سینماسینما، منوچهر دینپرست
تقابل یا کشمکش مرگ و عشق را شاید بتوان مهمترین و آشکارترین نمود تاریخی دانست که در برههها و لحظات گوناگونی خود را عیان میکند. تراژیکترین وقایع تاریخی در چنین لحظاتی به ثبت رسیدهاند. لحظاتی که ثبت در تاریخ شدند و سالها و شاید قرنها تفاسیر مختلفی بر آن روایت شده است. در این نقطه تاریخی است که هنرمند با پرسه زدن در حوالی آن رویداد تکین و منحصربهفرد میتواند روایتی از خود آشکار کند که جهان تاویل آن نهتنها گشوده باشد، بلکه بتوان بهصراحت آن را روایت کرد. در فیلم «شبی که ماه کامل شد» ما با لحظهای تاریخی مواجه هستیم که هنرمند توانسته یکی از اتفاقات تاریخی را از کالبد ایدئولوژیک آن خارج کند و بدون جعل یا حتی سرکوب تاریخی، آن را در کانون عشق و زندگی قرار دهد. آرمان کارگردان در این فیلم همان روایتی عاشقانه و انسانی از یک بحران ایدئولوژیک در سالهای اخیر در کشورمان است. آبیار توانست در این فیلم وجه ممیزه توجه خود را به مسائل سیاسی و عقیدتی معطوف به یکی از روزهای بحرانی کشورمان در منطقه سیستان و بلوچستان کند. منطقهای که سالهاست اسیر جدالها و کشمکشهای سیاسی و اقتصادی و مذهبی است. ما بارها شاهد درگیریهای خونین در این منطقه بودیم، اما چند سال گذشته گروهی تکفیری با عنوان ریگی در این منطقه با دستاویزهای مذهبی شروع به قتل مردم این منطقه کردند. روایت دگماندیشانه آنان باعث شد منطقه در یکی از بحرانیترین روزهای خود قرار گیرد. از دل این بحران است که آبیار توانست دوربین خود را به سمت فضایی سوق دهد که مخاطب اسیر دگم و خشونت نشود و همراه با او روایتی عاشقانه از جهل و خشونت داشته باشد. آبیار موقعیت تاریخی تکفیریها را در فضایی عاشقانه و قالبی دراماتیک روایت میکند، اگرچه روایتی سخت و جانکاه و نفسگیر است.
او توانست با توجه به آن نکته مهم، عشق را در کالبد ایدئولوژیک قرار دهد و رازآمیزی چنین واقعهای را برای مخاطب هموار کند. اگرچه لغزشهای دراماتیک فیلم چندان در ذوق نمیزند، اما وزنه چنین لغزشهایی کمتر از گفتارهای ایدئولوژیک نیست. آبیار توانست در فیلم «شبی که ماه کامل شد»، به جای آنکه فیلم را درگیر ریگیها کند، به سراغ تنها زنی رود که در ماجرای آنها حضور داشت. فائزه منصوری در ازدواج با عبدالحمید ریگی، برادر عبدالمالک ریگی، ناخودآگاه وارد یکی از مهمترین جریانهای پرتنش و ایدئولوژیک کشورمان شد. آبیار فائزه را نقطه مرکزی فیلم خود قرار داد و روایت زندگی او را از زمانی که عبدالحمید عاشق او میشود و تا انتها که با او ازدواج میکند و سرانجام به پاکستان میرود، برای تماشاگران بازگو میکند. اما بازگویی او روایت یک واقعیت تاریخی صرف نیست. ما با روایت آبیار روبهرو هستیم که بدون اینکه فیلمی با ساختار و ریتمی تند داشته باشد، در همین قالب و حجم عاشقانهها و جدالها را بهخوبی تصویر میکند.
این فیلم نسبتا بلند با چنین فضایی مخاطب را اغوا و مجذوب خود کرده و ما دائما با اتفاقات پیدرپی فیلم روبهرو میشویم. فیلم بدون سکته و توقف مسیری پرالتهاب را میپیماید و با سکانسهای مسحورکننده که در تضاد درونی قرار گرفته، روایتها موبهمو برای مخاطب بازگو میشود. اگرچه در آغاز فیلم تاکید میشود که این فیلم بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است، اما باید پذیرفت که آبیار بدون موضعگیری توانست روایتی جدی را برای مخاطب بازگو کند. او در فیلم تضادهای مختلفی را قرار داده است. او از مردی عطر و اودکلنفروش که به تروریستی خشن تبدیل شد، روایتی از تردید را به مخاطب ارائه میکند. او با روایت تردیدهای ریگی سیر و سلوک او را در کالبد تاریخ روایت میکند که سرانجام تهی و بیارزش آن را میتوان به تماشا نشست. آبیار با تقابل قرار دادن آزادی زنانه فائزه و با محصور شدنش در خانهای سرد و متصلب، حسوحال سرگشتگی را روایت میکند. بر این اساس روایت سرگشتگی فائزه زمانی به نقطهای جدی میرسد که او بهخوبی درمییابد اسیر گروهی خشن و دگم شده که حتی عشق برای آنان چیزی جز هوس و جهاد برای خدا نیست. او با تمام وجود با پرسه زدن در دالانهای متعفن کویته و کوچههای کثیف آن درمییابد عمق پلشتی گروهی که برای رضای الله جهاد میکنند، تا چه اندازه مشمئزکننده است. آبیار از پس این روایت بهخوبی برآمده و توانسته در سکانسی نفسگیر، زمانی که فائزه متوجه میشود همسرش در باند مخوف عبدالمالک قرار گرفته و به عبارتی شستوشوی مغزی شده، تمام افکار جاهلانه او را در باب کشتن انسانها و تاکید بر اعتقادات دینی و تقسیم دنیا به بلاد کفر و ایمان آشکار کند.
فیلم «شبی که ماه کامل شد» را میتوان سرآغازی برای توجه به چنین موضوعاتی در سینمای ایران دانست. اگرچه آبیار با ساخت این فیلم نشان داد که میتوان فارغ از هر جریان سیاسی و ایدئولوژیک فیلم را معطوف به روایتهای مادرانه، زنانه و عاشقانه هم کرد. از سوی دیگر، این فیلم فضایی پر از خشونت و تلخی و مرگ و درد را که در عین حال واقعی هم بود، به گستره انسانی و عشق کشاند؛ گسترهای که توانست به مخاطب نشان دهد چگونه میتوان امر عاشقانه را به قتلگاه کشاند و در نمایشی دراماتیک او را سر برید.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تهیهکننده سریال «بامداد خمار»: حاشیه همیشه هست/ هدف همه ما مخاطب است
- نرگس آبیار کارگردان «بامداد خمار» شد
- طریقهی ابلق شدن/ نگاهی به فیلم «ابلق»
- «ابلق» اکران آنلاین میشود
- ماجرای میراث فرهنگی و «سووشون» آبیار به کجا رسید؟
- گفتوگو با نرگس آبیار/ «ابلق» قصه سکوت یک «زن» در برابر مصلحتطلبیهای ظالمانه است
- مصلحت آرمانشهر گمشده/ نگاهی به فیلم «ابلق»
- نرگس آبیار داور یک جشنواره ایتالیایی شد
- نرگس آبیار داور جشنواره کازان شد/ نمایش ۹ فیلم ایرانی
- روند تازه پروژههای تصویری؛ تولید و نمایش توأمان نسخه سینمایی و سریال
- ساترا به سه سریال مجوز داد
- گریزی از نقایصِ ناگزیر هستی نیست!/ مرحوم وحید اسلامی و نرگس آبیار
- آبیار در واکنش به ویدئوی اعتراضی مهرجویی: خشم کارگردان بزرگمان تداعیکننده خشم شخصیتهای «هامون» و «پستچی» است
- «نشان ویژه کارگردان موفق» جشنواره ترکیه به نرگس آبیار رسید
- نمایش «شبی که ماه کامل شد» در یک جشنواره سوئدی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود