پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

لانتوری یک قصّه­ ی عاشقانه است. یک عاشقانه ­ی «مریض» که ده­ها قصّه و حرفِ دیگر نیز دربر دارد. لانتوری یک فریاد است، یا یک تلنگر، یا حتّی یک پسِ گردنیِ محکم… تا شاید از خواب بیدار شویم.

سینماسینما، پدرام عبهر:

«یک پس­گردنی محکم»

«بچه ها شوخی شوخی به قورباغه ها سنگ می‌زنند… و قورباغه ها جدی جدی می میرند.»

شاید اگر بخواهیم «لانتوری» را در یک جمله خلاصه کنیم، این شعرِ اریش فرید، که آن را در طولِ فیلم از زبان یکی از کاراکترها می­شنویم، بهترین گزینه باشد.

لانتوری یک قصّه ­ی عاشقانه است. یک عاشقانه­ ی «مریض» که ده­ها قصّه و حرفِ دیگر نیز دربر دارد. لانتوری یک فریاد است، یا یک تلنگر، یا حتّی یک پسِ گردنیِ محکم… تا شاید از خواب بیدار شویم.

لانتوری مشخّصاً شعار می­دهد، از همان ابتدا، و ابایی هم از این قضیه ندارد. اصلاً درمیشیان فیلم را ساخته که با صدای بلند شعار بدهد؛ چون حس می­کند که لازم است. رضا درمیشیان پیش از این در «بغض» و به­ویژه در «عصبانی نیستم» نیز تقریباً به همین شیوه حرف­هایش را فریاد زده بود، و حالا در لانتوری بغض­ها و عصبانیت ­ها و دغدغه­ های دیگری را در کنارِ برخی از همان قبلی­ها فریاد می­زند.

با این حال، هرچند فیلم پر از شعار است امّا به یک فیلم شعاری یا شعارزده تبدیل نشده است. چرا؟ شاید مقایسه­ی «لانتوری» با «بادیگارد» ابراهیم حاتمی­کیا در نحوه­ی شعار دادن، تفاوت­ها را برای­مان روشن سازد. حاتمی­کیا و درمیشیان، هردو، در بادیگارد و لانتوری شعار می­دهند امّا درمیشیان برای روایتِ داستانِ لانتوری فرمی را انتخاب کرده که شعار دادن خللی در روندِ داستان ایجاد نمی­کند. لانتوری قصّه­ای را تعریف می­کند و لابلای معرّفی شخصیت­ها و روایتِ داستان، نظرِ افرادِ مختلف را درباره­ی این قصّه­ ی «واقعی» جویا می­شود. این آدم­های مختلف که روانش­شناس و جامعه­ شناس و شاعر و دانشجو و کارگر و پزشک و غیره و غیره هستند، هر کدام نظر خود را درباره­ی واقعه­ی موردِ بحث فیلم می­دهند و خب طبیعی است که لابلای حرف­های­شان شعار هم بدهند؛ شعارهایی که گاه حرفِ خود درمیشیان است و گاه نظرِ مخالفِ او. امّا نکته­ی مهم این است که درمیشیان دغدغه ­ها و حرف­ها و شعارهایش را در دهانِ کاراکترهای فیلم نمی­گذارد که وسط اختلاط کردنشان شعار بدهند، و اجازه نمی­دهد این دغدغه ­ها روندِ روایتِ فیلم را دچار اختلال کنند. امّا برعکس، دیالوگ­های بادیگارد یک خط در میان شعار است، دغدغه­ های ایدئولوژیکِ کارگردان است، و این به فیلم ضربه می­زند.

دیگر ویژگی مثبتِ لانتوری این است که رک و راست حرفش را می­زند امّا دیدگاه­ها و رویکردهای مختلف و مخالف را هم سانسور نمی­کند. هردو را نشان­تان می­دهد و به گوش­تان می­رساند و قضاوت را به خودتان واگذار می­کند. با این حال سعی نمی­کند حرفش را غیرِ مستقیم و در لفافه به مخاطب تزریق کند، بلکه خیلی شفّاف می­گوید این دیدگاه­های ضدّ و نقیض وجود دارد، امّا نظر من مشخّصاً این است.

امّا به اعتقاد من، مهمترین ویژگی لانتوری، از لحاظ محتوایی، این است که در مورد هیچ چیز قضاوت مطلقی ندارد و حکم قطعی صادر نمی­کند. در واقع مخاطب را با این سؤالِ بزرگ روبرو می­کند که در مورد جرایم و فجایعی که در اطراف ما رخ می­دهد، هر یک از ما (یا به عبارتی «جامعه») چقدر مسئولیم؟: «تو وجود هر کدوم از ما یه “هیتلر” هست یه “ماندلا”! … جامعه است که باعث می­شه کدومو بیرون بیاریم…» (بخشی از دیالوگ فیلم).

رضا درمیشیان بار دیگر در لانتوری نشان داد که چقدر کارگردانِ کاربلدی است، چقدر قصّه­ گوی خوبی است و چقدر جسورانه می­تواند با فرم بازی (یا حتّی بازیگوشی) کند. بازی همه­ ی بازیگرانِ فیلم یک­دست و عالی است و البتّه نوید محمّدزاده بار دیگر شگفت ­زده­ تان می‌کند، این بار در نقشی متفاوت – نوید که غالباً او را در نقشِ شخصیت­های برون­گرا و عصبی و پرخاشگر به خاطر می­آوریم، این بار شخصیتی درون­گرا و دیوانه را بازی می­کند که از درون آشفته ولی در ظاهر معمولاً آرام است.

لانتوری فیلمی است که قطعاً مخالف زیاد خواهد داشت. خیلی­ ها این فیلم را دوست نخواهند داشت. بسیاری آن را «سیاه­نمایی» خواهند خواهند و خواهند کوبید. امّا شخصاً معتقدم که این فیلم را باید دید. البته اگر تا به حال به تماشایش نرفته اید، بدانید و آگاه باشید که قرار است با روح و روان­تان بازی کند.