برنامه نمایش و نشست تخصصی فیلم «شبح کژدم» با حضور کیانوش عیاری کارگردان فیلم، محمود گبرلو مدیر نشست، حسن رضایی بازیگر، جواد طوسی و عزیزالله حاجی مشهدی منتقد سینما در موزه سینمای ایران برگزار شد.
به گزارش سینماسینما، محمود گبرلو در ابتدای این نشست گفت: سی و هفت سال پیش یک فیلمساز برجسته و فرهیخته با ساخت فیلم «شبح کژدم» مردم ایران را با مفهوم متفاوتی از سینما آشنا کرد.
فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
در ادامه جواد طوسی بیان کرد: سینمای آزاد باعث شدن تا مهرداد تدین، ناصر غلامرضایی، محمدعلی نجفی و زاون قوکاسیان در سینمای ایران شناخته شوند. نوع مواجهه دوربین و نوع دغدغه فیلمساز جوان در این اثر کاملا مشخص است. آن زمان عیاری به دنبال سکوی پرتاب در سینمای حرفهای بوده است. در مقایسه تطبیقی، نوع کار رئالیستی کیانوش عیاری در اهواز با مهرداد تدین در مشهد تفاوت دارد.
وی ادامه داد: به بهانه فیلم «شبح کژدم» میتوان نوعی خوانش تاریخی از دوران سپری شده را صورت داد. عیاری هوشمندانه به سراغ حسن رضایی رفته و شمایلی متفاوت از او را ارائه داده است تا آنجا که شکل ارائه و بازی سینما در سینما میتواند بیانی سهل و ممتنع ایجاد کند. در فیلم نوعی بازی با موسیقی و زبان سینما انجام میشود. فیلم دارای تنوع لوکیشن و میزانسن است و در این فضای فشرده و متراکم، تقطیع زیادی صورت گرفته است. «شبح کژدم» از جنبههای مختلف قابل بررسی است و هر فردی به فراخور سلیقه خود میتواند با آن ارتباط برقرار کند.
طوسی افزود: بیان مفاهیم به عنوان جملات قصار در فیلمهای عیاری وجود ندارد. برای او انسان اهمیتی ازلی ابدی دارد. واقع گرایی در سینمای عیاری در مقایسه با واقعگرایی در سینمای فیلمسازی از جمله کیارستمی بسیار متفاوت است. بازی با تخیل و واقعیت در سرتاسر فیلمهای او وجود دارد. عیاری در فیلمهای خود از آثار مختلف ایرانی و خارجی عبور کرده و در عین حال نگاه مستقل خود را حفظ میکند و فیلمهای او شامل حدیث نفسی شخصی هستند. در فیلم «سفره ایرانی» او با یک نگاه بکر و نو، موضوع بحران اقتصادی را به عنوان موضوع محوری مطرح میکند. در مجموعه «روزگار قریب» نیز عیاری نگاه واقع بینانهای دارد و در عین ادای دین به یک شخصیت ملی، سینمای مستند داستانی مرتبط به خود را نیز پیگیری میکند.
این منتقد خاطر نشان کرد: «آبادانیها» صرفا ادای دین به نئورئالیسم ایتالیا نیست و در واقع شامل ناتورالیسم و رئالیسم موجود در سینمای شخصی فیلمساز است.
طوسی با بیان اینکه «شبح کژدم» یکی از موفقترین فیلمهای کارنامه عیاری به شمار میرود، ادامه داد: فیلمساز به شکلی منصافه دو شخصیت فیلم را به نمایش میگذارد. عیاری یک فیلمساز امروزی است که به مضمون گرایی صرف روی نمیآورد. او اجتماعی نگری خود را به اثر الصاق نمیکند و چنین موضوعاتی در لایههای زیرین آثارش به چشم میخورد.
سینمای ایران دیگر هنرمندی همچون عیاری را به خود نخواهد دید
حسن رضایی بازیگر فیلم «شبح کژدم» نیز گفت: این فیلم با مشکلات زیادی ساخته شد و عیاری همگی آنها را تاب آورد. زمانی که برای اولین بار این فیلمساز را دیدم، او به دفتر ما آمد و خود را معرفی کرد و گفت که قصهای دارم و میخواهم که شما در آن بازی کنید. به عیاری گفتم من برای صدابرداری سر صحنه مناسب نیستم اما او همچنان مشتاق همکاری بود و بر این موضوع اصرار داشت. من تا آن زمان صدابرداری سر صحنه را قبول نداشتم. کیانوش عیاری گفت که این اتفاق قرار است برای اولین بار در سینمای ایران اتفاق بیفتند. من علاقهای به حضور در این فیلم نداشتم اما عیاری از شبی در دوران نوجوانی خود در سال ۱۳۴۷ گفت که از نیمه شب تا هنگام صبح سر صحنه فیلم «صخره سیاه» که در اهواز فیلمبرداری میشد حضور داشته و تمام مدت بازی من را تماشا میکرده است. آنجا بود که فهمیدم او بسیار به سینما علاقهمند است و پیشنهادش را پذیرفتم.
شبح کژدم برای من یک تولد بود
رضایی بیان کرد: سینمای ایران دیگر هیچ گاه مانند عیاری را به خود نخواهد دید. او دارای موجودیتی منحصر به فرد است. زمانی که «شبح کژدم» را بازی کردم، حضور در بیش از ۱۷۰ فیلم را در کارنامه داشتم و با فیلمسازان مختلفی کار کرده بودم اما هیچگاه مانند او ندیدم. عیاری برای من در حکم یک اسطوره است و این افتخار را داشتم تا در پنج فیلم با او همکاری کنم. سینمای این کارگردان در حکم یک دانشگاه برای افراد تازه کار است. کیانوش عیاری از هر لحاظ یک انسان بینظیر بوده و دارای ادب و اخلاق حرفهای است.
رضایی عنوان کرد: «شبح کژدم» برای من یک تولد بود و با فیلم «آبادانیها» این تولد برای من کامل شد و بسیار به این دو اثر علاقه دارم. «شبح کژدم» اثری طاقت فرسا بود و روند فیلمبرداری آن بسیار طولانی شد. من تا کنون با ۱۵۰ کارگردان کار کردهام و ریزه کارییهای که عیاری به کار میبرد را تاکنون از فرد دیگری ندیدم.
عیاری از تصنع بیزار است
عزیزالله حاجی مشهدی نیز در بخش ابتدایی صحبتهای خود گفت: بسیار خوشحالم که در موزه سینما از یک کارگردان صاحب سبک تقدیر شد.
وی ادامه داد: فیلم «شبح کژدم» اثری نوآورانه و خلاق است. کنایهها و اشارههای عیاری در فیلم از قول کاراکتر مجید شنیدنی است. این فیلمساز برخواسته از جریان سینمای آزاد در دهه چهل است. تلویزیون در آن سالها بیشترین لطف را به سینمای تجربی و آزاد داشت عیاری از دل چنین سینمایی ظهور کرد و بعدها در سال ۵۸ اثر متفاوت و بینظیر «تازه نفسها» را کارگردانی میکند.
این منتقد افزود: «شبح کژدم» سومین فیلم حرفهای او محسوب میشود. این فیلم و مجموعه آثار او دارای ویژگیهای فنی و هنری فراوانی هستند. فیلمی که امروز دیدیم، برخلاف عادت جریان سینمای ایران در آن دوران ساخته شده است. اولین ویژگی عیاری، ساختارشکنی در نگارش فیلمنامه و مقوله ترکیب بندی است.
وی ادامه داد: «شبح کژدم» یک فیلم کالت بوده و دارای نوآوریهای فراوانی است که در زمان خود درک نشد. این اثر نگاه دوران آغازین جریان نئوربالسم را دنبال میکند و به فضای جامعه و عمق اجتماع میپردازد. من معتقدم این اثر نوعی درآمیختگی میان واقعیت و خیال است.
حاجی مشهدی نیز بیان کرد: عیاری در حوزه فیلمنامه، کارگردانی و بازی گرفتن در تمام آثارش تلاش میکند تا به صورت کنایی و در پرده حرف بزند. او اصرار به شفافیت دارد. همچنین سادگی در عین زیبایی، در تمام فیلمهای آقای عیاری از جمله «شبح کژدم» دیده میشود. در فیلم کاتها و حرکات دوربین ساده و نرم هستند. فیلم دارای تحرک لازم درونی است و همه بازیگران در خدمت فیلم هستند.
این منتقد ادامه داد: یکی از شگردهای دیگرعیاری در تمام فیلمهای او این است که او از تصنع بیزار است و کارهایش به اصل طبیعت و زندگی نزدیک است. اما در عین حال، مخاطبان خاص را هم راضی نگه میدارد. یکی از افرادی که کمتر در سینما قدر دیده است کیانوش عیاری است. امثال عیاری سرمایه ملی هستند و باید مورد توجه قرار گیرند. «شبح کژدم» نشان میدهد که با یک کارگردان هوشمند و قانونمند طرف هستیم که هیچ چیز در آثار او بیعلت نیست.
حاجی مشهدی خاطر نشان کرد: در فیلم هرچیزی درست بر سر جای خود قرار دارد. یکی از هنرهای کیانوش عیاری، تدوین هنرمندانه آثارش است و فیلمسازان دیگری هم از این ویژگی او استفاده کردهاند. تدوین این اثر بسیار هوشمندانه و خلاقانه صورت گرفته است. عیاری از پرگویی کلامی، بصری و شنیداری بیزار بوده و دلبسته مکتب نوپدید مینیمالیسم است که سابقه دیرینهای در شعر فارسی و دوبیتیهای آن دارد. نگاه کمینه گرا عیاری در تمام فیلمهای او وجود دارد و این مسئله را به وسیله تدوین به مخاطبان آثارش ارائه میدهد. کیانوش عیاری یک فیلمساز مولف است.
در ادامه کیانوش عیاری کارگردان فیلم «شبح کژدم» گفت: «آبادانیها» سومین فیلم من بود که حسن رضایی در آن حضور داشت. او در جشنواره فیلم لوکارنو که از رویدادهای معتبر سینمایی به شمار میرود برنده جایزه بهترین بازیگر مرد شد، اما رئیس این جشنواره میخواست تا یک ایتالیایی جایزه بگیرد و زمانی که اعضای هیئت داوران در این زمینه مقاومت کردند، جایزه آن بخش به هیچکس اهدا نشد. در آن مقطع اگر رضایی تندیس را به دست میآورد در واقع بهترین جایزهای بود که یک بازیگر ایرانی تا آن زمان گرفته بود اما از او دریغ شد.
در بازی گرفتن ترفندهای مختص خودم را دارم
وی در پاسخ به گبرلو مدیر نشست درباره چگونگی هدایت بازیگران در آثارش گفت: من استعدادی در زمینه بازی گرفتن از بازیگران ندارم اما دارای ترفند مختص به خود هستم. من از بازیگر میخواهم تا هیچ وقت قدرت و توانش در بازیگری دیده نشود، چراکه در اینصورت بازی بدی اتفاق میافتد. من از بازیگران با قاطعیت میخواهم که تنها آنچه را که لازم است ایفا کنند. بازیگر ایدهآل من در تاریخ سینما، «جان وین» است است و او الگویی برای شاگردان من در سینما است. بسیاری از بازیگران قدرتمند، بازی خود را به شکل بیرونی نشان میدهد و این اتفاق از نظر من ارزشی ندارد.البته ممکن است بازیگران در روزهای اول قدرتنمایی کنند تا ما با توان آنها آشنا شویم. قدرت هنر و تجربه بازیگر نباید در فیلم دیده شود و این اصل را در تمام آثارم رعایت کردم.
عیاری با بیان اینکه هنگام نوشتن سناریو نیز تلاش میکند تا خودنمایی صورت نگیرد، بیان کرد: بازیگران دیالوگهای پرمغز و هنری را دوست دارند اما من مطابق با طریقه صحبت کردن عادی مردم برای هر صحنه دیالوگ مینویسم. همه بازیگرانی که در فیلمهای من حاضر بودند، بازی خوبی از خود ارائه کردهاند. در سریال «روزگار قریب»، مهدی هاشمی میگفت که در این اثر حتی بازیگران سیاهی لشگر نیز از او بهتر بازی میکنند اما به عقیده من تفاوتی میان بازیگران با سواد و بیسواد وجود ندارد. برای مثال، در فیلم «سفره ایرانی» زنان روستایی با سن بالا که بدون سواد بودند بازیهای درخشانی از خود ارائه کردند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کیارستمی در آثار خود بیشتر به دنبال راه حل بود/ فرم برای کیارستمی همیشه اهمیت داشت
- نشست «بررسی ارتباط میان کتاب و سینما»؛ کیانوش عیاری: نمیدانم اگر سینما نباشد باید چه کار کنم؟
- نقش امین تارخ در ارتقای بازیگری سینمای ایران/ موزه سینما نباید از حضور هنرمندان خالی باشد
- «باد صبا» برای یک آلبوم خانوادگی است/ لاموریس احیا کننده رمانتیسیسم در سینما بود
- گنجینه امین تارخ و مازیار میری رونمایی میشود
- نکوداشت «بیتا فرهی» در موزه سینما برگزار میشود
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- کارگاه فن بیان در سینما با حضور ژرژ پطروسی برگزار میشود
- بهترین راه برای ورود به تصویر عکاسی است/ روایت کلاری از دلشوره اصغر فرهادی برای «جدایی نادر از سیمین»
- انتشار گفتگوی موزه سینما برای زادروز «منوچهر والیزاده»؛ مردم به وجود هنرمندان معنا میبخشند
- نکوداشت صدمین زادروز عزتالله انتظامی برگزار شد؛ عزت الله انتظامی انسانی زندگی آفرین بود/ انتظامی به هر نقشی اعتبار میبخشید
- در مراسم نکوداشت «عباس کیارستمی» مطرح شد: کیارستمی آبرودار واژه کار بود/ فیلمسازی کیارستمی در مسیر عکاسی او است
- نمایش ساخته منوچهر طیاب در موزه سینما
- نکوداشت «عزت الله انتظامی» در موزه سینما
- «قاعده بازی» حاوی بازیهای پست مدرنیستی است
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- در پی شهادت دبیرکل حزبالله لبنان؛ فعالیتهای فرهنگی و هنری در سراسر کشور لغو شد
- ۲۰ سال اینترنت رایگان، جایزه پویش بازگشت به کلاس همراه اول
- نمایش «بانو» در جشنواره فیلمهای ایرانی کوروش/ برگزاری یادبود داریوش مهرجویی در تورنتو
- آثار پویانمایی راهیافته به جشنواره چهل و یکم فیلمکوتاه تهران اعلام شد/ معرفی هیات انتخاب و داوری
- بسیاری از فیلمهای امروز باید در گروه ج اکران شود/ سینمای کودک باید سالن مخصوص داشته باشد
- «مذهب امروز» به «ققنوس» جایزه ویژه داد
- فوت بازیگر برنده ۲ جایزه اسکار/ مگی اسمیت درگذشت
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی برگزار شد؛ صدای ماندگاری که امپراطور دوبله ایران است
- «مصائب شیرین ۲»؛ این بهار را خزان نیست
- سینمای ملی ایران را تعریف کنید و شکل آن را بکشید
- موفقیت «دانه انجیر معابد» در گیشه
- «غریزه» به زودی اکران میشود/ جوایز بینالمللی برای فیلم تازه سیاوش اسعدی
- تازهترین آمار فروش سینماها با پیشفروش «زودپز»
- «شامیر» به سیبری میرود
- سینمای استراتژیک به استراتژی سینما تبدیل شود
- گفت و گو با لیلی فرهادپور/ من در سینما یک مشاهدهگر هستم
- فیلم هندی، نماینده بریتانیا شد؛ «سانتوش» به اسکار میرود
- در آستانه دوره چهل و یکم؛ اعلام فیلمهای داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران/ هیات انتخاب معرفی شد
- با رفع توقیف پس از ۳ سال؛ «مهمانی از کارائیب» برای اکران عمومی آماده میشود
- «افسانه هیرکانی» فراخوان دارد
- برای رقابت در دوره نودوهفتم؛ مکزیک برنده ساندنس را به اسکار فرستاد
- به نمایندگی از طرف ایتالیا؛ برنده شیر نقرهای ونیز به اسکار میرود
- با کارگردانی فلورا سام؛ «شبهای تهران» از فردا روی صحنه میرود
- «سردباد» به توکیو میرود
- ایزابلا روسلینی از آکادمی اروپا جایزه میگیرد
- پلیس اسپانیا اعلام کرد؛ دستگیری پنج نفر به اتهام کلاهبرداری با جعل هویت برد پیت
- برگزاری نخستین رویداد اقتصاد دیجیتال همراه اول
- «ساموئل خاچیکیان، یک گفتوگو»؛ جذاب برای دوستداران سینما
- اعلام فیلمهای تجربی راه یافته به جشنواره چهل و یکم فیلم کوتاه تهران/ هیات انتخاب و داوری معرفی شدند
- ۲۳۱۴ مستند خارجی به «سینماحقیقت» رسید/ حضور ۱۲۳ کشور