پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

روزنامه سازندگی نوشت :
ترکیه درحال حاضر پس از آمریکا و بریتانیا سومین صادرکننده بزرگ سریال‌های درام در جهان است. به گفته شرکت داده «Parrot Analytics» بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴، تقاضای جهانی برای سریال‌‌های ترکی ۱۸۴درصد در مقایسه با ۷۳ درصد برای سریال‌های کره‌ای افزایش یافته است.
نمایش‌های ترکی نه‌تنها در خاورمیانه، بلکه در اروپا و آمریکای لاتین نیز محبوب هستند. در سال گذشته، سه واردکننده بزرگ سریال‌های جدید ترکیه، اسپانیا، عربستان سعودی و مصر بودند. اتاق بازرگانی استانبول تخمین می‌زند که صادرات تلویزیون ترکیه در سال۲۰۲۲، در حدود ۶۰۰ میلیون دلار بوده است. سریال‌ها همچنین مطابق با انتظارات کشورهای عربی است. ناظران رسانه‌های ترکیه بطری‌های الکل را تار می‌کنند، صحنه‌های جنسی را ممنوع می‌کنند و برای شخصیت‌هایی که صحنه‌های نامناسب خلق می‌کنند، جریمه تعیین می‌کنند. مخاطبان عرب قدردانی می‌کنند که نمایش‌های ترکی، مسلمانان را به‌عنوان قهرمان نشان می‌دهند، نه تروریست یا راننده تاکسی همانطور که هالیوود اغلب انجام می‌دهد.
از سوی دیگر در مجموع از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۴، براساس آماری که در سایت نتفلیکس موجود است، ۱۰۰ فیلم و سریال ترکیه‌ای از سوی نتفلیکس تولید شده که میزان موفقیت هر کدام متفاوت بوده است. از این تعداد حدود ۴۵ درصد مربوط به سریال‌هاست و ۵۵ درصد مربوط به فیلم‌های سینمایی. ژانر و گونه‌های این آثار متنوع است؛ از درام که بخش عمده‌ای از تولیدات را شامل می‌شود تا کمدی‌ها و تولیدات اکشن. در این میان می‌توان به آثار مستند و رمانتیک و فانتزی هم برخورد.
براساس آمار موجود در سایت نتفلیکس ۷۸.۵ درصد سریال‌های تولیدی درام هستند که البته با تمرکز بیشتر روی محتوای آثار می‌توان دریافت که هرچند در دسته‌بندی‌های خود نتفلیکس نیامده اما سریال‌های جنایی و رازآلود نیز در زیرگروه این مجموعه جای گرفته‌اند. مستندها، اکشن‌ها، رومانتیک‌ها و فانتزی‌ها هرکدام سهم ۳.۵ درصدی از سریال‌های تولیدشده دارند و کمدی‌ها نیز ۷ درصد از سریال‌ها هستند. از میان سهم ۵۵ درصدی فیلم‌های سینمایی بخش عمده مربوط به آثار درام است؛ ۵۷.۵ درصد فیلم‌های تولید شده از سوی نتفلیکس در بازار ترکیه درام است. اما آمار کمدی‌ها نشان می‌دهد که اقبال به آثار کمدی نیز کم نبوده و ۲۷ درصد فیلم‌ها در این ژانر تولید شده‌اند. ۹ درصد فیلم‌ها رومانتیک هستند و ۶ درصد تریلر.
همه اینها نشان از موفقیت همه‌جانبه این صنعت در ترکیه دارد اما این موفقیت تنها به دلیل مضمون عاشقانه این سریال‌ها و کاربلدی کارگردانان برای روایت یک قصه جذاب با نقاط عطف لازم و کشش‌های دراماتیک درست نیست.
مهم‌ترین نکته این است که ترک‌ها به سریال‌سازی دقیقا مانند یک صنعت استراتژیک و موثر نگاه می‌‌کنند. چندی پیش در خبرها آمده بود نسخه ترکی سریال «شهرزاد» با گذشت تنها ۴۵ روز از آغاز تولید، به پخش رسید. این درحالی است که در ایران بسیاری از فیلم‌های سینمایی هم با وجود فیلمبرداری دیجیتال در این دوره زمانی به پایان نمی‌رسد.‌
سریال‌های شبکه خانگی یا تلویزیونی تبدیل به سیاه‌چاله‌های بزرگ تولید برای این مدیوم‌ها شده‌اند. اردیبهشت‌ماه امسال بود که مدیر یکی از پلتفرم‌ها از هزینه هشت‌میلیاردی برای هر یک قسمت از یک سریال گفت که هنوز هم منتشر نشده، کارگردان و تهیه‌کننده‌اش به سراغ سریال دیگری رفتند و این مجموعه روی دست سرمایه‌گذار مانده است.
درحالی که مجموعه «گریه نکن استانبول» نسخه ترکیه‌ای سریال «شهرزاد» درحالی روی آنتن رفت که با استناد به اخبار رسمی منتشرشده فقط حدود ۴۵ روز از آغاز تصویربرداری آن می‌گذشت! جالب آنکه نخستین قسمت از این سریال به سیاق بسیاری از سریال‌های ترکی، حدود دو ساعت زمان دارد که حدود سه برابر هر قسمت از سریال‌های معمول ایرانی است و سرعت بالای سازندگان آن را بیشتر نشان می‌دهد.
این نشان می‌دهدکه به طور تقریبی ساخت «شهرزاد» ترکی یک‌ششم نسخه ایرانی آن طول کشید !قیاس تولید سریع «گریه نکن استانبول» با تولید نسخه اصلی آن که توسط حسن فتحی سریال‌ساز باسابقه و خوشنام تلویزیون کارگردانی شد، سرعت خارق‌العاده سریال‌سازان ترک را نشان می‌دهد؛ چراکه فصل اول «شهرزاد» از ۲۳ آذر ۹۳ شروع به تصویربرداری کرد و پس از حدود ۱۰ ماه، در ۲۲ مهرماه ۹۴ در شبکه نمایش خانگی به آغاز انتشار رسید.
حال این را مقایسه کنید با سریال‌های سطحی و ضعیف تلویزیونی و شبکه خانگی که امروز در ایران تولید شده و زیر چهار ماه فیلمبرداری آن طول نمی‌کشد و هزینه‌های هنگفت و نجومی که صرف ساخت این مجموعه‌ها می‌شود.
البته این را باید در نظر داشت که بسیاری از سریال‌های ترکیه‌ای که توسط کمپانی‌های بزرگ تولید می‌شوند نه در لوکشین‌های متعدد، بلکه در سوله‌های شهرک‌های سینمایی فیلمبرداری شده که دکورهای محدود در آنها تعبیه شده و بعد توسط طراحان جلوه‌های ویژه فضاسازی این سریال‌ها انجام می‌گیرد. چراکه برای صنعتی شدن و به صرفه بودن یک سریال نمی‌توان مانند آنچه در ایران رخ می‌دهد برای یک سریال سرمایه‌گذاری کرد و در نهایت هم نه سود مالی عاید پلتفرم شود و نه مخاطب از تماشای آن راضی باشد.
سرمایه‌گذاران ترکی که قوانین صنعتی شدن را به خوبی رعایت می‌کنند می‌دانند باید برای یک مجموعه به اندازه سرمایه‌گذاری کرده اما سود زیادی از انتشار آن ببرد. درست عکس آنچه در ایران رخ می‌دهد. چراکه اینجا سرمایه‌ بخش خصوصی به کار گرفته نمی‌شود و نهادهای دولتی با بودجه کلان یا خصولتی با بودجه‌هایی از فروش اشتراک و تبلیغات به دست می‌آورند، دست به تولید سریال می‌زنند و در چنین حالتی کیفیت مجموعه، نه برای سازندگان آن و نه برای سرمایه‌گذاران اهمیت چندانی ندارد. چراکه قرار نیست آسیبی به سرمایه آنها وارد شود.
مدیران پلتفرم اشتراک را به قیمت گزاف به مشترکان می‌فروشند. ارقامی را بابت مصرف اینترنت هم دریافت کرده و هزینه بسیاری هم از برندهای مختلف برای تبلیغات می‌گیرند. با چنین روندی شبکه نمایش خانگی همچنان با همین سبک‌وسیاق به کار خود ادامه می‌دهد و در یک سال، تعداد مجموعه‌های دیدنی این پلتفرم‌ها از تعداد انگشتان یک دست هم تجاوز نخواهد کرد. تلویزیون هم که تکلیفش معلوم است. چراکه انگار سرمایه‌اش به آب کر بسته شده و سریال‌سازی در آن تبدیل به سفره‌ای برای دوستان و همفکران شده است. در این میانه ممکن است به ندرت سریال با کیفیتی هم تولید شود که آن را هم نمی‌توان به حساب مدیران سازمان، بلکه باید به حساب دقت و وسواس سازندگانش گذاشت.
در واقع شبکه نمایش خانگی همان روندی را طی می‌کند که سینما در تمام این سال‌ها از سر گذرانده و حالا با بالا رفتن هزینه‌ها دیگر فیلمسازی آنقدرها به صرفه نیست که حتی نهادهای دولتی هم توان تولید بی‌محابا داشته باشند و با اینکه هنوز سرمایه‌ها را به راحتی هدر می‌دهند اما به هر حالی تولید آنها هم سقفی دارد. در آینده‌ای نزدیک پلتفرم‌ها هم به همین وضعیت دچار خواهند شد. قبل از ۱۰ سال آینده, آنها هم به وضعیتی دچار خواهند شد که دیگر نمی‌توانند مثل حالا زیر بار تولیدات ضغیف و بی‌ارزش روند و باید برای سرپا ماندن پلتفرم‌ها فکر عاجلی کنند. آن وقت است که باید تولید صنعتی را مانند آنچه در همه دنیا از آن پیروی می‌کنند, پیش گیرند. هزینه‌های سیاه‌چاله‌های تولید را پایین بیاورند و به فکر رضایت مخاطب و فروش بیشتر محصولات خود باشند.