سینماسینما، ساسان گلفر
اینجا شهری مرزی است از مستعمرهی فرضی یک امپراتوری فرضی. فضای شهر و جغرافیای محیط به شمال آفریقا -مراکش، الجزایر یا لیبی- شباهت دارد، یا شاید مکزیک باشد، لباس نظامیان به ایتالیای ابتدای قرن نوزدهم شباهت دارد، زبان مستعمرهنشینان انگلیسی است و زبان و چهرهی بومیان/بربرها مغولی. اینجا ممکن است کنگو تحت استعمار بلژیک باشد یا لیبی تحت سلطه ایتالیا، الجزایر فرانسه، هند تحت حاکمیت بریتانیا، مکزیک در دست اسپانیا، چین در اشغال ژاپن یا منچوری تحت سلطه چین.
موضوع این داستان و این فیلم البته فراتر از اشغال یک کشور توسط کشوری دیگر است یا سلطه قومی بر قوم دیگر. مسئله این است که گروهی از انسانها یا حتی یک نفر، خود را مرکزیت عالم هستی میداند و دیگران را «دیگری». و در دیگری پنداشتن دیگری تا آنجا پیش میرود که خود را محق میداند آن دیگری را خرد و نیست و نابود کند و سرانجام فقط خود او نیست که برای دیگران دوزخ میآفریند، آن زمان است که گفتهی سارتر محقق میشود و دیگران دوزخ انسانی میشوند که بر دیگری بودن دیگری اصرار دارد.
فیلم «چشمانتظار بربرها» (Waiting for the Barbarians) را سیرو گوئرا، فیلمنامه نویس و کارگردان کلمبیایی از رمانی به همین نام به قلم جان مکسول کاتزی، زبانشناس و نویسنده زاده آفریقای جنوبی و مقیم استرالیا، اقتباس کرده است. او این فیلم را به چهار فصل تقسیم کرده که نام فصلهای سال را، البته بدون ترتیب زمانی دنیای واقعی بر خود دارد. فصلبندی فیلم به آن نوعی شکل پردهبندی صحنه تئاتر میدهد و این نکته در ترکیب با صحنهپردازی -بهویژه تأکید بر نماهای داخلی- و تدوین فیلم و بازیهای استیلیزه و مینیمال، مخصوصاً بازی جانی دپ در نقش سرهنگ جول به کلیت فیلم حالوهوایی تئاتری میبخشد که احتمالاً سبب شده تماشاگران بعد از اولین نمایش فیلم در جشنواره ونیز ۲۰۱۹ واکنشی مردد به این فیلم ۱۱۲ دقیقهای محصول مشترک آمریکا و ایتالیا نشان بدهند و منتقدان آن را متوسط ارزیابی کنند.
فرماندار (مارک رایلنس) شهر کوچک مرزی را در حالت صلح و همزیستی با بربرها نگهداشته -بومیانی که بیرون از دروازههای بسته شهر منتظرند تا این بیگانههای اشغالگر، خود از آن سرزمین بروند- و بر اساس منش و سرشت انساندوست خود سعی کرده روابطی دوستانه میان مستعمرهنشینان و مردم بومی برقرار باشد. ورود سرهنگ (جانی دپ) این تعادل را برهم میزند. سرهنگ اصرار دارد که با توسل به «فشار» امور امپراتوری را پیش ببرد و در واقع با شکنجه و کشتار و تحقیر بومیهای بیآزار که به اعتقاد فرماندار هیچ نفعی برای امپراتوری ندارد، عملاً زمینه انتقامجویی و جنگ و کشتار را فراهم میآورد و با ورود یکی از افسران زیردست او به نام مندل (رابرت پتینسن) به شهر، مسیر جنگ هموار میشود و جنایت و خشونت بیدلیل به فروپاشی اخلاق و انسانیت در میان مستعمرهنشینان و در نهایت غارت خود آنان و بیپناه و بیدفاع رها شدن در دست سرنوشت و بیابان میانجامد.
علاوه بر بازیهای درخشان رایلنس و دپ در «چشمانتظار بربرها»، حضور یک مدل اهل مغولستان به نام گانا بایراسایخان در نقش دختر شکنجه شده بر بار بازیهای مینیمال فیلم افزوده است. فیلمساز نامزد جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان اسکار ۲۰۱۵ (برای «آغوش مار») در اولین فیلمی که به زبان انگلیسی کارگردانی کرده، با در پیش گرفتن رویکرد حذف نقاط اوج روایت- از یک سو شیوهای ازویی و از سوی دیگر احتمالاً به علت کمبود بودجه و امکانات- فیلمی در ظاهر آرام اما پرتنش ساخته که با فضای کلی حاکم بر آن شهر مستعمرهنشین هماهنگ است اما برای تماشاگر عام ممکن است تا اندازهای کشدار به نظر برسد. در عین حال فیلمبرداری چشمنواز کریس منجس چه در نماهای داخلی و اغلب تاریک و چه در چشماندازهای بیابان پهناور، فضای بصری خیرهکنندهای پدید آورده است.
سرهنگ فیلم، با آن عینک آفتابی که به او ظاهری ماشینوار و غیرانسانی میدهد و خودش آن را وسیلهای میداند برای آنکه «بالا رفتن سن و سالش را نشان ندهد» به دنیا به چشم خصم نگاه میکند و خودبهخود همه را -از جمله بومیانی بیآزار که فقط برای دیگری بودن انگ بربر بودن میخورند- دیگرانی میبیند که با او دشمن هستند و مخالفانی بالقوه که باید پیش از بروز دشمنی در نطفه خفه کرد. او نمیداند که هر چیزی، از جمله خشونت، بالاخره نقطه مقابلی دارد و از آنجایی که خشونت است که خشونت میآورد، زمینه نابودی خود و امپراتوری خود را فراهم میآورد. نمیداند که اعمال خشونت بیدلیل و علیه افراد بیدفاع، به خشونت متقابل مشروعیت میبخشد و این مسئله پاشنه آشیل تمام خودکامگیهاست.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- داستانت در جشنوارهات/ سومین جشنواره فیلم دریای سرخ عربستان سعودی و وضعیت منطقه
- جانی دپ در تریلر آغاز کننده جشنواره کارلووی واری
- حمایت برنده نوبل از امبر هرد
- جانی دپ: به هالیوود نیازی ندارم!
- جشنواره کن با فیلم «ژان دو باری» افتتاح شد/ استقبال فرانسویها از جانی دپ
- آل پاچینو بازیگر فیلم جانی دپ شد
- شکایت سردبیر یک مجله از کارگردان فیلم افتتاحیه جشنواره کن
- جانی دپ با «مادام دو باری» جشنواره کن را افتتاح میکند
- اولین تصویر از جانی دپ در نقش لویی پانزدهم
- جانی دپ در «محبوب» بازی میکند/ نمایش فیلم لویی پانزدهم در نتفلیکس
- برای تکرار نقش جک اسپارو؛ شایعه توافق جانی دپ با دیزنی رد شد/ مذاکره برای برگشت در کار نیست
- وکیل امبر هرد: رأی دادگاه تحت تاثیر شبکههای اجتماعی قرار گرفت/ درخواست تجدیدنظر میکنیم
- با صدور رای نهایی توسط هیات منصفه/ جانی دپ برندهی دادگاه جنجالی شد
- کارزار حذف امبر هرد از فیلم «آکوامن» به بیش از ۳ میلیون امضا رسید
- جانی دپ در جشنواره سنسباستین: هالیوود دیگر هالیوود نیست/ هیچکس از فرهنگ تحریم در امان نیست
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- جنگ ضد مردمی است/ نگاهی به فیلم «۲۰ روز در ماریوپل»
- ترانه تنهایی/ نگاهی به فیلم «عامه پسند»
- جدیدترین ساخته آیدا پناهنده با بازی پارسا پیروزفر در شبکه نمایش خانگی
- اختتامیه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی همراه با یک بزرگداشت
- راهیابی فیلم شهاب حسینی به جشنواره بینالمللی فیلم نالیوود تورنتو
- زری خوشکام در کنار علی حاتمی به خاک سپرده شد
- کیانوش عیاری خیلی زود در سینمای ایران صاحب امضا شد/ هیاهو نداشتن به زیان عیاری تمام شد
- ساختار زدایی جنگ و صلح فتحی؛ انسان مست عشق/ نگاهی به فیلم «مست عشق»
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گزارش محمد حقیقت؛ پس از نمایش مگاپولویس، آخرین فیلم فرانسیس فورد کاپولا
- مجله اسکرین منتشر کرد؛ جدول ستارههای منتقدان به فیلمهای جشنواره کن
- نشان عالی خورشید به ارد عطارپور اهدا شد
- بزرگداشت ایرج راد برگزار شد/ راد: افتخار من کارهایی است که بازی نکردم
- زری خوشکام درگذشت
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- برگزاری رویداد «ایرانهلث» با حمایت همراه اول
- میلاد شجره بهترین بازیگر جشنواره آمریکایی شد
- آلیس مونرو، نویسنده کانادایی درگذشت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ پوسترهایی از سینماگران ایرانی که چهره واقعی از زن در سینما ارائه دادهاند
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره فیلم کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ کمپانیهای پخش فیلم
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ فیلمهای افتتاحیه در دو بخش مسابقه و ۱۵ روز سینماگران
- مریل استریپ نخل طلای افتخاری کن را از ژولیت بینوش گرفت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت/ مزایا و معایب نمایش فیلمها به منتقدان پیش از جشنواره
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- رونمایی از کتاب «یعقوب لیث» اثر مسعود جعفری جوزانی در نمایشگاه کتاب تهران
- وزیر ارشاد: نظارت بر شبکه نمایش خانگی باید برعهده ارشاد باشد/ اجازه اکران فیلم قبل از مجوز را نمی دهم
- «افعی تهران» از حاشیه جدیدش هم گذر میکند؟
- افتتاح پروژههای ارتباطی همراه اول با دستور رییسجمهور/ سایتهای ۵G کشور از مرز ۱۸۰۰ عبور کرد
- «پیانو» به اتریش میرود
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- نگاهی به نمایش چه کسی جوجه تیغی را کشت؟؛خشم و هیاهو