سینماسینما، مرسده مقیمی
اینکه کسی جهان ذهنی مسعود کیمیایی و طبعا جهان فیلمهایش را دوست نداشته باشد، هیچ ایرادی ندارد. بله بخشی از مواجهه با سینما سلیقه است و امکان دارد حتی آدمی به سبب سلیقهاش تعدادی از فیلمهای مهم تاریخ سینمای جهان را هم دوست نداشته باشد. این دوست نداشتن یا داشتن یک فیلم اما نقدِ فیلم نیست؛ نظر است، نظرِ گذری! مناسب وقتی است که یک نفر با میکروفون میآید سمت تو و نظرت را میخواهد و انتظار دارد تو با دو سه جمله سر و ته ماجرا را هم بیاوری یا مثلا وقتی یکی اصرار میکند تکلیف یک فیلم را با تمام جزئیات پرشمارش با تعدادی ستاره مشخص کنی!
واقعیتاش اما این است که نقد خیلی جدیتر از این حرفهاست، فراتر از نظرات گذری؛ در نقد نمیشود با تکیه به این عبارت عوامانه «من دوست داشتم» یا «من دوست نداشتم» نوشت؛ منتقد و سینماشناس اگر فیلمی را دوست ندارد هم باید قدرت تمیز و تشخیص داشته باشد که آیا با فیلم خوبی طرف است یا خیر؛ مثلا کسی میتواند بگوید من از اساس ژانر گنگستری و جهان تیره و تلخاش را دوست ندارم، پس به این دلیل «رفقای خوب» مارتین اسکورسیزی را نمیپسندم اما ابدا نمیتواند این نپسندیدن و دوست نداشتن را تعمیم بدهد به اینکه با فیلم خوبی مواجه نیستیم! یک منتقد و سینماشناس باید بفهمد فرق فیلم خوب و بد را فارغ از پسند شخصیاش! راستاش نه هرچه را ما دوست بداریم فیلم خوبی است و نه برعکس! چون اساسا سینما متر و معیار مشخصی دارد و با پسند ما سنجیده نمیشود.
بله جهان «خائنکشی» و آدمهایش میتواند پسند کسی نباشد اما ضعیف خواندن فیلم و یا گفتن این گزاره کاملا پرت و غلط که کارگردانی ضعیف است و کیمیایی مدتهاست زمان بازنشستگیاش رسیده، قطعا موید کمسوادیِ عمیق گوینده است. «خائنکشی» قصه تلخ خیانت است اما دوربیناش متمرکز است بر آدمهایی که کنار هماند برای ایستادن پای حق، کنار هماند برای آرمانشان و این آدمها از آسمان نیامدهاند و شبیه ابرقهرمانها نیستند و شبیهاند به خود ما؛ حس دارند به هم، عشق دارند به هم و نگران هماند؛ مرد و زن دوشادوش هم؛ زنان هستند که تاریخ یادش نرود، زنان بودند، در دل تلخترین روزهای ایران هم بودند، عاشق هم بودند اما فقط عشق نبود که نگهشان میداشت در آن جهنم که آرمان بود و تعهد به پیمان رفاقت.
«خائنکشی» اما با عشق و رفاقت حریف خیانت نمیشود، حریف خائنها را کشتن، که وقتی خائنین آنقدر زیاد شوند که بوی تعفنشان همه خیابانها را بردارد از چند آدم بیکِسِ از مُد افتاده که هیچوقت از مُد غیرت و رفاقت و پایمردی نیفتادهاند، چه ساخته است؟! اینجا پای خیانتی کلان در میان است، دیگر حرف چهار تا نامرد کوچه آبمنگلیها نیست! خیانتی است ملی، خیانتی ثبت شده در دل تاریخ که هرگز رد چرکاش شسته نخواهد شد؛ معلوم است که خیانتی چنین سترگ زورش بر رفاقت میچربد، رفقا و عاشقها فقط میتوانند در آغوش هم جان بدهند وقتی بوی خیانت همه شهر را برداشته و غول دهشتاک نیستی مام وطن را به اسارت برده و تناش را سیاه و کبود کرده، همیشه زور لوطیها نمیرسد به لاتها، همیشه نمیشود کار نامردها را با یک گلوله ساخت…
اما آنها که این جهان را دوست ندارند و روایت دیگری را از آنچه بر مصدق رفت میپسندند، چطور چشمشان را میبندند بر روی تصاویر زیبایی که بر پرده دیدند؟ بر آنچه که تعریف سینماست و شایسته آن صفحه بزرگ جادویی. این تصاویر مسحورکننده هنر مسعود سلامی است و با بودناش چنین قابهایی را به کار اضافه کرده؟ بله قطعا که سلامی یکی از بهترینهای فیلمبردارهای ماست. مسلط و با تکنیک بالا و حتما که حضور او یکی از بازوان مهم قدرت کیمیایی بوده اما مگر مسعود سلامی در همین جشنواره فیلمی ندارد که همه متفقالقولاند فیلم تلویزیونی است و نامتناسب با مدیوم سینما؟ مگر آنجا او تکنیک و توانایی خلق تصاویر چشمنواز نداشته؟! در خلق تصاویر «خائنکشی» و پسِ تکنیک سلامی این جهانبینی ذهن یک فیلمساز مولف است که خودنمایی میکند، واقعا چطور میشود در این تصاویر تماشایی نقش مهم مسعود کیمیایی را ندیده گرفت؟!
از درخشش مهران مدیری میگویند پس از سالها؛ درست است با بهترین مدیری اقلا یک دهه اخیر مواجهیم اما مهران مدیری یک شبه زیر و رو شده؟ از آن آدمی که خودش هم اعتراف میکند حضورش در فیلم قبلی جالب توجه نبوده تا اینجا که خیلیها نامزدیاش را قطعی میدانند؟ چطور امضای مسعود کیمیایی، تبحر مثالزدنی و کارگردانی هوشمندانهاش را نمیبینید؟ چطور بازیگیری او را نه فقط از مدیری که از معمولیترین بازیگران نمیبینید؟! چطور میشود با این جمله عامیانه «من دوست ندارم» چشمتان را بر سینما ببندید؟ اصلا چطور رویتان میشود اینها را با صدای بلند بگویید؟! آن هم امسال و در تلّ تلهفیلمهایی که این روزها دیدهایم و خون، خونمان را خورد که چرا باید چنین چیزهایی بر پرده سینما بیفتد؟! چرا باید در چهلمین دوره جشنواره فجر شاهد فیلمهایی باشیم که حتی مدیومشان را نمیشناسند، جهانبینی که پیشکش!
دو ساعت غرق سینما شدن، دو ساعت جهان آدمی را دیدن که بیش از نیم قرن است از جهانی که برایمان ساخته میگذرد و هنوز معتقد است به این جهان و صدایش بلند و رساست برای گفتن از مخلوقاش، آن هم در زمانهای که آدمها هرروز رنگ عوض میکنند و فیلمسازهایی که اگر نامشان در تیتراژ نباشد باور نمیکنیم این همانی است که در فیلم قبلیاش فلان چیز را تصویر کرده بود؛ در دنیای وسطبازی و منفعتطلبی، مسعود کیمیایی در سویی مشخص ایستاده؛ میگویند پایش را جراحی کرده، قبلتر هم کمرش درد میکرد، اصلا کلا دو دهه راه دارد تا صد سالگی اما هنوز خسته نیست و روی پا ایستاده، بدون تکیه دادن به کسی، بدون رنگ عوض کردن، بدون نگرانی از جویی که بالاخره گشاد میشود و بلای جان وسطبازان!
مسعود کیمیایی که یکی از ستونهای این سینماست و اگر نبود عشق و جنون واقعی او و رفقایش به ذات سینما، از همان سالهای دور اصلا سینمایی نمیماند که حالا بقیه بخواهند در آن فعالیت و وسطبازیهایشان را جای دغدغه، قالبِ ما کنند و دغدغههای واقعی و ریشهدار یک فیلمسازِ سینمابلد را ریشخند کنند! مسعود کیمیایی حالا و در هشتاد سالگی و با بیش از نیم قرن تجربه دستنیافتنی هنوز روی پای ایستاده و هنوز برای نسل ما که باید فانوس به دست در دل تاریکی بگردد پِی سینمای گمشده، خفهشده و کتکخورده؛ خودِ خودِ سینماست با همه جادویش. مدتی طولانی است که همه جا را غبار گرفته اما یک نفر ایستاده، یک نفر که با زخم چاقو در دل تاریکی آشناست و با نیش چاقوی هرکسی از پا نمیافتد، در این فضای همیشه شب و غبارآلود، میان آمد و شد کلاهمخملیهای بیشمار او رو به خورشید ایستاده و همه میدانیم که طولانیترین کسوفها هم بالاخره تمام میشود…
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- رونمایی از فیلم مستند ساموئل خاچیکیان با پیام مسعود کیمیایی
- تحولات سیاسی و جریان موسوم به موج نو در سینمای ملی/ بهمناسبت روز ملی سینما
- با حکم وزیر ارشاد؛ رییس سازمان سینمایی، دبیر جشنواره فیلم فجر چهل و سوم شد
- گفتوگو با علیرضا رئیسیان درباره مهمترین رویداد سینمایی کشور؛ جشنوارهای که انحصاری بود
- چه بودیم و چه شد!
- چرا سیمرغ فیلمنامه حذف شد؟/ نامه سرگشاده کانون فیلمنامهنویسان به رئیس سازمان سینمایی
- عدالت به سبک قیصر مسعود کیمیایی/یادداشتی از کامبیز نوروزی
- توضیح خزاعی درباره اشتباه خواندن دعای تحویل سال: فسیلهای سیاسی مرا تخریب کردند!
- فیلم سروش صحت بدون حتی یک نامزدی/ کاندیداتوری جشنواره فیلم فجر در قبضه ارگانیها
- بالاخره در روز هشتم جشنواره اتفاق افتاد؛ معرفی داوران چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
- احتمال حضور «بیبدن» در سودای سیمرغ جشنواره فجر
- اتفاق عجیب در جشنواره فیلم فجر؛ شکست رکورد سانس فوقالعاده با چه فیلمهایی؟
- افخمی: «بی بدن» را به جای «صبح اعدام» وارد مسابقه کنید
- اعتراض خانواده مقتول به «بی بدن»
- انتقادات نویسنده فیلم «بیبدن» از برخورد جشنواره فجر با این اثر
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد
آفرین بر شما و دست مریزاد به خاطر قدرشناسی و احترام تان به کیمیایی