سینماسینما، آزاده فضلی
گاهی برخی از انسانها بدون آنکه بخواهند و ناخودآگاه، در مسیری قرار میگیرند که وجه بروز نیافته و خاموش درونشان یعنی خشونت و خشمشان بروز پیدا میکند. این افراد که بیشتر مواقع شخصیتی دوست داشتنی، مهربان، همراه، آرام و سمپاتیک دارند، به ناگهان خشم درونیشان به شکلی فزاینده بروز میکند و به نوعی به مسائل اخلاقی و انسانی پشت میکنند. ضدقهرمان در سینما نیز چنین ویژگیهایی دارد و تعداد کمی از فیلمسازان هستند که برخلاف مسیری که همگان آن را میروند، حرکت میکنند و فیلمهایی با ایده ویرانگر و اعتراضی با شخصیت ضدقهرمان میسازند. «جوکر» یکی از بهترین نمونههای این نوع فیلمهاست که اتفاقاً ورژنهای متعددی از آن ساخته شده است و اعتراضی که داستانش دارد نیز مورد علاقه بسیاری از فیلمسازان بوده و هست.
فیلمهای کوتاه «مثل بچه آدم» ساخته آرین وزیر دفتری و «جشن» ساخته بهنام عابدی که در پکیج «اتصال کوتاه» شامل اکران آنلاین چهار فیلم کوتاه قرار دارند و از ۵ اردیبهشت ماه در سایت ودیو به نمایش درآمدند، از این منظر قابل توجه هستند. این دو فیلم کوتاه، روایتگر شخصیتهای آرام و سربه زیری است که ناگهان تغییر رویه میدهند و اعتراض یا تحولشان را به صورتی غیرطبیعی اجرایی میکنند. کارگردانهای جوان «مثل بچه آدم» و «جشن» به پیروی از بسیاری از برترین فیلمهای تاریخ سینما، داستان خود را در تقابل با آنچه که عرف بر آن اصرار دارد و افکار عمومی و عواطف جامعه با آن همسو است، بنا کردهاند؛ همچون لوئیس بونوئل که ارزشهای جامعه بورژوا را زیر سوال میبُرد و ویران میکرد و رومن پولانسکی که امر از نظر جامعه مقدس ازدواج و خانواده را در «ماه تلخ» به سخره گرفت.
به اعتقاد نگارنده با نگاهی به فیلمهای قبلی بهنام عابدی و آرین وزیر دفتری، این دو فیلمساز جوان در مسیر فیلمسازان بزرگی قدم برداشتهاند که خلاف جهت مرسوم سینمای داستانی است و مسیر موفقیت برای این دو در این راه، دور از انتظار نیست. میزانسن شامل حرکت دوربین و بازیگران، طراحی صحنه و دکور در دو فیلم «مثل بچه آدم» و «جشن» تیزهوشانه و با قاعده در مسیر درستی چیده شده است و کارگردانهای جوان بر زوایای دوربین، نگاه مخاطب و حتی روانشناسی رنگ نیز اشراف کامل دارند.
قرار است مخاطب با شنیدن نام فیلم «جشن»، به شادی و خوشحالی فکر کند اما بهنام عابدی به جشن نگاه دیگری دارد. او در «جشن» رفتار اعتراضی دو کارگر شهربازی که پیش از این متروک بوده و حالا قرار است افتتاح شود، را روایت میکند؛ رنگ زرد لباسهای فرم کارگران شهربازی با نشان «جوکر» روی آنها، از جمله تاکیدات کارگردان در نمایش انقلاب درونی این دو کارگر است که یکی از آنها خودش را برای اعتراضش قربانی میکند و دیگری، وقتی میبیند دوستش با خودکشی کاری از پیش نمیبرد، با دستکاری یکی از وسایل بازی، مردم بیگناه را قربانی میکند تا نقشههای مسئول شهربازی در شب افتتاح شهربازی نقش برآب شود. رنگ زرد در عین حال که برای برخی افراد رنگی شاد و یادآور احساس خوشحالی است، برای برخی دیگر سبب واکنش عصبی شدید و از دست دادن کنترل عصبی میشود و این همان نکتهای است که در بازی پژمان یاوری، شخصیت اصلی داستان «جشن» دیده میشود. بهنام عابدی با نماهای معنادار انگل و لو انگل افتتاحیه و آی لول میانه فیلم، فوکوس روی شخصیت اصلی و ناواضح بودن محیط شهربازی و تعقیب شخصیت اصلی (تراولینگ) با استفاده از فیلمبرداری با استدیکم، به انتقال بهتر روند تغییر شخصیت داستان، به مخاطب کمک میکند. همه اینها در کنار اتفاقاتی که در فیلم رخ میدهد و فضاسازیهای کارگردان، در نهایت به برخاستن جوکر درونی شخصیت اصلی کمک میکند.
«مثل بچه آدم» آرین وزیر دفتری نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ پرستار بچهای که نسبت به بچه بیتفاوت است و این بیتفاوتی در نگاه، میمیک و رفتارش موج میزند و در پسزمینه نیز طراحی صحنه و رنگ دیوارهای خانه به بروز بیشتر این حس به مخاطب کمک میکند. پرستار، تنها کاری که بلد نیست پرستاری از بچه است؛ به همین دلیل دائم در حال باج دادن به بچه است و باج میدهد تا بماند. قابهای ثابت و سرد دوربین روی شخصیت پرستار، با نگاههای پنهانی و معنادار پسربچه داستان در هم میآمیزد و پرستار را مغلوب میکند. تا نیمه فیلم همه چیز بر وفق مراد بچه است و وقتی جوکر را نقش میزند بر صورت پرستار، گویی جوکر درونی پرستار قصه نیز به پا میخیزد. این بار جوکر در لباس پرستاری برمیخیزد و نقشهای شوم میکشد و بچه داستان را مغلوب میکند و بچه را مثل بچه آدم سرجایش مینشاند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- در جستجوی رویا/ نگاهی به فیلم «بیرویا»
- اعلام برنامه نمایش فیلمهای ایرانی در جشنواره ونیز
- نگاهی به فیلم «بی رویا» به کارگردانی آرین وزیردفتری
- جابجایی، هویت و چند داستان دیگر/ نگاهی به فیلم «بی رویا»
- بلبلانه نعره زن در روی گل، تا کنی مشغولشان از بوی گل/ نگاهی به فیلم «بی رویا»
- تعلیق دروغین/ نگاهی به فیلم «بی رویا»
- در نشست رسانهای «بیرویا» عنوان شد؛ فیلم درباره جابهجایی هویت است/ متن پایانی در جریان پروانه نمایش به فیلم اضافه شد
- ریسک پناه بردن به جهان شخصی
- جلسه شورای تخصصی تولید فیلم کوتاه قزوین برگزار شد/ ارزیابی ۴ طرح
- فیلم کوتاه ایرانی جایزه بوسان را گرفت
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
آخرین ها
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند
- فرصت ۳ فیلم کوتاه ایرانی برای اسکار ۲۰۲۵
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
آفرین به این تحلیل درست رو جامع معمولاً از فیلمها تحلیل های خوبی نمی شود اما این تحلیل عالی بود