سینماسینما، فریبا اشوئی
فیلمنامه، پایه تولید و خلق یک اثر سینمایی است. فیلمنامه خوب شاخص های خاص خود را دارد. این که مثلا ابتدا و انتهایش مشخص است، قابل فهم است و یا عناصر ساختاری اش معلوم. ویلیام گلدمن از جمله فیلم نامه نویسان و اساتید مطرح فیلم نامه به نیت در نگارش متنِ فیلمنامه معتقد است. او دراین باره می گوید: «در نوشتن یک فیلم نامه، همانند فعل هدیه دادن، نیت مهم است.» نیت در فیلمنامه نویسی در حقیقت همان هدف در داستان نویسی است.
در یک فیلمنامه خوب، هدف یا هر سخنی که قرار است به مخاطب فیلم منتقل شود می بایست پیشتر، توسط نویسنده آن ادراک و راهکار انتقال پیام (هدف) هم معلوم شده باشد. بدین مفهوم که خالق پیام (نویسنده فیلمنامه) ابتدا باید بر قلب و هویت پیامش وقوف پیدا کند و سپس ابزار و شیوه انتقال آن را درست انتخاب نماید. با این مقدمه می توان صراحتا گفت که امروز در شمار بالایی از تولیدات سینمایی داخلی نیت یا هدف (پیام) فیلمسازی گُم شده است و ابزار پیام (هنر فیلم) هم دیگر قادر نیست از پیامی مخدوش، معجزه ای خاص برای گیرندگان پیام (تماشاگران) به ارمغان بیاورد. بررسی کوتاهِ پیامِ چند نمونه موفق و غیر موفق از آثار در حال اکران و قیاس محتوایی پیام ها، بهتر می تواند ابهامات این مهم را روشن سازد.
داستان «ایده اصلی» به نویسندگی امیر عربی و کارگردانی آزیتا موگویی درباره راه اندازی یک پروژه بزرگ اقتصادی با همکاری ایران و اسپانیا در جزیره هندورابی و طمعِ برنده شدن شرکت ها و افراد، در مناقصه این پروژه است. پیام فیلم لابی بازی و نفوذ افراد نالایق به پروژه های اقتصادی مهم و کلان است. اما این پیام با پی رنگ های فرعی و بی ثمر عشق و عاشقی و پلان های زائد خارج از کشور (به نیت جذب مخاطب) مخدوش می شود و نویسنده از پرداخت درست و دقیق هزارتوی لابی های اقتصادی باز میماند. اضافه بر این پیام رسان دیگر فیلم (کارگردان) هم بر ابزار انتقال پیام (هنر فیلم) مسلط نیست (ناتوانی در دراماتیزه کردن داستان و بیگانگی با ریتم) و اثری خسته کننده و ملال آور خلق کرده است.
داستان صدای منو می شنوید ؟ به کارگردانی صادق پروین آشتیانی درباره پدری است که بعد از سال ها کلیدی زنگ زده همراه با استخوان های منسوب به پسرش به دستش می رسد .او به دنبال دری است که آن کلید زنگ زده بازش کند و هویت استخوان ها نیز معلوم شود. پیام فیلم بررسی احوالات خانواده شهدای مفقود الاثر است. واضح است که پیام این فیلم(فیلمنامه) تکراری است، اما عناصر روایتی این پیام هویت و کیفیت آن را تاحدودی تغییر و به نوعی قابل قبول کرده است. پدر شهید مهم ترین عناصر این روایت است. پدری که شنوایی اش مخدوش شده، اما نهایتاصدای عزیزش را می شنود. پیام در این فیلم منتقل می شود اما پیامرسان نتوانسته پیامش را خوب پرورش دهد (دراماتیزه ناموفق). به تَبَع آن کارگردان هم بر ابزار پیام رسانی (هنر فیلم) تسلط کافی ندارد وصرفا از طبیعت و بُردن داستان در دل آن برای پُر کردن خلاء ساختاری فیلم کمک گرفته است.
داستان سرکوب درباره پدری است که سه روز است گم شده، مادری که آلزایمر دارد وخواهرانی که هرکدام به شکلی دردمندند و برادری که از اعتیاد مرده و…اما پدر قبل از این سه روز پیشترها درزندگی این خانواده گم شده و افراد خانواده با او بیگانه اند. پیام فیلم درباره نقش کلیدی پدر در موفقیت خانواده و تصویرسازی خانواده ای معیوب و از هم گسیخته در غیبت او است. پیام رسان، پیام و تاحدودی ابزار پیام (میزانسن های فیلم به دلیل سبقه تاتری کارگردان اکثرا پلاتویی است) هم راستا باهم اند و مخاطب به بهترین شکل پیام را دریافت می کند.
روایت قسم درباره خانواده ای است که برای قسم خوردن به قرآن درباره وقوف یک جُرم عازم مشهد هستند. پیام فیلم مستقیم به پروسه قَسامه (یکی از راههای اثبات وقوع جنایت در فقه اسلامی و حقوق کیفری) می پردازد.پیام رسان(فیلمنامه نویس) با چیدن عناصر دراماتیک (حوادث)و عوامل دراماتیک( هم سفرانِ هم قسم و انگیزه هایشان) درام را ساخته و پرداخته و گارگردان با تسلط ویژه و متفاوتش بر ابزار (هنر فیلم) به بهترین و موثر ترین شکل، پیام را به مخاطب می رساند. فیلم نامه خوب، مدیون پیام آشکار آن است. عناصر این پیام، همان اطلاعات مورد نیاز مخاطب (گیرنده پیام) برای همراهی با فیلم هستند. شخصیت پردازی، پرداخت دراماتیک، دیالوگ نویسی (موجز، عمیق و موثر) و… پیام را کامل می کنند و کارگردان، فیلمبردار، صدابردار، تدوینگر و سایر عوامل فیلم هم، بخش ابزار انتقال پیام (هنر فیلم) را پشتیبانی می کنند تا پیام (فیلمنامه) به درستی به گیرنده (مخاطب فیلم) آن منتقل شود. بنابر این مطابق با الگوی مارشال مک لوهان (فیلسوف نظریهپرداز تئوریهای ارتباطی، روشنگر اجتماعی)که معتقد است: “رسانه خود پیام است” فیلمنامه (پیام) به عنوان مهم ترین و کلیدی ترین جزء ساختاری رسانهِ فیلم می بایست بیش از پیش مورد توجه و اقبال فیلمسازان، تهیهکنندگان و عناصر سازنده فیلم قرار گیرد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- فراخوان رویداد استارتآپی فیلمنامه نویسی منتشر شد
- ضدقهرمان محصول ناامیدی نویسنده از انسانها است
- پایان کارگاه «خلق ایده، ساخت فیلمنامه» در موزه سینما
- علیرضا زرین دست: مهمترین عنصر در فیلمبرداری پژوهش است
- «جهان با من برقص»، «سرکوب»، «سونامی» و «قصر شیرین» در جشنواره بینالمللی فیلم ولز
- در باب مصائب فیلمنامه نویسی
- برترین بازیگران زن سال ۹۸ (۴)/ فرشته صدرعرفایی، سارا بهرامی
- برترین بازیگران زن سال ۹۸ (۲)/ پریناز ایزدیار، باران کوثری
- «نمای نزدیک»/ نقش مکان در سینما
- دوقطبی زنان در سینمای امروز
- «اینسرت»/ رئالیسمِ تلخِ بارانی؛ نگاهی به فیلم «سرکوب»
- “نمای نزدیک”/ دشواریهای کار فیلمنامهنویسی!
- پاسخ دفتر پخش کننده فیلم «ایده اصلی» به روابطعمومی صداوسیما
- «اینسرت»/ یک فریب شیک؛ یاددداشتی بر فیلم «ایده اصلی»
- پس از مهناز افشار، ممنوع التصویری در تلویزیون به هانیه توسلی رسید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
آخرین ها
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور