پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، درنا حسین‌زاده – مدیریت بنیاد سینمایی فارابی در اقدامی تحسین‌برانگیز آمار و ارقام حمایت‌های این بنیاد را از فیلم‌های سینمایی در دوره زمانی شش سال اخیر منتشر کرد، آماری در قالب یک جدول که پرده از حقایق بسیار و مظلوم‌نمایی‌های بسیاری از اهالی سینمای ایران برمی‌دارد.

به گزارش سینماسینما، فارابی به واسطه آنکه سال‌هاست مسئولیت حمایت مالی و لوجستیکی از آثار سینمای ایران را برعهده دارد، گاه محل پرسش نیز واقع شده است. به این ترتیب که سینماگران این نهاد را متهم به حمایت ویژه از برخی فیلم‌ها و فیلمسازان کرده‌اند و خود را بری از دریافت هرگونه حمایت مالی. اما با انتشار جدولی که نام بیش از ۳۰۰ فیلم در آن دیده می‌شود، نخستین چیزی که غیر از اعداد و ارقام میلیاردی جلب توجه می‌کند، وجود نام فیلمسازانی است که مدعی بودند دست در جیب خود کرده و فیلم می‌سازند. حالا این جدول نشان می‌دهد یا آدرس جیب این سینماگران خیابان سی تیر ساختمان موزه آبگینه است یا فرقی بین جیب خود و جیب مدیریت دولتی سینما قائل نیستند.

در ادامه نگاهی به چند نکته پررنگ در مورد جدول منتشر شده از سوی بنیاد سینمایی فارابی صورت می‌گیرد:

مدعیان استقلال مالی

بعضی از کارگردانان و تهیه‌کنندگان و پیرو آن پروژه‌های سینمایی به وضوح خط و ربط خود را با حمایت‌های دولتی روشن کرده‌اند و واضح است که فلان فیلمساز وقتی پشت دوربین می‌رود و پروژه‌ای بزرگ به لحاظ تولید می‌سازد، حتما حمایت دولتی را با خود همراه کرده است.

اما چشم‌ها با دیدن جدول بنیاد سینمایی فارابی زمانی گرد می‌شود که مدعیان استقلال مالی در سینما در جمع حمایت‌شدگان جای می‌گیرند.

محمدحسین فرحبخش با جمله معروف ما از جیب خودم فیلم می‌سازم، در سینمای ایران شناخته شده است. اما همین سینماگر از سال ۱۳۹۰ تاکنون بارها برای ساخت فیلم‌هایش حمایت بنیاد سینمایی فارابی را با خود همراه داشت است. نمونه آن مبلغ ۱۸۰ میلیون تومانی است که در سال ۱۳۹۰ برای ساخت فیلم «خصوصی» از بنیاد سینمایی فارابی دریافت کرد. این فیلم البته در نوروز ۱۳۹۱ اکران شد و در نهایت به دلیل برخی مخالفت‌ها از سوی حوزه هنری و شهرداری ابتدا از سالن‌های سینمای این دو مجموعه پایین کشیده شد و بعد به فاصله کوتاهی اکران آن خاتمه داده شد.

بعد از پایین کشیده شدن این فیلم به فاصله بسیار کوتاهی فرحبخش فیلم دیگری به نام «پس کوچه‌های شمرون» را تهیه کرد که برای ساخت آن هم ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات از بنیاد سینمایی فارابی دریافت کرد. او در سال ۱۳۹۲ برای هفت فیلم سینمایی از بنیاد سینمایی فارابی بودجه دریافت کرد و حقوق این آثار را به بنیاد واگذار کرد. اسامی فیلم‌ها که تولید اغلب آن‌ها متعلق به سال‌ها قبل بود به این شرح است: «ریشه در خون»، «غریبه»، «شب‌شکن»، «گردباد»، «دستمزد»، «ماموریت» و «گمشدگان». مجموع مبلغ دریافتی او برای این فیلم‌ها ۱۵۰ میلیون تومان است؛ ۱۵۰ میلیونی که برای فیلم‌هایی یا ساخته نشده و یا گمنام هزینه شد. البته موسسه پویا فیلم که با مدیریت فرحبخش اداره می‌شود در همین سال برای ساخت فیلم کمدی «رژیم طلایی» نیز ۲۱ میلیون تومان بودجه دریافت کرد.

او در سال ۱۳۹۳ هم برای فیلمی به کارگردانی آرش معیریان ۱۰۰ میلیون تومان بودجه گرفت.

شاید پاسخ سینماگری چون فرحبخش به انتشار این آمار و ارقام چنین باشد که مجموع این اعداد چندان هم بالا نیست، اما واقعیت این است که برای فردی مدعی استقلال در سینما که با پول جیب خود فیلم و اغلب فیلم‌های تجاری می‌سازد، این آمار چشمگیر است.

علیرضا رئیسیان هم دیگر سینماگری است که در حرف و سخن از استقلال خود در روند تولید فیلم‌هایش سخن می‌گوید، اما فارابی وجه دیگری از ماجرا را عیان می‌کند. این کارگردان در سال ۱۳۹۰ برای ساخت فیلمی به نام «لطفا بدون گناه» مشارکت ۵۰ درصدی فارابی را با دریافت مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان با خود همراه کرده است. البته در کارنامه رئیسیان فیلمی به این نام قابل مشاهده نیست.

او «دوران عاشقی» را در سال ۱۳۹۲ با مشارکت ۲۵ درصدی فارابی و با دریافت مبلغ ۴۵۰ میلیون تومانی ساخت.

«مردی بدون سایه» فیلم دیگری است که به نام رئیسیان در سال ۱۳۹۶ ثبت شده و فارابی با مشارکت ۳۰ درصدی بودجه‌ای بیش از ۵۰۰ میلیون تومان را به آن اختصاص داده است.

فیلم‌هایی برای هیچکس

قطعا حمایت فارابی از سینماگران برای ایجاد زمینه کار و اشتغال نکته‌ای مثبت است، اما تا کی؟ قرار است همواره سینمای ایران چسبیده به مادری که قطره‌ای و گاه بسیار هم پروپیمان فرزند خود را تغذیه می‌کند به فارابی بچسبد. اشکال این چسبیدن اصلا در چیست؟ کافی است نگاهی به برخی فیلم‌ها که اصلا مشارکت و حمایت فارابی در آن‌ها بعید و دور از انتظار می‌رسید و رخت و لباس سینمای مستقل را به تن کرده بودند، انداخته شود تا عیان شود اشکال کار در کجاست.

ابوالفضل صفاری به عنوان سینماگری که در زمینه تولید فیلم‌های جریان مستقل و تجربه‌گرای سینمای ایران کار می‌کند، براساس جدول منتشر شده از سوی فارابی حمایت این نهاد دولتی را برای ساخت فیلم‌های خود به همراه داشته است: فیلم‌هایی چون، «از تهران تا بهشت» که با بودجه ۱۱۰ میلیون تومانی در سال ۱۳۹۰ با بازی مهناز افشار ساخته شد و کارگردان لوکیشن‌های متعددی را برای آن در شهرهای مختلف انتخاب کرد، اما در نهایت نه به سود مالی در اکران رسید و نه در جشنواره‌های داخلی و خارجی درخشید، یا فیلم دیگری به نام «بی‌سایه» که در سال ۱۳۹۴ به کارگردانی و تهیه‌کنندگی صفاری ثبت شده است و بودجه ۳۰ میلیون تومانی دریافت کرده است.

برادران محمودی هم در سال ۱۳۹۴ برای ساخت فیلمی به نام «روناجان» ۵۰۰ میلیون تومان از فارابی بودجه گرفته‌اند، اما یافتن اثری از موفقیت‌های فیلم آنان دشوار است.

میلیاردی‌های شکست‌خورده

در سال ۱۳۹۰ بنیاد سینمایی فارابی مجموعه ای از پروژه‌های شکست‌خورده و ناموفق میلیاردی را تولید کرد. در آن سال وحید موسائیان برای ساخت فیلمی چون «فرزند چهارم» گروه خود را راهی آفریقا کرد و ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان هزینه کرد. در همان سال «عقاب صحرا» به کارگردانی مهرداد خوشبخت با بودجه ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیونی تومان ساخته شد.

۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۰ برای ساخت فیلمی تاریخی به اسم «اینجا شهر دیگری است» به کارگردانی احمدرضا گرشاسبی هزینه شده است؛ کسی این فیلم و موفقیت‌هایش را به خاطر دارد؟

رحمان رضایی برای ساخت «نیکان و بچه غول» ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۰ از فارابی پول گرفت.

بهروز افخمی برای ساخت «روباه» که نه در جشنواره‌ها موفق بود و نه در اکران ۱ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ بودجه گرفت. این در حالی است که افخمی خود یکی از مدعیان اصلی لزوم قطع شدن حمایت نهادهای دولتی از فیلم‌های سینمایی است.

«حکایت عاشقی» به کارگردانی احمد رمضان‌زاده دیگر فیلم میلیاردی است که نتوانست در اکران به موفقیتی دست بیابد.

فیلم‌هایی که با وجود جذب سرمایه ساخته نشدند

در جدول ارائه شده از سوی بنیاد سینمایی فارابی می‌توان دست روی برخی اسامی گذاشت که هرگز به مرحله تولید نرسیدند و با وجود جذب سرمایه و یا بخشی از سرمایه همچنان ساخته نشده‌اند.

از جمله این موارد می‌توان به پروژه ساخته نشده «بهشت از جنوب شرقی» احمد کاوری هم تاکنون موفق به دریافت ۱ میلیارد تومان بودجه از فارابی شده است.

علی ژکان برای ساخت «برای سونیا» ۴۵ میلیون تومان از فارابی در سال ۱۳۹۰ پول گرفت، اما این فیلم ساخته نشد.

احمدرضا گرشاسبی برای ساخت فیلم «راه بی‌بازگشت» ۱۰۰ میلیون تومان بودجه گرفت، اما در جستجویی برای رسیدن به خبرهای ساخت فیلم نمی‌توان ردی از تولید آن یافت.

این‌ها البته بخشی از فیلم‌های بی‌سرانجام و حمایت شده هستند.