتر بکستر موجوداتی نامتعارف و خیالی هستند.
بخش دیگری از بیان فانتزیگونه فیلم توسط شیوههای فیلمبرداری متفاوتی برای ما به تصویر کشیده شده است. فیلم با سه مدل دوربین به ما نشان داده میشود. گاهی معمولی و رایج مثل واقعیت، گاهی پرسپکتیو و محدب مثل خیال و گاهی فشرده و تونلی مانند آرزو. شاید این نوع بیان تصویر میخواهد به ما آدرس بدهد که این سکانس فیلم را از چه زاویه نگاهی ببینیم.
در این فیلم ما شاهد تولد و زندگی دوباره بلا بکستر هستیم؛ او یک بار دیگر با نسخه تجویز شده یورگوس لانتیموس زندگی آزاد را تجربه میکند.
*روانشناس تحلیلی
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- جنگ ضد مردمی است/ نگاهی به فیلم «۲۰ روز در ماریوپل»
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- معرفی برگزیدگان اسکار ۲۰۲۴/ «اوپنهایمر» بهترین فیلم شد
- وقتی غم، نفس زندگی را بند میآورد/ نگاهی به فیلم «ملانکولیا»
- وحشت همان دریای خروشانی که از درونش زاده شدهایم/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- «روزهای عالی»؛ یک بیانیه تند علیه مدرنیته و کاپیتالیسم
- دست برنده برای فرشته مرگ/ نگاهی روانشناختی به فصل دوم «زخم کاری»
- مرگ رابطههای ناکام کننده؛ چرا نهنگها خودکشی میکنند؟/ نگاهی به فیلم «نهنگ»
- معرفی برندگان جشنواره ونیز/ شیر طلا به «بیچارگان» رسید
- محمد حقیقت از ونیز گزارش میدهد؛ گمانهزنیها درباره برندگان/ مدیر جدید جشنواره کیست؟
- جشنواره ونیز؛ «بیچارگان» در صدر جدول منتقدان
- فیلمهای مهم سال به جشنواره نیویورک دعوت شدند
- «سوگلی»؛ اثرات زیانآور حرص و قدرت / گفتوگو با یورگوس لانتیموس
- برشهای کوتاه/ فیلم کوتاه Necktie
- «سوگلی»؛ صاحب بیشترین جایزه از مراسم جوایز آکادمی فیلم اروپا
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- جنگ ضد مردمی است/ نگاهی به فیلم «۲۰ روز در ماریوپل»
- ترانه تنهایی/ نگاهی به فیلم «عامه پسند»
- جدیدترین ساخته آیدا پناهنده با بازی پارسا پیروزفر در شبکه نمایش خانگی
- اختتامیه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی همراه با یک بزرگداشت
- راهیابی فیلم شهاب حسینی به جشنواره بینالمللی فیلم نالیوود تورنتو
- زری خوشکام در کنار علی حاتمی به خاک سپرده شد
- کیانوش عیاری خیلی زود در سینمای ایران صاحب امضا شد/ هیاهو نداشتن به زیان عیاری تمام شد
- ساختار زدایی جنگ و صلح فتحی؛ انسان مست عشق/ نگاهی به فیلم «مست عشق»
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گزارش محمد حقیقت؛ پس از نمایش مگاپولویس، آخرین فیلم فرانسیس فورد کاپولا
- مجله اسکرین منتشر کرد؛ جدول ستارههای منتقدان به فیلمهای جشنواره کن
- نشان عالی خورشید به ارد عطارپور اهدا شد
- بزرگداشت ایرج راد برگزار شد/ راد: افتخار من کارهایی است که بازی نکردم
- زری خوشکام درگذشت
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- برگزاری رویداد «ایرانهلث» با حمایت همراه اول
- میلاد شجره بهترین بازیگر جشنواره آمریکایی شد
- آلیس مونرو، نویسنده کانادایی درگذشت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ پوسترهایی از سینماگران ایرانی که چهره واقعی از زن در سینما ارائه دادهاند
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره فیلم کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ کمپانیهای پخش فیلم
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ فیلمهای افتتاحیه در دو بخش مسابقه و ۱۵ روز سینماگران
- مریل استریپ نخل طلای افتخاری کن را از ژولیت بینوش گرفت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت/ مزایا و معایب نمایش فیلمها به منتقدان پیش از جشنواره
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- رونمایی از کتاب «یعقوب لیث» اثر مسعود جعفری جوزانی در نمایشگاه کتاب تهران
- وزیر ارشاد: نظارت بر شبکه نمایش خانگی باید برعهده ارشاد باشد/ اجازه اکران فیلم قبل از مجوز را نمی دهم
- «افعی تهران» از حاشیه جدیدش هم گذر میکند؟
- افتتاح پروژههای ارتباطی همراه اول با دستور رییسجمهور/ سایتهای ۵G کشور از مرز ۱۸۰۰ عبور کرد
- «پیانو» به اتریش میرود
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- نگاهی به نمایش چه کسی جوجه تیغی را کشت؟؛خشم و هیاهو