پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

ساناز قنبری در جام جم نوشت :

ماه چهره خلیلی، از جمله بازیگرانی است که در قاب هنر و خاطره گم نخواهد شد و مردم، خاطراتی را که با او در فیلم هایی مانند نقاب، پرنده باز و سریال های در چشم باد، مختارنامه و کلاه پهلوی دارند، هرگز فراموش نخواهند کرد. خلیلی این روزها فیلم اشنوگل را بر پرده سینماها دارد. روایتی از غواصان و خط شکنان عملیات کربلای چهار که شجاعانه به آب زدند و ۳۰ سال بعد، پیکر خیلی هایشان برنگشت یا در تابوت با دست بسته برگشت. دوشنبه ای که گذشت (چهارم دی) سالروز بازگشت این بزرگمردان بود. با خلیلی درباره نقشش در اشنوگل، سینمای دفاع مقدس و برخی موضوعات دیگر به گفت وگو نشسته ایم.

ظاهرا دنیای بازیگری برای شما خیلی جدی است. در کنار بازیگری به رشته های دیگر هنری هم می پردازید؟
رشته تحصیلی من معماری است و از آنجا که معماری، پدر علوم مختلف هنری به شمار می رود، خیلی از شاخه های هنر (مانند عکس، نقاشی و ترجمه) را تجربه کردم. حتی پارسال، نمایشگاه عکسی هم برگزار کردم یا تمام مدارک گریم سینما را از لندن گرفتم. این به آن معنا نیست که دغدغه بازیگری ام کم است بلکه به اعتقاد من هنرها مکمل هم هستند و همگی به هم کمک می کنند تا درک انسان نسبت به دنیای هنر بیشتر شود.

پس تمام این هنرها برای شما به یک اندازه مهم است؟
دغدغه اصلی من بازیگری است و سعی می کنم، زمان بیشتری را به آن اختصاص دهم، اما بازیگری هم نیستم که هر نقشی را بپذیرم.

بنابراین بازیگر کم کاری هستید؟
انتخاب من همیشه دلی بوده. هیچ وقت بازیگر حسابگری نبودم که وقتی پیشنهادی می گیرم، به این فکر کنم که فلانی و فلانی در این پروژه حضور دارند. پس این کار می گیرد … به نظرم این بی حرمتی به سینماست که یک بازیگر بخواهد صرفا به گیشه فیلم فکر کند و اساسا چنین بازیگرانی با چنین طرز تفکراتی در نهایت تبدیل به بازیگرانی بی اعتبار می شوند. من می خواستم در دنیای هنر اعتبارم حفظ شود.

نگران نبودید که به دلیل کم کاری به شهرت نرسید؟
خدا رحمت کند، مادربزرگم (پروین سلیمانی) را. همیشه به من می گفت، برای شهرت کار نکن. برای محبوبیت بین مردم کار کن. من دوست دارم مردم به اعتبار من فیلمی را برای دیدن انتخاب کنند. بگویند ماه چهره خلیلی این فیلم را بازی کرده، پس فیلم بدی نیست. این نگاهی است که من در انتخاب نقش هایم دارم، نه این که به هر قیمت مشهور شوم. الان هم که دیگر با فیلم بازی کردن مشهور نمی شوند، در دنیای مجازی چند حرکت انجام می دهند و همین باعث می شود سر زبان ها بیفتند! بازیگری برای من حرمت دارد. هر وقت، نقشی را در متنی دوست داشتم، آن را پذیرفتم و خدا را شکر می کنم، کارهای خوبی انجام دادم. سریال های در چشم باد، مختارنامه و کلاه پهلوی را همه دیدند و من هر چند گه گاهی در فیلم یا سریالی نیستم، اما با کارهایی که تا به حال انجام دادم، سعی کردم در دنیای بازیگری ماندگار بمانم.

شما در فیلم های شاخص زیادی بازی داشتید و با کارگردان های بزرگی مانند مسعود جعفری جوزانی، داوود میرباقری، علیرضا رئیسیان، بهروز افخمی و مرحوم ایرج قادری کار کردید، اما در عین حال فیلم های تجاری مانند نقاب و تله هم در کارنامه تان هست. از بازی در این فیلم ها پشیمان نیستید و به چه دلیل در چنین فیلم هایی بازی کردید؟
نه، از بازی در هیچ کدام از کارهایم پشیمان نیستم. نقاب، فیلم سوم من است و فیلمی بود که فیلمنامه اش برای زمان خودش (و حتی الان) دیوانه کننده بود و فکر می کنم، اکثر مردم آن را دیدند. تله هم کار پنجمم بود که وقتی آقای الوند به من پیشنهاد بازی در آن را دادند، به عشق کار با ایشان که کارگردان بزرگی هستند، رفتم و در این کار بازی کردم. من می خواستم در سینمای تجاری هم خودم را محک بزنم که خوشبختانه نتیجه اش رضایت بخش بود.

برویم سراغ اشنوگل؛ این فیلم برخلاف خیلی از فیلم های ایرانی قصه دارد و در قصه گویی دچار لکنت نمی شود. برای شما این وجه از یک فیلمنامه تا چه اندازه مهم است؟
اشنوگل، یکی از کارهای خاص در قلب من است. وقتی آقای اصغری (تهیه کننده) با من تماس گرفتند و گفتند، یک سناریو راجع به شهدای غواص دارم و در آن زنی هست که… مابین توضیحات ایشان راجع به نقش این زن گفتم که آقای اصغری روی من حساب کنید. آن زمان اجساد شهدای غواص تازه در تفحص ها پیدا شده بودند و داغشان برای مردم تازه بود؛ بخصوص این که این شهدای کم سن و سال، دست بسته و خیلی مظلوم شهید شدند. به خاطر همین من قرارداد بازی در این فیلم را تقریبا پای تلفن سفید امضا کردم. می خواهم بگویم، فیلمنامه را بعد از این که قبول کردم در این فیلم بازی کنم، خواندم.

بعد از خواندن فیلمنامه اشنوگل، چه تصویری از کاراکتر سعیده در ذهن شما شکل گرفت؟
اشنوگل قصه قشنگی داشت و همین که کم کم گره های داستانی باز می شد و بیننده متوجه می شد که سعیده خائن نیست، برایم جذاب بود. من روی کاراکتر و همچنین بیماری ای که سعیده داشت (PTSD ؛ نوعی اختلال روحی پس از سوانحی مانند جنگ، مرگ نزدیکان و زلزله) خیلی تحقیق کردم. نه تنها تحقیقات خودم بلکه صحبت با کارگردان های فیلم (علی سلیمانی و هادی حاجتمند) و تماشای فیلم های مستند خارجی راجع به بیماری PTSD، من را به نقش سعیده نزدیک کرد.

در حال حاضر که فیلم اکران عمومی است، از ماحصل کارتان راضی هستید؟
شاید آدم خودش نتواند چندان راجع به کار خودش اظهارنظر کند. هنر اساسا بر اساس سلیقه می چرخد و ممکن است کسی دوست داشته باشد و دیگری نه، اما از نظر شخصی خودم و بر اساس فیدبک هایی که گرفتم، از کاری که انجام دادم راضی ام.

شما در فیلم های دفاع مقدسی زیادی بازی داشتید. فکر می کنید سینمای دفاع مقدس تا چه اندازه دغدغه مسئولان است؟
من امسال دو فیلم سینمایی در ژانر دفاع مقدس داشتم؛ اشنوگل و قلب سفید قاصدک ها. اشنوگل راجع به شهدای غواص و قلب سفید قاصدک ها راجع به آزادسازی خرمشهر بود. از قبل حرف های زیادی راجع به حمایت از آثار دفاع مقدس شنیده بودم که مثلا هر سال در جشنواره فیلم فجر باید فیلم دفاع مقدسی داشته باشیم. امسال با تجربه این دو اثر به این نتیجه رسیدم که تمام حرف هایی که برای این گونه سینمایی می گویند، شعار است. اگر این فیلم ها ۱۰-۱۵ سال پیش روی پرده می آمد، شرایط اکران و در نتیجه بیننده بیشتری داشت ، اما الان نه. الان جشنواره سالانه دفاع مقدس کم کم در حال تبدیل شدن به جشنواره ای دو سالانه و حتی پنج ساله است.

فکر می کنید اگر حمایت بیشتری از آثار دفاع مقدس در اکران شود، گیشه ای میلیاردی خواهند داشت؟
شرایط از الان بهتر می شود. البته نمی توان این موضوع را هم کتمان کرد که نسل جدید (نسبت به دهه ۶۰ و۷۰) تحمل دیدن تصاویر روزهای جنگ و سال های سخت پس از آن را ندارند. در حالی که آدم های آن دوران و تبعات آن روزها هنوز و حتی تا همیشه بر سر این مردم وجود دارد، ضمن این که به گفته خود مردم آثار دفاع مقدس بعضا باورپذیر نیستند. از این جهت موضوع باورپذیری را مطرح می کنم که برخی از تولیدات این ژانر قهرمان پردازی هایی اغراق گونه دارند که برای مردمی که آن روزها را از نزدیک دیده اند، قابل باور نیست و بدیهی است، هر چه این آثار با آنچه در آن روزها بر مردم گذشته، بیشتر مطابقت داشته باشد، برای مردم ملموس تر خواهد شد.

فکر می کنید پس از بازی در چندین کار دفاع مقدسی، دین خود را به سینمای دفاع مقدس ادا کرده اید؟
دینی که به گردن تک تک ماست، آنقدر زیاد است که حالا حالاها تمام نمی شود، اما تا جایی که در توانم بوده، فیلم کوتاه و بلند و سریال دفاع مقدسی کار کردم و اگر از این به بعد پیشنهادی در این ژانر داشته باشم، با وجود تمام کوتاهی هایی که در حق آن می شود، اگر فیلمنامه اش به دلم بنشیند، در آن بازی می کنم. در اکران مشهد فیلم، یکی از بازماندگان عملیات کربلای چهار پس از اکران فیلم آمد و خودش را به من معرفی کرد و گفت، ما وظیفه مان را آن زمان در قبال خودمان و وطنمان انجام دادیم. شما هم الان وظیفه خودتان را با روایت کردن آن واقعه انجام دادید و حالا نوبت مردم است که با دیدن این فیلم، وظیفه خودشان را انجام دهند.

چکیده داستان
یونس به عنوان فرمانده گردان غواصان، سه شب پیش از عملیات در حالی که درصدد حفر تونلی در منطقه عملیاتی بوده، مفقودالاثر شده است. حالا پس از ۳۰ سال اطلاعاتی به دست می آید که نشان می دهد، احتمالا یونس زنده است و در آن زمان به واسطه منافقین قرارگاه اشرف با دشمن همکاری کرده است.