پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

«تابناک»، مهدی خرم‌دل؛ با میزانس جذابی که از زمان پیش تولید فیلم سینمایی «ساعت پنج عصر» برای افکارعمومی به نمایش گذاشته شده و ذهن‌ها برای یک اثر ویژه آماده کردند، تصور می‌شد نخستین فیلم بلند سینمایی مهران مدیری اثری تاثیرگذار و یک شروع قدرتمند برای این کارگردان تلویزیونی باشد و همین انتظار باعث شد تا رکورد فروش افتتاحیه با این فیلم شکسته شود. با این حال شاید حضور مکرر و مستمر مدیری در سینماهای میزان این فیلم سینمایی نیز نتواند منجر بازگشت سرمایه گذاری بسیار کلان برای ساخت این اثر سینمایی از گیشه شود.

«ساعت پنج عصر» روایتی اگزجره از مردی -با بازی سیامک انصاری- است که صبحگاه با تماس تلفنی کارمند بانک مواجه می‌شود که تاکید می‌کند در صورت عدم مراجعه به بانک و تسویه تا ساعت پنج عصر، خانه‌اش توقیف می‌شود و این آغاز مسیری مملو از مصائب انصاری برای نقش اول این سریال است؛ مصائبی که بیش از حد تصور غلو شده و با این حال نمی‌تواند تماشاگر مشتاق خندیدن را تحت تاثیر قرار دهد.

تماشاگر با ذهنیت تماشای یک کمدی به سینما گام می‌گذارد اما هرچه از زمان فیلم سپری می‌شود، اثری از کمدی نیست. مهران مدیری در این فیلم سینمایی سیامک انصاری را در نقشی شبیه به آنچه در سریال‌ «شب‌های برره» بازی می‌کرده، متصور شده و مردم تهران همان اهالی برره هستند؛ با این تفاوت که هیچ اثری از شوخی و کمدی‌ها نیست و انصاری با گروهی از مردم عصبی و درگیر در تهران که حکم دیوانه خانه را دارد، درگیر است.اگر «ساعت پنج عصر» متعلق به مهران مدیری بود، یک میلیارد می‌فروخت؟

اگر تصور می‌کنید، مهران مدیری ترجیح داده در نخستین تجربه فیلمسازی‌اش یک تراژدی یا یک درام ناثیرگذار خلق کند و نشان دهد که در ژانری به جز کمدی نیز حرفی برای گفتن دارد، سخت در اشتباهید. نخستین فیلم مدیری یک فاجعه با ریتمی لاک‌پشتی است که مخاطب و به ویژه مخاطب عام که به زجرکشیدن عادت نکرده، به شدت کلافه می‌کند و از تکاپو برای تماشای این فیلم سینمایی پشیمان می‌سازد.

کستینگ اشتباه نیز باعث شده تا سستی سناریو و ریتم کند نمود بیشتری یافته و مدیری به جای آنکه از بازیگری برجسته برای نخستین فیلمش استفاده کند، ترجیح داده نقش اول را به رفیقش بسپارد. سیامک انصاری نیز آمیزه‌ای از خوبی، سادگی و رفتارهای عصبی را در این فیلم نیز به نمایش گذاشته اما نه در حد یک فیلم که قرار است بر پرده عریض سینما به نمایش درآید، بلکه در حد یکی از قسمت‌های شب‌های برره که تمامی سکانس‌های خنده دارش را قیچی کرده باشند.

با وجود آنکه محمود کلاری به کمک مدیری آماده بود تا صحنه‌های شلوغ و مملو از سیاهی لشکر «ساعت پنج عصر» حرفه‌ای از آب درآید اما هرآنچه از دقایق فیلم می‌گذرد، نه خبری از دکوپاژ سینمایی است و نه اثری از کادرهای سینمایی. در واقع اگر فکر می‌کنید تماشای ساعت پنج عصر در تلویزیون خانه با پرده عریض سینما تفاوتی می‌کند، سخت در اشتباهید. فیلم هیچ جزئیاتی ندارد که تماشایش بر پرده بزرگ را به یک مزیت تبدیل کند و به گونه‌ ساخته شده که چندی دیگر در تلویزیون نیز به نمایش درآید.

برخی منتقدان از جزئیات این فیلم در صحنه‌های مملو از سیاهی لشکر سخن گفته‌اند و هنر کارگردانی را در این سکانس‌ها جسته‌اند اما حقیقتاً کدام هنر؟ در ویدیوهای منتشر شده از صحنه های مملو از سیاهی لشکر مشخص است که برای سیاهی لشکرها طراحی حرکت نشده و به صورت گروهی در طول صحنه دوانده می‌شود.

برای درک مفهوم «طراحی حرکت برای سیاهی لشکر»، کافی است پشت صحنه یکی از فیلم‌های مملو از سیاهی لشکر آمریکایی را ببینید که برای شمار بالایی از سیاهی لشکرها حرکت متفاوتی در نظر گرفته شده و صرفاً به یک سمت حرکت نمی‌کنند. کاملاً مشخص است که هر سیاهی لشکر باید کجا مورد هدف قرار گیرد و کجا به چه شکل زمین بخورد. حاصل این تلاش نیز یک سکانس جذاب متشکل از شات‌هایی با شمارگان سه رقمی است. شاید صرفاً دکوپاژ و ضبط چنین صحنه‌ای در هالیوود یک هفته و حتی بیشتز زمان ببرد اما آیا ضبط هر صحنه شلوغ «ساعت پنج عصر» بیش از یک روز زمان برده است؟

مهران مدیری به جای آنکه فیلمش را بسازد و در دفترش بنشیند و منتظر فروش فیلمش در گیشه باشد، با درک اینکه این اثر فی نفسه کشش فروش بالایی ندارد، از پیش از تولید فیلم یک شوی تبلیغاتی را شروع کرد و به شیوه نیکی کریمی در بسیاری از سانس‌های فیلمش شخصاً حضور یافت تا بدین ترتیب با یک فروش انفجاری در ابتدای اکران، این ذهنیت را برای موج اول تماشاگران به وجود آورد که یک فیلم منحصر به فرد ساخته است؛ غافل از اینکه اگر اعتبار این چهره محبوب پای این اثر حراج نشده بود، اوضاع طور دیگری رقم می‌خورد.

اگر دقیقاً همین فیلم به نام هر کارگردانی به جز مهران مدیری بدون این پروپاگاندا اکران می‌شد، شاید حتی یک میلیارد نیز نمی‌فروخت. نگارنده توصیه‌ای برای تماشای این فیلم نمی‌کند، بلکه صرفاً توصیه می‌کند پیش از تماشای فیلم اندکی تحقیق کنید و از نزدیکان تان که این اثر را تماشا کرده‌اند، کسب نظر کنید و اگر قانع نشدید، منتظر نسحه تلویزیونی این تله فیلم باشید. در این مسیر به نقدهای منتقدان نیز توجهی نکنید؛ آنها برای حفظ یا ایجاد رابطه‌شان با آیکون‌هایی چون مدیری، نقدهای مثبت‌شان را قبل از اکران فیلم‌های این چهره‌ها آماده کرده‌اند. مراقب باشید دست از پا درازتر از سالن سینما بیرون نیایید و نگویید: «همین؟»