پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

به گزارش سینماسینما، این فیلمبردار باسابقه سینما که در کارنامه پُر و پیمان کاری‌اش آثار مهم و برجسته‌ای از سینمای ایران را مانند «مادر»، «سرب»، «ای ایران»، «لیلا»، «گبه»، «از کرخه تا راین»، «باد ما را خواهد برد» و «جدایی نادر از سیمین» فیلمبرداری کرده، امسال یکی از هفت داور سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر بود؛ جشنواره‌ای که تعداد فیلم‌های با کیفیتش نسبت به چند دوره اخیر جشنواره فجر قابل توجه بود و همین موضوع داوری سختی را به همراه داشت.

کلاری درباره ارزیابی‌اش از آثار بخش «سودای سیمرغ» این دوره جشنواره و نیز داوری این بخش بیان کرد: به گمانم در این دوره هم میان دست‌اندرکاران و کارشناسان و هم میان دانشجویان سینمایی وسینمادوستان نقطه نظر مشترکی مبنی بر ارتقای سطح کیفی چشمگیر فیلم‌ها نسبت به سال‌های قبل وجود داشت. به طور قطع من هم چنین باوری دارم و مضامین و ژانرها و فرم‌های ساختاری اختیار شده حکایت از رشد قابل توجه فیلم‌های این دوره از جشنواره دارد؛ به همین دلیل داوری یا بهتر بگویم مقایسه آثار به نمایش درآمده با یکدیگر و انتخاب پنج عنوان برای کاندیداتوری در هر رشته کاری بسیار دشوار و پیچیده بود.

او افزود: سطح کیفیت فیلم‌ها در بخش‌های تخصصی مختلف به حدی چشمگیر و برجسته بود که پاره‌ای از آن‌ها می‌توانستند در هر یک از دوره‌های قبل جوایز متعددی را از آن خود کنند. به طور معمول در جشنواره‌های مختلف تعداد بسیار معدودی فیلم هستند که با فاصله از بقیه، نظر داوران و منتقدان و مخاطبان را به خود جلب می‌کنند و به دلیل محدودیت جوایز فستیوال‌های دیگر، کار داوران ساده می‌شود.

وی دراین باره به یکی از تجربیات داوری خود در خارج از کشور اشاره کرد و گفت: من پیش از این به عنوان داور در چند فستیوال در نقاط مختلف دنیا حضور داشتم که آخرین مورد ۲ سال قبل در کشور کره جنوبی بود. ما در هفته اول فستیوال و پس از دیدن نیمی از فیلم‌های بخش مسابقه اصلی به اتفاق بقیه داوران در مورد یک فیلم به راحتی به اشتراک نظر رسیدیم و در ادامه یک فیلم دیگر را هم برگزیدیم و کارمان تمام شده بود. شاید باور نکنید که نشست نهایی و اعلام رأی ما در کمتر از نیم ساعت به نتیجه رسید و باید توجه داشته باشید که فستیوال بین‌المللی «پوسان» در کشور کره جنوبی در حال حاضر مهمترین جشنواره فیلم در آسیا است. این را هم گفتم که اهمیت و حساسیت جشنواره سی‌وهفتم فیلم فجر را به دلیل حضور آثار برتر و قابل اعتنای متعدد یادآور شوم.

این فیلمبردار که یکی از جوایز مهم فیلمبرداری جهان را هم برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» کسب کرده است، ادامه داد: اما اینجا در جلسه نهایی جشنواره فجر برای اعلام آرا پس از دیدن فیلم‌ها و حتی دوباره دیدن بعضی از آن‌ها و ۱۲ ساعت بحث و گفت‌وگو در مواردی به نتیجه نرسیدیم و ادامه نشست به روز بعد موکول شد. گاهی برای انتخاب یکی از کاندیداها و مواردی که به دو عنوان می‌رسیدیم و یکی با یک رأی، انتخاب و دیگری با یک رأی، انتخاب نمی‌شد تصمیم گرفتن واقعاً پیچیده و دشوار می‌شد. شاید اگر جایزه مشترک در جشنواره پیش‌بینی شده بود می‌توانست حداقل در موارد محدودی کارساز باشد چیزی مثل آنچه که در یک دوره جشنواره فیلم کن رخ داد و نخل طلا به «طعم گیلاس» ساخته آقای عباس کیارستمی و «اره‌ماهی» ساخته فیلمساز ژاپنی به طور مشترک اهدا شد.

کلاری درباره اینکه چرا با این شرایط دیپلم افتخار داده نشد بویژه آنکه برخی نقطه‌نظرها بر این تاکید داشت که امسال بعضی فیلم‌ها دیده نشدند؟ گفت: بله من هم شنیده‌ام و باید بگویم که شخصاً از شنیدن برخی از این نقطه نظرات بسیار متعجب شدم. چون مثلاً فیلمی که در چند مورد از جمله کارگردانی و بهترین فیلم نامزد شده بود چگونه می‌توانست توسط هیئت داوران دیده نشده باشد یا فیلمی که جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود کرده چطور مورد توجه قرار نگرفته است؟!

او اضافه کرد: در تمام فستیوال‌های جهان جایزه ویژه هیأت داوران اهمیت و ارزشی هم سنگ با بهترین فیلم دارد و حتی از نظر ارزش‌های هنری، ویژه قلمداد می‌شود، بنابراین غالباً اظهارنظرها اینگونه بودند که فارغ از جنبه‌های تبلیغاتی وجانبدارانه بیشتر متکی بر مبنای سلیقه و نقطه نظر شخصی بودند که با احترام به تمامی این اظهارنظرها باید توجه داشته باشیم که نهایتاً یک هیئت هفت نفره داوری با درک و شناخت و سلیقه و تجربیات مختلف هستند که آرای نصف بعلاوه یک یعنی ۴ رأی آن‌ها منتهی به انتخاب تنها یک فیلم می‌شود. البته شاید عادلانه نباشد ولی به هر حال بخشی از قاعده‌ی پذیرفته شده‌ی این بازی است.

وی گفت: پیش از این در مقاطع مختلف بارها گفته‌ام که به عقیده من برگزیدن یک فیلم، نه تنها در جشنواره فجر که شاید در هیچ جشنواره‌ای الزاماً دلیل برتری مطلق آن نمی‌تواند باشد یا عدم انتخاب فیلمی دیگر چیزی از اهمیت و اعتبار آن (اگر داشته باشد) کم نمی‌کند.

کلاری ادامه داد: اما در مورد دیپلم افتخار باید بگویم ما در هیأت داوری در این باره بسیار بحث کردیم که با نتیجه‌ای که دیدید همراه شد. در دوره‌های مختلف جشنواره فجر بارها شنیده بودیم که وقتی به یک کاندیدا سیمرغ و به دیگری دیپلم افتخار داده می‌شود عمدتاً این استنباط به وجود می‌آید که می‌خواهند از نفر دوم دلجویی کنند به همین دلیل دیپلم افتخار در نزد عموم چندان خوشایند نبود و در مواردی اسباب دلخوری دریافت‌کننده را نیز به وجود می‌آورد و از آن مهم‌تر اعتبار برنده اصلی را هم با تردید همراه می‌کرد.

او درباره اینکه سطح فیلمبرداری فیلم‌های این دوره از جشنواره را چطور دیده؟ پاسخ داد: بدون تردید سطح کیفی فیلمبرداری در سینمای ایران پیشرفت چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای داشته است. فیلمبرداری فیلم‌های جشنواره سی و هفتم به نظر من عموماً در حد استانداردهای سینمای پیشرفته دنیا بودند و به نظر می‌رسد همکاران ما درک و شناخت دقیق‌تر و کامل‌تری از ویژگی‌های کاربردی دیجیتال پیدا کردند و با فراهم شدن امکانات جدید و به‌روز شدن ابزار مثل دوربین و لنزهای پیشرفته و حتی نور، هم‌سطح با سینمای پیشرفته جهان، زمینه برای خلاقیت‌های زیبایی شناسانه فیلمبرداران با استعداد ما فراهم شده است.

وی افزود: البته نقشه کالریست‌ها (Colorist) یا متخصصان با استعداد این عرصه را در جلوه‌گر ساختن و کامل کردن اندیشه‌های زیبایی‌شناسانه فیلمبرداران در مرحله نهایی بعد از فیلمبرداری یا اصطلاحاً پست پروداکشن نباید نادیده گرفت. به گمانم این عزیزان به شناخت قابلیت‌های کاربردی بیشتری در این عرصه دست پیدا کردند.

این عضو هیأت داوری فیلم فجر در پاسخ به اینکه خودش چه معیاری برای انتخاب فیلم‌بردار برتر داشته است؟ گفت: در مورد معیارهای انتخاب فیلم‌بردار برتر از نظر من، شاید جامع‌ترین و کامل‌ترین تعریف همانی باشد که فیلمبردار صاحب نام و شناخته شده سوئدی «سون نیک‌ویست» که تصاویر درخشان او در آثار برگمان همیشه در خاطر سینمادوستان ماندگار است، در این زمینه دارد. او می‌گوید، فیلمبردار خوب کسی است که به خلق فضای فیلم کمک می‌کند و بیشتر فیلم‌های این دوره از جشنواره را می‌توانیم مشمول این تعریف بدانیم به همین دلیل حقیقتاً برای من سخت‌ترین قسمت داوری در همین بخش بود.

کلاری در پایان در پاسخ به اینکه آیا با این تعریف می‌شود پیش بینی کرد که در آینده فیلمبرداران مطرحی در سطح سینمایی دنیا داشته باشیم؟ بیان کرد: جای تردید نیست که این اتفاق عملاً افتاده است و دنیا به سینمای ایران و اهمیت جایگاه آن از طریق فستیوال‌ها و مجامع فرهنگی و هنری و موزه‌ها و حتی مراکز مهم آموزشی واقف شده و تمامی اجزا و تخصص‌های بخش‌های مختلف این سینما از جمله فیلمبرداری را مورد توجه خاص قرار داده است، از همین‌رو فیلمبرداران توانمند و خلاق کشورمان روز به روز در عرصه‌های جهانی حضور چشمگیرتری پیدا خواهند کرد و این به طور قطع از برکات همین سینماست؛ سینمایی که در همه دنیا اهمیت و اعتباری بیشتر از داخل کشور دارد.