برنامه نمایش و نشست نقد و بررسی مستندهای «دو راه حل برای یک مسئله» و «قضیه شکل اول شکل دوم» ساخته زنده یاد عباس کیارستمی با حضور روبرت صافاریان مستند ساز و منتقد پیشکسوت سینما در سالن فردوس موزه سینمای ایران برگزار شد.
به گزارش سینماسینما، پس از نمایش این دو اثر، روبرت صافاریان گفت: آنچه از این فیلمها بیش از هر چیز به یاد میماند، مصاحبههای موجود در آن است و یکی از دلایل جذابیت این مصاحبهها، افرادی هستند که با آنها گفتوگو میشود. بسیاری از این افراد در فعالیتهای سیاسی سالهای ابتدایی انقلاب نقش بسیاری داشتند و بسیاری از آنها امروز دیگر در قید حیات نیستند.
وی با بیان اینکه کتابی درباره کیارستمی نوشته که در آن به فیلم «قضیه شکل اول شکل دوم» پرداخته شده است، افزود: من معتقدم این اثر یک شاهکار است البته نقصهایی نیز به آن وارد است. یکی دیگر از دلایل جذابیت این اثر مربوط به سال ساخت آن است زیرا در سال ۱۳۵۸ و در ابتدای انقلاب ساخته شده است اما با این وجود کیارستمی خود را درگیر آن فضا نکرده و این موضوع بسیار قابل تقدیر است.
صافاریان بیان داشت: کیارستمی حتی در فیلمهای بلند خود نیز به موضوعات دراماتیک نزدیک نمیشود و در گفتوگوهایی به این موضوع اشاره کرده بود. بخش ابتدایی این فیلم دربردارنده اثری با مختصات آموزشی است و دارای دکوپاژ، بازیگر، تدوین و… بوده و شکل مستند ندارد.
این منتقد سینما خاطرنشان کرد: فاصله گرفتن از احساسات گرایی مقولهای است که با روحیه مستندسازی بسیار هم جهت است. یک مستندساز زمانی که موضوعی را انتخاب میکند، به جای اینکه خود درگیر آن شود و به موضع گیری روی آورد، باید اجازه دهد که افراد مقابل دوربین موضع گیری کرده و مخاطب را در معرض نظرات متفاوتی قرار دهند و کیارستمی در این دو فیلم چنین رویکردی را در پیش گرفته است.
این منتقد پیشکسوت سینما ادامه داد: فیلم «قضیه شکل اول شکل دوم» دارای بخشی داستانی است و در ادامه به شکلی مستند، نظر افراد مختلف درباره آن بخش پرسیده میشود. برای من سوال است که چرا از چنین ساختاری آنطور که باید دیگر در سینمای مستند ایران استفاده نشده است؟ این ساختار علاوه بر اینکه دارای کشش و جذابیت زیادی است به فیلمساز نیز کمک میکند تا از موضوع فاصله گرفته و از قضاوت خودداری کند.
صافاریان یادآور شد: در فیلم «دو راه حل برای یک مسئله» نیز شباهتهایی با اثر مذکور از نظر ساختاری مشاهده میشود. در این فیلم قرار بود کارشناسان تعلیم و تربیت درباره موضوع مورد بحث اظهار نظر کنند اما مصادف شدن این فیلم با زمان انقلاب باعث شد تا کیارستمی به سراغ افراد سیاسی برای انجام گفتوگو برود. کیارستمی در آن سالها بیش از هر چیز به مسئله ارائه «راه حل» میپرداخت و این موضوع در چگونگی نام گذاری اثر هم به چشم میخورد.
وی در ادامه گفت: اگر دستیابی به حقیقت برای ما ممکن نیست در عوض میتوانیم نسبت به مسائل روزمره به دنبال ارائه راه حل باشیم و این موضوع در فیلمهای کیارستمی دارای پیشینه تاریخی است. او پیش از انقلاب به دو گونه فیلمهای آموزشی و فیلمهای داستانی بلند و نیمه بلند همچون «مسافر»، «تجربه» و «گزارش» گرایش داشت و این آثار او در ادامه جریان تلخ اندیش سینمای ایران قرار میگیرند و او در ساخت آن فیلمها تحت تاثیر فضای روشنفکری موجود در دهه پنجاه قرار دارد. اما فیلمهای آموزشی کیارستمی نیز وجوهی دیگر از نوع نگرش او را بازتاب میدهد و آن نوع تفکر روشن اندیش اوست که تمایل دارد آموزشهایی را برای کودکان داشته باشد و این موضوع را به صورت جدی دنبال میکند.
صافاریان با بیان اینکه در فیلمهایی که دیدیم جزئیات جذاب بسیاری مشاهده میشود، افزود: هر دو اثر از نظر فرمال دارای سادگی هستند و با این وجود، او در نمای آخر فیلم دست به موضع گیری میزند. فیلم دارای یک پرسش مهم با این مضمون است که آیا همبستگی یا مقاومت همیشه دارای صورتی مثبت است و یا بستگی به موضوع دارد. فیلم «قضیه شکل اول شکل دوم» اگر مورد پرداخت جدی قرار گیرد متوجه خواهیم شد مواردی در آن اضافه است. برای مثال، فصل مربوط به گفتوگو با والدین بچهها از جمله این موارد است که به راحتی فراموش میشوند.
صافاریان ادامه داد: برای کیارستمی مقوله فرم دارای اهمیت زیادی است به همین دلیل در این دو اثر اندازه کادرها همه به یک اندازه بوده و او به دنبال نوعی مینیمالیزم است و کیارستمی از به کار بردن المانهای زیاد که ممکن است ذهن مخاطب را منحرف کند پرهیز می کند.
این منتقد درباره ساختار این دو اثر بیان داشت: ساختار «قضیه شکل اول شکل دوم» بر مصاحبه استوار است در حالی که امروزه بسیاری از مستندسازان گمان میکنند به کاربردن مصاحبه در فیلم مستند چندان رویکرد درستی به نظر نمیرسد و به وجه هنری آثار لطمه وارد می کند، در حالی که مصاحبه یکی از ارکان فیلم مستند است و اگر به خوبی از آن استفاده شود میتواند به تاثیر یک اثر اضافه کند. ضمن اینکه افراد با توجه به علایق شخصی خود میتوانند بخشی از یک فیلم را جذاب دانسته و نسبت به سایر بخشها نقد داشته باشند. زمانی که فیلمساز یک موضوع محوری را برای اثر خود انتخاب میکند لازم است از پرداختن به موضوعات دیگر بپرهیزد و روی مسئله اصلی تمرکز کند.
وی افزود: یکی از انتقادهایی که به کیارستمی میشود این است که آثار او شکل و شمایلی خنثی دارند در حالی که گوینده چنین صحبتهایی احتمالا بر این عقیده است که فیلمسازان باید سمت و سوی سیاسی داشته باشند و به صورت شعار زده با موضوع برخورد کند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- داوران ایرانی معرفی شدند؛ افتتاح جشنواره جهانی فیلم فجر با فیلمی از عباس کیارستمی
- بزرگداشت کیانوش عیاری با نمایش «شبح کژدم»
- فوت بازیگر فیلم عباس کیارستمی/ احمد احمدپور درگذشت
- نگاهی به «پیرپسر» و تطابق آن با جهان سینمای کیارستمی/ اول به پیرامون، بعد به دوردستها
- «خانه دوست کجاست؟» یک فیلم صلح طلب است
- بزرگداشت پدر گریم ایران در موزه سینما
- نکوداشت زندهیاد مهدی مسعودشاهی برگزار شد/ مدیری از جنس مهر
- «موج و مرجان و خارا» نمایش داده میشود
- پرونده جنجالی عباس کیارستمی در «طعم عباس»
- «خانه دوست کجاست» در تازهترین قسمت سینماماجرا
- نکوداشت خسرو سینایی برگزار شد؛ سینماگری که فردگرا و خودنما نبود
- رضا رویگری: بهترین حضور من در سینما «بوتیک» است
- نمایش «مردمان باد» در موزه سینما
- در مراسم زادروز زندهیاد «داریوش مهرجویی» مطرح شد؛ مهرجویی سهم عمدهای در بخشهای مختلف تاریخ سینمای ایران دارد
- محمدرضا اصلانی: سینمای مستند پایگاه اندیشه است
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
آخرین ها
- بیانیه یکصد سینماگر درباره حکم تازه جعفر پناهی
- «سایت اند ساوند» ۵۰ فیلم برتر ۲۰۲۵ را انتخاب کرد؛ فیلم اندرسون در صدر/ «یک تصادف ساده» ششم شد
- یک چرخش استراتژیک بزرگ؛ نتفلیکس برای خرید برادران وارنر، وارد مذاکرات انحصاری شد
- دربارهی نمایش «زنی که فقط سیگار میکشد»؛ ای کاش که جای آرمیدن بودی
- «تاجی» به اسکار رفت/ «آمیگدال» آماده نمایش شد
- نخستین نشست هیئت مدیره انجمن منتقدان برگزار و رئیس انجمن انتخاب شد
- ماجرایِ ظریفِ وزارت خارجهی سوئیس
- فیلم-کنسرت «هری پاتر»و «ارباب حلقهها» به آخرین اجرای پاییزی رسیدند
- پوستر «باد زرد – ونگوگ» رونمایی شد
- مولف بودن در آینه مکتب نقد عمیقگرا
- نگاهی به فیلم سینمایی «سامی»؛ دوربین به مثابه سمفونی برای سفری طولانی
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
