پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، علی نعیمی – اواخر تابستان بود که علی ملاقلی پور کارگردان فیلم «قندون جهیزیه» در اعتراض به واگذاری سالن های نمایش دهنده فیلمش به فیلم مجید مجیدی به میان زمین چمن فوتبال در بازی ستارگان ایران و ستارگان جهان آمد و به نوعی به این بی عدالتی در اکران اعتراض کرد. این اعتراض شاید ابعاد شخصی را متوجه ملاقلی پور و منافع مادی فیلم او می کرد اما یک نگاه کلی در سینمای ایران را زیر سئوال می برد و آن هم بحران سالن سینما است.

سینمای ایران این روزها فارغ از مشکلات تولید، ساخت و اکران فیلم با مساله دیگری نیز مواجه است و آن سالن‌های سینما و وضعیت آنهاست؛ سالن‌هایی که از ساخت بعضی از آنها چندین دهه می گذرد و نیازمند بازسازی هستند ولی نه پولی برای این کار هست نه انگیزه‌ای.

کیفیت صندلی ها، سیستم سرمایشی و گرمایشی، جذابیت و معماری سینما، بهره‌گیری از سیستم های دیجیتالی و فناوری های مدرن صوتی و تصویری و راحتی و آسایش این سالنها و … در مجموع مواردی هستند که ضرورت بازسازی و تجهیز سالن های سینماها را تشدید می کنند. از طرف دیگر با توجه به رشد جمعیت کشور و همچنین رشد و پیشرفت صنعت سینما در جهان، ایران امروز نیازمند فناوری های مدرن تری برای جلب مخاطبان به سالن هاست. مخاطبانی که با وجود اینترنت و ماهواره و دستگاه های پیشرفته نمایش خانگی کمتر رغبتی برای رفتن به سالن های قدیمی سینما نشان می دهند. با رجوع به آمار فروش بلیت سینماها می توان به اقبال کم مخاطبان در سال‌های اخیر به فیلم های روی پرده پی برد. معضل رکود سینمای ایران و حضور کم جمعیت مخاطبان در سالن‌ها گرچه به موارد مهم تری چون کاهش کیفیت فیلم های روی پرده نیز مربوط است اما از اهمیت تجهیز سالن های سینما نمی کاهد.

در چند ساله اخیر پردیس های سینمایی رونق دوباره ای به سینماها بخشیدند اما از طرف دیگر سینماهایی با تک سالن با رکود بیشتری مواجه شدند و حمایت چندانی برای بازسازی آنها صورت نگرفت. پردیس های سینمایی همچون آزادی، ملت، تماشا و … به صورت مجتمع های تجاری به همراه کافی شاپ و رستوران و پاساژهای دیدنی شکل گرفتند و اگرچه نتوانستند مثل دهه های قبل و حتی ابتدایی انقلاب، مخاطبان خود را جذب کنند اما حداقل از فرار مخاطبان جلوگیری کردند.

چند سالی است که مشکلات مالی گریبان سینماهای بخش خصوصی را گرفته است. موضوعی که نوک پیکان انتقادها را بار دیگر به سمت دولت های نهم و دهم گرفته است.

از نظر سینماداران سیاست های غلط در دولت های قبل و توجه به ساخت فیلم بدون توجه به وضعیت سینماها باعث شده تا سینماداران با مشکلات زیادی روبرو باشند. این وضعیت باعث شده تا سینماداران از وزارت ارشاد بخواهند تا نسبت به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و عوارض شهرداری آنها تجدیدنظر شود.

محمدقاصد اشرفی رییس انجمن سینماداران ایران ضمن اشاره به اینکه سینماداران از دولت یارانه ای دریافت نمی کنند، می گوید: سینماداران در حال ضرردهی هستند. به همین منظور می خواهیم مالیات بر ارزش افزوده و عوارض را از سینماها دریافت نکنند.

اشرفی درباره مالیات بر ارزش افزوده ای که به سینماها تعلق می گیرد، عنوان می کند: از فروش بلیط سینماها برای ما ۸ درصد مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته می شود و ۵ درصد هم عوارض شهرداری. بحث بر سر این است که مکان های فرهنگی نباید مشمول مالیات شوند.

رییس انجمن سینماداران مطرح می کند: با این وضعیت اقتصادی که بر سالن های سینما حاکم است و با توجه به اینکه درآمد زیادی ندارند، درخواست داریم که این مالیات و عوارض شهرداری به سالن های سینما تعلق نگیرد.

او درباره وضعیت سالن های سینما توضیح می دهد: همه جای دنیا دولت به مکان های فرهنگی کمک می کند تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. درآمد سینما در ایران به حدی نیست که بتوانیم مالیات و عوارض هم بپردازیم. به دفعات از سازمان امور مالیاتی، شورای شهر و وزارت ارشاد خواسته ایم کمک کنند تا این مالیات و عوارض شهرداری به سالن های سینما بخشوده شود.

اشرفی می افزاید: سالن های سینما قبل از انقلاب با استقبال بیشتری از طرف مردم روبرو بودند چون تنها سرگرمی برای آنها به حساب می آمدند. اما در حال حاضر با وجود ماهواره و اینترنتی که در دسترس مردم است و همچنین فیلم های ضعیفی که تولید می شوند سالن های سینما در حال ضرردهی هستند و این ضرردهی به مرز بحران رسیده است.

در سال ۶۹ وزارت ارشاد به تصور اینکه به سینماداران کمک کند سینماها را که تا آن زمان ملک تجاری محسوب می شدند تبدیل به ملک فرهنگی کرد. همان طور که می دانید ارزش ملک تجاری چندین برابر ملک فرهنگی است. در اینجا ضررهای زیادی به سالن ها وارد شد. صاحبان سالن های سینما سال‌ها وقت خود را گذاشته بودند و ملکی را در اختیار داشتند که از وجهه خاصی برخوردار بود.

رییس انجمن سینماداران کشور می گوید: درخواست ما این است حالا که کمکی به سالن های سینما نمی شود حداقل این هزینه های افزوده را ببخشند. البته این میزان از مالیات و عوارض فقط به سینماها تعلق نمی گیرد، ۵۰ درصد از آن هم سهم صاحبان فیلم است. کاربری تجاری ما فرهنگی است. این مالیاتی که از ما گرفته می شود از درآمد بلیط است و معتقدیم که چون ملک به فرهنگی تبدیل شده است نباید آن را از ما دریافت کنند.

اشرفی در پاسخ به این سوال که این وضعیت بر همه سینماها حاکم است یا فقط شامل بخش خصوصی می شود می گوید: این وضعیت برای همه سینماها وجود دارد، اما خوب سالن های سینمایی که متعلق به شهرداری است چون عوارض به شهرداری باز می گردد از پرداخت آن معاف هستند. به هر حال به نظر می رسد که بخش خصوصی در اینجا با مشکلات بیشتری روبرو هستند.

یکی از مهمترین بخش های چرخه اقتصادی صنعت سینما، گیشه و فروش فیلم ها در سالن های سینما است که مهمترین بازار گیشه سینمای ایران تنها در شهر تهران و یا چند شهر بزرگ دیگر کشور خلاصه شده است. این در حالی است که در کشوری با ۳۱ استان، تعداد محدودی از استان ها از سالن های سینمایی مناسب برخوردار هستند. البته اگر به هر استان و یا شهرستانی در کشور سر بزنید، حتما با سردر یک سالن سینما روبرو می شوید، سالنی که شاید سال‌ها از آخرین نمایش فیلم در آن می گذرد و یا به حدی از نظر کیفی زیر سطح استاندارد سالن های سینما است که مخاطب تمایلی به تماشای فیلم در آنها ندارد.

سید هادی منبتی رئیس موسسه تصویرشهر درباره ساخت پردیس های سینمایی می گوید: ساخت پردیس ها ایده جدیدی نبود اما چون رفتن به سینماهای تک سالنه محدود شده است و مردم ترجیح می دهند به سینمایی بروند که چند سالن دارد و امکان انتخاب از بین چند فیلم برایشان وجود دارد، ساخت این پردیس ها گسترش یافت. به نوعی می‌توان گفت ساخت پردیس‌های چند سالنه پاسخی به ضرورت روزگار و نیاز مردم بود.

وی در ادامه می گوید: سینماداری در ایران حتی قبل از انقلاب و زمانی که سینماها از رونق بیشتری برخوردار بود، توجیه اقتصادی نداشت و به عنوان یک صنعت مطرح نبود. سالن‌دارها یا عاشق سینما بودند و یا مهندسان و معمارهایی بوده اند که شغل و زندگی دیگری داشته اند و تنها به خاطر یک فخر اجتماعی سالن های سینما را هم خریداری می کردند.

منبتی با اشاره به رشد سرمایه گذاری در عرصه سالن سازی گفت: بعد از انقلاب این وضعیت اقتصادی تشدید شد و بخش خصوصی راغب نبود که در این زمینه سرمایه گذاری کند. شاید ساخت پاساژهای تجاری از سودآوری خیلی بیشتری برخوردار باشد به همین دلایل تمایل برای رفتن به سمت ساخت سالن های سینما وجود نداشت زیرا اگر کسی برای سالن سینما اقدام می کرد و بعد پشیمان می شد، دیگر امکان تغییر کابری وجود نداشت و نمی‌توانست وضعیت را به سمت دیگری عوض کند.

منبتی در پایان گفت: با ورود شهرداری به مقوله سینماداری، پردیس های زیادی مثل رازی، تماشا، آزادی و … ساخته شد و البته تلاش شهرداری واگذاری این پردیس ها به بخش خصوصی بوده است. برای این منظور سه میلیون فضای فرهنگی هنری برای ساخت در شهر تهران تعریف و به تدریج انجام شد. چندی پیش هم سالن پردیس سمرقند افتتاح شد.

البته نمی‌توان انتظار داشت که سازمان سینمایی به عنوان متولی سینما در کشور، بتواند به تنهایی بودجه لازم برای ساخت، بازسازی و یا تجهیز سالن های سینمایی را در سراسر کشور فراهم کند چرا که بودجه سالانه این سازمان پاسخگوی چنین هزینه هایی نیست. در چنین شرایطی شورای شهر، استانداری و دیگر نهادهای مرتبط در یک شهرستان یا استان وارد میدان شده و دست به ساخت و یا تجهیز سالن های سینما در سطح شهر می زنند. البته در شرایطی هم با ایجاد فضای مناسب می توان بخش خصوصی را برای سرمایه گذاری وارد این عرصه کرد تا سینمای ایران رنج چراغ های خاموش را در طول زمان به دست فراموشی بسپارد.