کیوان کثیریان
١. عباس کیارستمی رفت. مراسم تشییع و تدفین و ترحیمش باشکوه و درخور شأنش برگزار شد. استقبال مردم هم در حد انتظار و قابلتوجه بود. در تهران و لواسان هم شهرداری کلی بنر و تابلو نصب کرد، پس از ١٠ روز همچنان در صدر اخبار رسانههاست و صدها اظهارنظر و عکس و فیلم و نقلقول از او یا درباره او منتشر شده. اما آدم فکر میکند موقعی که خودش زنده بود، این میزان لطف و توجه کجا بود؟ چرا وقتی آدمها زندهاند، توجهمان را از آنها دریغ میکنیم و فقط امواج حسادت و سعایت و محرومیت و بدخواهی به سمتشان میفرستیم؟
وقتی نخل طلا گرفت، یک عکس از او بر دیوارهای این شهر نشست؟ یک مراسم کوچک برای تقدیر از او برگزار شد؟ یا کاری کردیم که از گرفتن بزرگترین جایزه سینمایی جهان، در کشور خودش احساس شرمندگی کند!
کیارستمی از آن دسته آدمها بود که در زمان حیاتش کم قدر ندید ولی نه در کشور خودش.
٢. بعضیها از هرکسی که فوت کند و دستش از دنیا کوتاه باشد خاطره دارند، آنهم خاطرههای خصوصی پشت درهای بسته و بدون شاهد. تازه در آن خاطرههای پشت درهای بسته، طرف را که معمولا آدم بزرگی است، نصیحت میکنند یا آن آدمهای بزرگ به اینها اظهار ارادت میکنند. یکی همین آقای شمقدری خودمان. حالا آوینی باشد یا کیارستمی چه فرقی میکند؟ چه کسی میخواهد تکذیب کند؟ مهم این است که به موقعش ناممان را با این اسمها گره بزنیم. حالا پایمان را هم به تشییع یا مجلس ختم طرف نگذاریم چه باک. مهم نقل خاطره بود که کردیم. بقیه چیزها اهمیتی ندارد.
٣. اینکه یک خیابان یا میدان درستودرمان به نام عباس کیارستمی شود اصلا توقع زیادی نیست. البته اساسا کسی که دستش از دنیا کوتاه است نیازی به این قدرشناسیها ندارد. اگر زنده بود و نامش را بر یک خیابان میدید یک چیزی. این کارها به درد دلخوشی بستگان متوفی میخورد و آزمونی است برای میزان قدرشناسی مسئولان. البته بد نیست بدانید خیابانی در صربستان به نام کیارستمی است، آنهم در زمان حیاتش و به همت امیر کاستاریکا. نگاه کنیم نام چند آدم زنده از میان بزرگانمان، چه در حوزه فرهنگ و هنر و ادب، چه در عرصه علم و دانش و چه در سیاست و… بر خیابان یا میدانی در تهران نقش بسته است. به گمانم هیچ! برای این کار حتما باید مرده باشی. ولی مسئولان محترم شورای شهر! حالا که میخواهید این کار را بکنید، لااقل یک کوچه کمرفتوآمد در یک ناکجاآباد را انتخاب نکنید. یادتان باشد کیارستمی دیگر به این کار نیازی ندارد. این، محکی است برای سنجش آگاهی شما به بزرگی نام و ارتفاع جایگاه کیارستمی. بههرحال خیابانی که از آن تشییع شده، یا یک خیابان سینمایی مثل دو خیابانی که خانه سینما در آنها واقع است شاید انتخابهای خوبی باشند.
۴. سینماتک خانه هنرمندان را سهسال پیش با فیلمی از کیارستمی- جادهها- و با حضور خود او افتتاح کردیم. به مناسبت درگذشت کیارستمی، تمام فیلمهای کوتاه و بلند او را در همین سینماتک در چهار روز بهصورت بسیار فشرده برای عموم مردم نمایش دادیم. استقبال عمومی البته غافلگیرکننده و شگفتانگیز بود. علاوه بر سالنها و راهروها، عده زیادی تا ١٢ شب در حیاط پارک هنرمندان از یک السیدی بزرگ، فیلمهای او را دیدند. برای شناخت کیارستمی چه چیزی مفیدتر از دیدن فیلمهایش؟ و برای یک هنرمند فیلمساز مثل کیارستمی چه چیزی ارزشمندتر از دیدهشدن فیلمهایش توسط هموطنانش؟ فقط آدم فکر میکند کاش در زمان حیات او هم چنین استقبالی از آثارش در ایران میشد یا کاش فیلمهایش را در زمان خودش با شرایط خوبی اکران میکردند تا این آدم در کشور خودش هم بهتر شناخته شود.
۵. مسئله خطای پزشکی در درمان کیارستمی که هفته گذشته به آن در همین ستون اشاره کردیم، ابعاد تازهای به خود گرفته. روشنشدن این موضوع، جان کیارستمی را برنمیگرداند ولی شفافیت ماجرا بسیار اهمیت دارد. حالا تمامیت جامعه پزشکی در معرض بیاعتمادی است. بههرحال این پرونده مقصر یا مقصرانی دارد که مشخصشدن مسئله و شاید تنبیه آنها بتواند هم کمی افکار عمومی را آرام و اقناع کند و هم حواس بعضیها را بیشتر جمع کند و مانع فجایع بعدی شود.
اینکه به دور یک صنف هاله تقدس بپیچیم و تمامقد پای هر اشتباهی بایستیم، نه عقلانی است و نه منطقی. باید پذیرفت که کیارستمی بسیار زود، «مفت» و عجیب از دستمان رفت و به یک خسارت ملی تن دادیم.
۶. اینکه میخواهم بگویم، نافی جمله قبل نیست. ناقض این حقیقت هم نیست که رفتن کیارستمی خسران جبرانناپذیری برای فرهنگ کشورمان است. کیارستمی قطعا جایگزین ندارد و این را میشود بهسادگی دریافت.
اما کسی در اندازههای کیارستمی آنقدر از خود اثر به جای گذاشته و آنقدر مرتبه رفیعی در اندازههای جهانی کسب کرده که از کلماتی مثل مرحوم و زندهیاد عبور کرده و طبعا به کنار اسمش نمیچسبد. مثل اینکه بگوییم زندهیاد هیچکاک یا مرحوم کوروساوا یا شادروان مارلون براندو. میبینید چقدر نچسب و بیمعناست؟ هربار که درباره تاریخ سینما حرف میزنید، نام اوزو و کوبریک و برگمن به زبانتان جاری میشود. حالا واقعا چه فرقی دارد فورد و هاکس و آنتونیونی مرحوم شده باشند یا نه؟ برتولوچی و گدار هنوز زنده باشند یا نه؟ تأثیر عمیقی که آنها بر تاریخ هنر و سینمای جهان گذاشتهاند، جاودانهشان کرده است. این عین مفهوم خدمت به بشریت است. مثل پاستور و کخ و گراهام بل و ادیسون. آنچه که از کیارستمی برجا مانده، نگاه بکر و اصیل به جهان است و کلی اثر ماندگار که این نگاه را با خود دارد و تا همیشه باقیست. دنیای سینما به احترام جایگاه او کرنش کرده؛ همین برای جاودانگی او بس.
روزنامه شرق
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- هوتن شکیبا: دوست داشتم به جای همایون ارشادی در «طعم گیلاس» باشم
- تمجید هانکه از سینمای بیهمتای کیارستمی
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- دوربین فرانسوی در جشنواره مستند کانادا
- «طعم گیلاس» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- در گفتوگوی کیوان کثیریان با بهنام بهزادی و مجید بزرگر مطرح شد/ پروانه ساخت دیگر موضوعیت ندارد
- در گفتوگوی کیوان کثیریان، امیر اثباتی و عباس عبدی مطرح شد: سینماگران حق دارند به صورت فردی برای یک نامزد تبلیغ کنند |
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد: در حال برگشتن به دهه ۶۰ هستیم که زور میزدند سینما را گلخانهای کنند/ منطق دوستان این است که میخواهند بهزور خودشان را دیکته کنند
- نسخه ویژه نابینایان «درخت زندگی» منتشر میشود
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- جنگ ضد مردمی است/ نگاهی به فیلم «۲۰ روز در ماریوپل»
- ترانه تنهایی/ نگاهی به فیلم «عامه پسند»
- جدیدترین ساخته آیدا پناهنده با بازی پارسا پیروزفر در شبکه نمایش خانگی
- اختتامیه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی همراه با یک بزرگداشت
- راهیابی فیلم شهاب حسینی به جشنواره بینالمللی فیلم نالیوود تورنتو
- زری خوشکام در کنار علی حاتمی به خاک سپرده شد
- کیانوش عیاری خیلی زود در سینمای ایران صاحب امضا شد/ هیاهو نداشتن به زیان عیاری تمام شد
- ساختار زدایی جنگ و صلح فتحی؛ انسان مست عشق/ نگاهی به فیلم «مست عشق»
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گزارش محمد حقیقت؛ پس از نمایش مگاپولویس، آخرین فیلم فرانسیس فورد کاپولا
- مجله اسکرین منتشر کرد؛ جدول ستارههای منتقدان به فیلمهای جشنواره کن
- نشان عالی خورشید به ارد عطارپور اهدا شد
- بزرگداشت ایرج راد برگزار شد/ راد: افتخار من کارهایی است که بازی نکردم
- زری خوشکام درگذشت
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- برگزاری رویداد «ایرانهلث» با حمایت همراه اول
- میلاد شجره بهترین بازیگر جشنواره آمریکایی شد
- آلیس مونرو، نویسنده کانادایی درگذشت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ پوسترهایی از سینماگران ایرانی که چهره واقعی از زن در سینما ارائه دادهاند
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره فیلم کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ کمپانیهای پخش فیلم
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت دربارهٔ فیلمهای افتتاحیه در دو بخش مسابقه و ۱۵ روز سینماگران
- مریل استریپ نخل طلای افتخاری کن را از ژولیت بینوش گرفت
- اختصاصی سینماسینما از جشنواره کن/ گفتوگوی سعید نوری با محمد حقیقت/ مزایا و معایب نمایش فیلمها به منتقدان پیش از جشنواره
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- رونمایی از کتاب «یعقوب لیث» اثر مسعود جعفری جوزانی در نمایشگاه کتاب تهران
- وزیر ارشاد: نظارت بر شبکه نمایش خانگی باید برعهده ارشاد باشد/ اجازه اکران فیلم قبل از مجوز را نمی دهم
- «افعی تهران» از حاشیه جدیدش هم گذر میکند؟
- افتتاح پروژههای ارتباطی همراه اول با دستور رییسجمهور/ سایتهای ۵G کشور از مرز ۱۸۰۰ عبور کرد
- «پیانو» به اتریش میرود
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- نگاهی به نمایش چه کسی جوجه تیغی را کشت؟؛خشم و هیاهو