پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

به گزارش سینماسینما، سید حامد واحدی عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران گفت: خوشبختانه سال ۱۳۹۵ با دوراندیشی رهبری با عنوان اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری شده است. این شعار نشان می دهد که امسال باید همگی ارکان اقتصاد کشور با وفاق ملی به سمت بهبود شرایط حاکم برکشور بروند. آنچه در سال ۱۳۹۴ تحت عنوان اجرای برجام حاصل شده، مقدماتی را برای رشد اقتصاد ایران در سال جاری مهیا می کند. نکته بسیار مهم درک وضعیت کنونی کشور است.

او ادامه داد: رکود و بیکاری و همچنین فشار مالی برخانوارها در سال جاری می تواند کم شود. انتظار از میان رفتن یکباره مشکلاتی که طی یک دهه یا بیش از یک دهه ایجاد شده در زمانی کوتاه غیرمنطقی است ولی می توانیم انتظار حرکت در مسیر بهبود را داشته باشیم.

واحدی بیان داشت: آنچه طی هفته اول و دوم فرودین ماه در بازار فرهنگ کشور رخ داده نشان می دهد اولا وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم در قیاس با سال قبل و دو سال قبل قدری بهبود پیدا کرده است. آمارهای رسمی تایید می کند قدرت خرید مردم تا حدود ۷۰ درصد در قیاس با نیمه اول سال ۹۲ بهبود پیدا کرده است ولی همچنان میزان قدرت خرید خانوارها به سال ۱۳۸۶ نرسیده است. با این حال نشانه های بهبود در وضعیت معیشتی دیده می شود. البته که وضعیت عمومی اقتصادی کشور به دلیل نرخ بالای بیکاری، ادامه رکود بنگاه های صنعتی مناسب نیست ولی حداقل امروز می دانیم از وضعیت رکود توام با تورم کمی فاصله گرفته ایم.

خزانه دار اتاق تهران بیان داشت: خوشبختانه نشانه های در جامعه ایران دیده می شود که تایید می کند در صورت بهبود وضعیت اقتصادی، مردم بازهم از انواع تولیدات داخلی در دسته بندی های مختلف فرهنگی و اقتصادی حمایت می کنند. به طور نمونه طی ۸ روز ابتدای سال جاری آمار فروش سینماهای کشور به رقم قابل توجه ۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسیده است. این عدد نشان می دهد کمی بیش از ۷۴۰ هزار ایرانی به سینما رفته اند. البته این نرخ در مقایسه با جمعیت بیش از ۵۰ میلیون نفری طبقه متوسط ایرانی رقمی بسیار ناچیز است ولی حداقل نشانه‌ای قوی برای تمایل مردم به بهره مندی از فرهنگ به مثابه کالای اقتصادی بومی است. خط فقر متوسط کشور براساس گمانه زنی های کارشناسی و نه بررسی های علمی دقیق، نزدیک به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برای شهرهای بزرگ  بخصوص تهران است. در صورتی که آمارهای بانک مرکزی ملاک قضاوت قرار گیرد، ۲٫۵ درصد از بودجه ماهیانه خانوارهای ایرانی باید هزینه فرهنگ شود. در صورتی که طبقه متوسط ایرانی از نظر اقتصادی به توانمندی لازم دست پیدا کند و از وضعیت زندگی با کسری بودجه خارج شود، احتمال بهبود وضعیت فرهنگی و اجتماعی کشور نیز وجود دارد. بنابراین در این دوره زمانی حساس هم بخش خصوصی کشور و هم فعالان فرهنگی باید در یک راستا توان خود را صرف تقویت بنیه اقتصادی کشور و بخصوص رشد بیشتر بخش خصوصی کنند چراکه در این صورت زمینه برای رشد آنها نیز مهیا می شود.

خزانه دار اتاق تهران با استناد به آمارهای بانک مرکزی بیان داشت: طی یک دهه هزینه متوسط خانوارهای شهری در ایران ۳۹۰ درصد رشد داشته و این درحالی است که درآمدهای همین خانوارها طی همین دوره زمانی ۳۷۰ درصد رشد داشته است. براساس اطلاعات مرکز آمار طی دو سال گذشته هزینه شهروندان تهرانی ۲٫۲ درصد رشد داشته و در استان های دیگر میزان رشد هزینه ها نزدیک به صفر بوده است. این روند تا ابتدای سال نیز به سمت بهبود حرکت کرده بود و حتی در سال ۹۳ میزان درآمدهای خانوار شهری رشد ۱۸ درصدی و میزان هزینه های همین خانوار رشد ۱۴ درصدی داشته است. بنابراین روند حرکتی وضعیت درآمدی خانوارهای شهری به سمت بهبود رفته است و البته که این بهبود هنوز به اندازه ای فراگیر نشده تا خانوارها از زیربار فشارهای مالی خارج شوند.

سید حامد واحدی با استناد به آمارهای مرکز آمار گفت: آنطور که گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد ترکیب درآمد خانوار شهری در سال ۹۳ به گونه‌ای است که ۳۲٫۳ درصد از مشاغل مربوط به مشاغل مزد و حقوق بگیری است. ۱۶٫۳ درصد مشاغل آزاد دارند و ۵۱٫۴ درصد در بخش متفرقه قرار می‌گیرند. در سال ۹۳ درآمد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، درآمد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و درآمد متفرقه در سطح شهری به ترتیب به میزان ۲۷٫۱، ۱۴٫۹ و ۱۳٫۸ درصد رشد داشته است. بنابراین یک فاکتور بسیار مهم در تغییر وضعیت معیشتی و هزینه ای خانوارهای کشور خروج از رکود است.

وی بیان داشت: در صورتی که چنین اتفاقی رخ دهد، تحولات قابل توجهی در حوزه های فرهنگی و اجتماعی کشور به انجام می‌رسد. در واقع باید بیان داشت که بهبود وضعیت اقتصادی کشور، به حرکت فرهنگ و جامعه کمک می‌کند.

واحدی اضافه کرد: در مورد بررسی و مقایسه وضعیت اقتصادی و فرهنگی در ایران با کشورهای دیگر دنیا باید واقع بینانه برخورد کرد. سهم اقتصاد ایران از اقتصاد جهانی کمتر از نیم درصد است و در حوزه فرهنگ سهم سینمای ایران از جهان، نزدیک به یک هزارم درصد است. اطلاعات مندرج در بررسی های مرکز آمار ایران مشخص می کند در دوران رکود فراگیر اقتصادی بیشترین ضربه به صنعت فرهنگ وارد شده است. براین اساس تعداد سالن های سینما از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۰ روند افزایشی داشته است. در سال ۱۳۹۰ اقتصاد ایران وارد دوران رکود عمیق شد. طی این دوره زمانی تعداد سالن های سینما ۸ درصد رشد داشت. حتی با وجود توقف ساخت سالن سینما طی سال ۱۳۹۳ تعداد مخاطبان سینما رشد بالاتر از ۵۰ درصد داشته اند. اما همین تعداد مخاطب در قیاس با سال ۱۳۸۵ و قبل تر از آن ( یعنی دوران پیش از رکود) کاهش ۱۰ درصدی داشته است. در همین دوره زمانی کشوری مانند سنگاپور که ورود قابل توجهی به صنعت سینما نداشت، روند صعودی خود را آغاز کرد و درحال حاضر یکی از بزرگترین بازارهای فرهنگ در آسیا را پس از چین و هند در اختیار دارد.

واحدی با اشاره به وضعیت رابطه فرهنگ و اقتصاد در کشورهای دیگر جهان بیان داشت: بازار فروش فیلم در آسیای شرقی حدود ۳ میلیارد دلا در سال ارزش دارد. اتفاقا در این بخش از سینمای جهان، علاقه به تولیدات بومی به شدت رو به رشد است. به طوری که ۶۰ درصد فروش سینماها در چین به فیلم های بومی اختصاص داشته است. سه فیلم پرفروش چینی نیز در سال مورد بررسی بومی بوده اند. اما همین چین در دوره کاهش رشد اقتصادی، وضعیت متفاوتی پیدا کرد و کاهش نیم درصدی رشد اقتصادی موجب کاهش قابل توجه فروش درعرصه صنعت فرهنگ شد. از سوی دیگر در نیجریه، غنا و لیبریا که روند صعودی در اقتصادهای خود داشته اند، وضعیت صنعت فرهنگ و خاص سینما نیز رو به بهبود رفت.

خزانه دار اتاق بازرگانی تهران بیان داشت: چند فاکتور در بهبود اقتصاد صنعت فرهنگ و به طور خاص  سینما ( به عنوان یک نمونه از کالای فرهنگی  اقتصادی) در کشورهای مورد بررسی مهم بوده است. اولا رشد اقتصادی و حرکت به سمت بهبود اقتصادی موجب تمایل مردم به بهره گیری از سینما می شود. از سوی دیگر در تمام کشورهای مورد بررسی، صنعت سینمای بومی اقبال بیشتری در قیاس با نمونه های وارداتی داشته است. البته که همچنان امریکای شمالی بزرگترین بازار سینمای جهان است ولی براساس آماری که چندی قبل موسسه اکونومیست منتشر کرد، مردم در افریقا و جنوب شرق آسیا تمایل بیشتری به تماشای فیلم های بومی دارند.

واحدی با اشاره به تحولات هفته های ابتدای سال جاری و تحلیل اقتصادی آنها بیان داشت: نکته بسیار مهم در بررسی صنعت فرهنگ ایران، تمایل مردم به تماشای محصولات ایرانی جدی است. به طور مثال فیلم بادیگارد که در حال حاضر اکران شده، نمونه یک محصول فرهنگی ایرانی با کیفیت مطلوب و قابل توجه است. این فیلم جدی موفق شده مردم را به سینما بکشاند و با جاذبه بالا سینما را به یک کالای قابل عرضه فرهنگی تبدیل کند. بخش خصوصی ایران زمانی می تواند از سینما به عنوان یک شاخه فرهنگ حمایت جدی کند که محصولات آن مانند فیلم بادیگارد، قابلیت عرضه به عنوان کالای اقتصادی را نیز داشته باشند. این فیلم جذابه های سینمایی قابل توجهی دارد. آنچه در مورد فیلم بادیگارد قابل توجه است، حرکت در مسیر تولیدات فرهنگی و اقتصادی در جنوب شرق آسیاست. یعنی فیلم هم جذابه سینمایی دارد ( مانند تولیدات بازار آمریکای شمالی) و هم اینکه مشخصات بومی را حفظ کرده است. این دو فاکتور و توسعه آن در بازار فرهنگ چین و سنگاپور طی یک دهه گذشته تحول ایجاد کرده است.

وی بیان داشت: طی تمامی سال های گذشته بخش خصوصی ایران از حضور در صنعت فرهنگ امتناع جدی کرده است. دلیل آن نیز بسیار روشن است. نرخ رشدهای اقتصادی منفی و زیان انباشته صنایع کشور اجازه سرمایه گذاری های حاشیه ای را به فعالان اقتصادی نمی داده است. از سوی دیگر قدرت خرید پایین مردم و کاهش هزینه های فرهنگی آنها طی یک دهه از بیش از دو درصد به نزدیک ۱٫۵ درصد موجب شده بود تا سینما و فرهنگ به طور کامل از سبد توجه سرمایه گذاران خارج شوند. در حال حاضر ولی نشانه های جدیدی در اقتصاد ایران بروز کرده که می توان آن را به معنای حرکت در مسیر بهبود توصیف کرد. در صورتی که تولیداتی مانند فیلم بادیگارد یعنی با بهره مندی از مشخصات سینمایی، بومی و قابل توجه برای عموم مردم در عرصه فرهنگ کشور تولید شود، عملا صنعت سینما از کالایی غیر اقتصادی به کالایی اقتصادی تبدیل شده‌است. نکته قابل توجه در مورد فیلم «بادیگارد» و «ابد و یک روز» به عنوان دو فیلم در رده های سوم و چهارم جدول فروش نوروزی به ژانر آنها مربوط است. درحال حاضر دو فیلم غیرکمدی موفق شده اند بیش از دو میلیارد فروش داشته باشند و این به معنای زنده شدن دوباره صنعت سینما و یا بروز نشانه های آن است. بخش خصوصی کشور می داند که در صنعت سینما مطلوبیت به معنای خرید مردم برای فیلم های  کمدی وجود دارد ولی زمانی که فیلم جدی بادیگارد بیش از یک میلیارد فروش پیدا می کند، یعنی کالای ایرانی با مشخصات اقتصادی و قابل عرضه در بازار فرهنگ هم می توان تولید کرد.

واحدی ادامه داد: امید بزرگ بخش خصوصی این است که در سال ۱۳۹۵ با توجه به شعار سال یعنی عمل به اقتصاد مقاومتی، زمینه های جدی خروج از رکود ایجاد شود. در این صورت نرخ رشد بالاتر می رود و حداقل وضعیت صنایع و اشتغال کشور بهبود پیدا می کند. در اینصورت و اگر نرخ رشد های بالاتر از ۵ درصد طی دو سال اینده محقق شود،  در سال های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ می‌توان انتظار رونق عرصه اقتصاد فرهنگ را نیز داشت. همگی اینها زمانی رخ می دهد که عمل به برنامه های منطقی  برای حرکت در مسیر  توسعه اقتصادی مانند اقتصاد مقاومتی به درستی صورت گیرد. امروز بخش خصوصی ایران متوجه شده که بازار فرهنگ نیز قابل سرمایه گذاری است ولی در صورتی قدم به این عرصه می گذارد که مقدمات آن مهیا باشد.