پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

زهرا رمضانی در جام جم نوشت :گر سن و سال تان آن قدر زیاد نیست که به تماشای سریال تلویزیونی دایی جان ناپلئون که در سال ۱۳۵۵ از تلویزیون ملی ایران پخش می شد قد بدهد، یا برعکس گرد سپید میانسالی آن قدر روی موهایتان نشسته که آن مجموعه تلویزیونی را دیده و خاطراتی از آن را در ذهن داشته باشید، جالب است این را هم بدانید که این سریال که بر اساس رمانی از ایرج پزشکزاد ساخته شده، در یکی از زیباترین و بزرگ ترین خانه های تهران قدیم فیلمبرداری شده است؛ در خانه اتحادیه، در خیابان تاریخی لاله زار و در وسعتی به گستره بیش از ۸۰۰۰ متر. آن خانه بزرگ و پررفت وآمد و پردارودرخت که به خانه امین السلطان هم معروف بوده، مثل همه خانه های قدیمی به سن پیری و فرسودگی که رسید، رها شد و گرد بی مهری و تخریب روی آن نشست. در سال ۱۳۸۳ و زمانی که فاصله ای با تخریب نداشت، شهرداری تهران رایزنی هایی را با مالکان وقت آغاز کرد که قصد تخریب خانه و جایگزینی آن با یک مجموعه ای تجاری داشتند. رایزنی ها درنهایت ۱۰سال بعد و در سال ۹۳ به سرانجام رسید و خانه پلاک ۱۲ که در انتهای بن بست اتحادیه قرار دارد، به تملک شهرداری درآمد. خانه ثبت ملی شده اتحادیه که به نام شهرداری سند خورد، کار مرمت و بازسازی آن هم شروع شد و قرار بود خیلی زود به یکی از آثار تاریخی زیبای پایتخت تبدیل و کاربری های ویژه ای برای آن تعریف شود. هفت سال از آن زمان می گذرد و خانه اتحادیه که حالا به خانه تهران معروف است هنوز مراحل مرمتی خود را به طور کامل پشت سر نگذارده و درهای این خانه همچنان به روی گردشگران بسته است. حال این پرسش برای میراث دوستان و به ویژه اصحاب رسانه مطرح است که این خانه کی بازگشایی می شود و چه کاربری ای برای آن در نظر گرفته شده است.

سرنوشت عجیب وغریب خانه «دایی جان ناپلئون» حتی بعد از خریداری شدن توسط شهرداری پایتخت در سال ۹۴ هم به سرانجام نرسید؛ چراکه این خانه قرار بود ظرف دو سال به طور کامل بازسازی شود، اما گویی محاسبات مسوولان چندان دقیق از آب درنیامد و آنها مجبور شدند در مردادماه ۹۶ و همزمان با روزهای آخر کاری شهرداری وقت، تنها فاز نخست این خانه را با کاربری موزه مشاهیر و صرف هزینه میلیاردی افتتاح کنند. موزه ای که قرار بود فاز دوم آن به ساختمان های احداثی اختصاص پیدا کند که هیچ گاه مراسم افتتاح رسمی این بخش برگزار نشد. جالب تر این که بعد از مدت کوتاهی از افتتاح فاز اول، در های این ساختمان دوباره به روی عموم بسته شد تا دو سال بعد که مسوولان از افتتاح این ساختمان پس از تعطیلات نوروز ۹۹ سخن به میان آوردند؛ وعده ای که همچنان تا به امروز خبری از برگزاری آن نیست.

برزین ضرغامی، رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران دراین باره به جام جم می گوید: بخش شرقی این خانه به طور کامل مرمت شده و از مدت ها قبل در فکر برگزاری مراسم افتتاح رسمی آن بودیم که شیوع کرونا مانع برگزاری این مراسم و افتتاح رسمی خانه شد؛ با این حال عملا فعالیت های فرهنگی مختلف در این خانه آغاز شده و سال گذشته هم شاهد برگزاری برنامه های متنوعی در خانه «اتحادیه» بودیم. هرچند شرایط کرونایی در کمرنگ شدن و کاهش این فعالیت ها هم بی تاثیر نبوده است. به طورمثال یکی از برنامه هایی که قرار بود در سال جاری در خانه اتحادیه برگزار شود،​ مراسم دیدوبازدید نوروزی به همراه جمعی از اهالی این منطقه در خانه اتحادیه در ۲۲ فروردین بود که با توجه به قرمز شدن وضعیت تهران این مراسم کنسل شد.

رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران درخصوص نوع فعالیت هایی که قرار است از این پس در خانه اتحادیه برگزار شود هم می گوید: خانه اتحادیه به خانه تهران تبدیل شده و قرار است تمام فعالیت هایی که به این شهر ارتباط دارد، در آنجا برگزار شود. یعنی هر فعالیت هنری و فرهنگی که مربوط به گذشته، حال و حتی آینده شهر تهران است، در این محل برگزار می شود. حال این برنامه ها می تواند در حوزه تاریخ باشد، یا ادبیات، معماری، هنر و… اما مساله اصلی این است که باید موضوع آن در ارتباط با شهر تهران باشد، چراکه می خواهیم از طریق این برنامه ها پایتخت را بهتر بشناسانیم.

یکی از نگرانی های میراث دوستان درباره این خانه آن است که ساختمان های آن به محلی برای فعالیت های اداری شهرداری تهران تبدیل شود، مساله ای که ضرغامی آن را رد و تاکید می کند: به دنبال آن هستیم ساختار هیات امنایی برای خانه در نظر بگیریم تا علاوه بر چابک تر کردن آن، بتوان فعالیت های مختلفی را که در ارتباط با شهر تهران هستند نیز با سرعت بیشتری در این خانه به مرحله اجرا رساند.

رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران در توضیح بیشتر این مساله می گوید: حتی در ساختار جدید اداره این خانه بحث تورهای گردشگری را برای بازدید عموم لحاظ کرده ایم تا از این طریق جلوی اداری شدن خانه اتحادیه گرفته شود.

از سویی مباحث اقتصادی حوزه گردشگری و فرهنگی را هم مدنظر قرار داده و تلاش می کنیم با خودگردان شدن خانه، ساختار به سمتی حرکت کند که رنگ و بوی اداری به خود نگیرد.  موزه مشاهیر هم اکنون بخشی از خانه تهران است و ضرغامی درباره آن به ما می گوید خانه اتحادیه که حالا دیگر خانه تهران است، فقط برای مشاهیر نخواهدبود و با گستره زیادی از فعالیت ها در حوزه های مختلف در این خانه روبه رو خواهیم بود.

برای مثال در سال گذشته جشنواره تصویر سال را داشتیم که در آن صرفا به وضعیت ۴۰سال اخیر تهران پرداخته شده بود. در اصل همان طور که تاکید کردم تلاش داریم در این خانه برنامه های متنوعی را با تمرکز بر شهر تهران برگزار کنیم.  نمایشگاه «تاریخ خیابان لاله زار»  یا «تاریخ پایتختی تهران» از جمله برنامه هایی است که تاکنون در خانه تهران برگزار شده و ضرغامی با اشاره به آنها می گوید: تمرکز اصلی مان البته بر این است که عموم فعالیت ها مربوط به اتفاقات روز تهران باشد به همین دلیل می بینیم تورهای گردشگری زیادی هم برای بازدید از این خانه برگزار شده است، چرا که خانه اتحادیه یکی از مقاصد اصلی برای گردشگری در شهر تهران بوده و هست.

قرارگیری خانه اتحادیه در مرکز شهر و درست در خیابان لاله زار از یک سو و خیابان فردوسی از سمت دیگر، باعث شده راه های دسترسی به آن تنها از شلوغ ترین کوچه و پس کوچه های شهر ممکن باشد، مساله ای که از نگاه مسوولان سازمان زیباسازی شهرداری تهران دور نمانده و ضرغامی درباره اش می گوید: از دو طریق می توان به این خانه رسید، اول کوچه هنر در خیابان فردوسی و دیگری هم کوچه اتحادیه در خیابان لاله زار است و برای این که بتوانیم تا حدی دسترسی عموم به این خانه را راحت تر کنیم، پیش از نوروز ۱۴۰۰، خانه ای را که در ابتدای کوچه هنر قرار داشت و پیش تر در اختیار دفتر نشر فرهنگ اسلامی بود، خریداری کردیم تا از این طریق راه ارتباطی به خانه اتحادیه را نزدیک تر کنیم، هر چند هنوز تصمیمی برای تخریب این خانه نگرفته ایم اما طبیعتا می تواند نقش مهمی در تغییر دسترسی داشته باشد.

باوجود اتفاقات مثبتی که تاکنون برای خانه تهران افتاده و ما آنها را از زبان رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران برایتان نقل کردیم، اما نکته قابل توجه در صحبت های ضرغامی این است که هنوز تا پایان مرمت خانه اتحادیه راه زیادی باقی مانده و معلوم نیست بالاخره چه زمانی قرار است بساط فعالیت های مرمتی و عمرانی در این عمارت به پایان برسد.

او در این باره می گوید: بخش غربی این خانه فضاهای زیرزمینی دارد که در حال کاوش هستیم؛ چرا که در این بخش از خانه دو گور وجود دارد که کارهای مربوط به یکی از آنها تا ۷۰درصد پیشرفت داشته اما دیگری هنوز در دست بررسی است. همچنین فعالیت های مرمتی در بخش غربی هنوز در حال انجام است و با توجه به شرایط کرونایی این روزهای شهر تهران مشخص نیست چه زمانی مرمت آن به پایان می رسد، طبیعتا محدودیت های ایجاد شده بر اثر این بیماری بر روند مرمت و کارهای این چنینی هم اثرگذار است.

هنوز برای عده زیادی زمان برگزاری افتتاحیه رسمی این خانه جای سوال است؛ به ویژه برای خبرنگاران و اصحاب رسانه که از همان ابتدا بحث مرمت و افتتاح این خانه را به طور دقیق زیر ذره بین داشتند و منتظر پاسخ دقیقی از سوی مسوولان شهر تهران هستند؛ اتفاقی که طبق گفته های رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران هیچ گاه رخ نخواهدداد.

ضرغامی دراین باره می گوید: از آنجا که فعالیت های مختلف هم اکنون نیز در خانه اتحادیه اجرا می شود دیگر نیازی به افتتاح رسمی نیست، علاوه بر آن باید توجه داشت با اعلام افتتاح رسمی افراد زیادی خواهان بازدید از این خانه خواهندبود.

البته با توجه به شرایط کرونایی، عملا چنین امکانی وجود ندارد و فعلا نمی توانیم گستره فعالیت هایمان را افزایش دهیم، هرچند این به معنای آن نیست که این خانه در حال حاضر تعطیل است. طبیعتا هر هنرمندی که می خواهد برنامه ای با موضوع تهران در خانه اتحادیه برگزار کند، باید با سازمان زیباسازی شهرداری هماهنگی های لازم را انجام دهد.