سینماسینما؛ روزنامه هم‌میهن در مطلبی درباره تصمیمات ساترا درباره وضعیت دوبله نوشت: ساترا اعلام کرد دوبله‌های کارتونی باید بر اساس برخی موازین انجام شود.
برای فهم اهمیت و ضرورت دوبله در سینما می‌توان آن را با جایگاه ترجمه در حوزه کتاب و اندیشه قیاس کرد. دوبله و ترجمه هر‌دو ابزارهایی هستند که امکان دیالوگ و دیالکتیک بین دو فرهنگ و زبان را فراهم و نقش مهمی در ارتباط بین ملت‌ها ایفاء می‌کنند. دوبله را می‌توان به‌نوعی ترجمه گفتاری دانست که در بستر یک موقعیت بصری رخ می‌دهد. به همین دلیل دوبله چیزی فراتر از ترجمه است. فهم این تفاوت را می‌توان با مقایسه فیلم دوبله شده با فیلم زیرنویس‌شده درک کرد. در دوبله به‌غیر از برگرداندن واژه‌ها و جملات و دیالوگ‌ها، احساسات، عواطف و هیجانات آمیخته با آن کلام هم باید منتقل شود. از این‌رو دوبله نسبت به ترجمه از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. از جمله اینکه دوبله باید به‌جز ترجمه واژه‌ها و دیالوگ‌ها، لحن و لهجه و اصطلاحات گفتاری را هم رعایت کند تا بتواند به جهان فرهنگی و تاریخی و جغرافیایی یک فیلم وفادار باشد و دست به تحریف آن نزند. انتشار خبری مبنی بر «نظارت بر دوبله‌ها و رعایت برخی موازین»، این نگرانی را به‌وجود می‌آورد که شاید دوبله نیز زیر تیغ سانسور برود.
مصوبه‌ای در جهت سانسور دوبله؟
جزئیات جلسه‌ی دوشنبه که با حضور مدیران ساترا، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر ایران صدا، دبیر شوراهای تخصصی انتشارات سروش و مدیرعامل رسانه کارتونا در سالن نشست‌های ساترا برگزار شد می‌تواند نگاه دقیق‌تری بدهد که دیدگاه مسئولان به دوبله‌های آتی کارتونی قرار است به چه صورت پیش برود. چهارمین برنامه «صمیمانه» با حضور مدیران ساترا، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر ایران صدا، دبیر شوراهای تخصصی انتشارات سروش و مدیر عامل رسانه کارتونا در سالن نشست‌های ساترا برگزار شد. در این گردهمایی مهدی خبره، مدیرعامل رسانه کارتونا در رابطه با خبر منتشر‌شده مبنی بر رعایت اصول دوبله براساس رده سنی افراد و موازین اخلاقی گفت: «ما در رسانه خود، امکاناتی همچون رده‌بندی سنی را لحاظ کرده‌ایم و بر این اساس افراد زیر چهار سال و بالای این سن محتوای مناسب و مختص‌به‌خود را استفاده می‌کنند. روان‌شناسان ما در رسانه کارتونا محتواهای موجود در رسانه را از نظر روحی و روانی مورد بررسی قرار می‌دهند تا تاثیرات منفی روی کاربر کودک نداشته باشد.» سبحان اکرامی در خصوص نظارت بر دوبله کارتون‌هایی که برای رده سنی کودکان است، گفت: «فکر می‌کنم اگر قرار به نظارت بر دوبله است باید روی کارتون‌هایی صورت بگیرد که قرار است برای رده سنی کودکان پخش شود چون شوخی‌هایی در برخی کارتون‌ها انجام می‌شود که مناسب رده کودکان نیست.»
پروسه ترجمه و دریافت مجوز
برای اشراف بیشتر نسبت به اینکه پروسه ترجمه چطور انجام می‌شود تا به‌دست دوبلورها و بعد، مدیر دوبلاژ برسد، سبحان اکرامی، دوبلور جوان و البته باتجربه در این حوزه در گفتوگو با «هم‌میهن» توضیحاتی را بیان کرد: «برای بررسی دقیق‌تر موضوعی به نام سانسور یا نظارت صحیح روی دوبله، باید فرآیند آن را توضیح دهم. دو مدل پروسه ترجمه وجود دارد؛ ترجمه در سازمان صدا‌و‌سیماست که خود سازمان مترجم دارد و در گام نخست، مترجم فیلم را ترجمه می‌کند و سپس مطالبی که خط قرمز سازمان است توسط ویراستار، ویراش می‌شود. در پایان، مدیر دوبلاژ، ویرایش پایانی را انجام می‌دهد و متن نهایی به‌دست دوبلورها می‌‍رسد. بیرون از بحث سازمانی، مدیران دوبلاژ خودشان مترجم را انتخاب و در مورد فیلم با مترجم صحبت می‌کنند و در ادامه دوبله صورت می‌گیرد».
اما سوالی که در ادامه پیش می‌آید این است که فرآیند دریافت مجوز یک فیلم، سریال یا کارتون بعد از پایان دوبله به چه صورت است؟ اکرامی در این‌باره می‌گوید: «قبلا کارهایی که دوبله می‌شد یکبار بازبینی می‌شد و بعد مجوز پخش می‌گرفت اما در حال حاضر پلتفرم‌ها خودشان یک مجوزی دارند و بر اساس تعهدی که امضا کرده‌اند قوانین را رعایت می‌کنند چون کارهای دوبله‌ی سریال و فیلم‌ها در پلتفرم‌ها چنان زیاد است که فرصت بازبینی پیش نمی‌آید.»
پایبندی به اصالت متن؟
بعد از جلسه‌ای که به میزبانی ساترا برگزار شد این نگرانی به‌وجود آمد که شاید تغییرات مدنظر مسئولان امر، منجر به سانسور بیش از اندازه شود. بد نیست گریزی داشته باشیم به گذشته که تا چه میزان دوبلورها باید ملاحظاتی را رعایت می‌کردند تا بر اساس رعایت ممیزی‌های لازم، دوبله انجام شود. منوچهر والی‌زاده، پیشکسوت دوبله‌ی ایران در گفتوگو با هم‌میهن می‌گوید قبلا ممیزی خاصی وجود نداشت و بر اساس ترجمه‌ای که در اختیار دوبلور قرار می‌گرفت، کار پیش می‌رفت: «در گذشته که اینطور نبود نظارت شدیدی وجود داشته باشد که به قول معروف از بالا به ما بگویند فلان حرف را دوبله نکن. البته طبعا قوانین جمهوری اسلامی ایران و ممیزی‌های لازم را خودمان بر اساس تجربه رعایت می‌کردیم». سبحان اکرامی نیز نظر مشابه صحبت‌های استاد والی‌زاده را مطرح می‌کند: «من به مترجم می‌گفتم دقیقا متن را ترجمه کند و البته دوبله را بر اساس تجربه و رعایت ممیزی‌ها تغییر می‌دهم. چون باید در گام نخست متوجه شوم چه اتفاقی در فیلم رخ داده که بتوانم به‌صورت صحیح آن را در دوبله بیان کنم.»
تاثیر دستورالعمل جدید بر دوبله
دوبله بر اساس رعایت موازین اسلامی ایرانی چه تاثیری می‌تواند بر آینده دوبله ایران بگذارد؟ هرچند در گام نخست قرار است بر روی کارتون‌ها برخی ملاحظات اجرایی شود اما باتوجه به اینکه محتوای قانونی و مکتوب چنین دستورالعملی منتشر نشده، مشخص نیست تا چه میزان دست دوبلورها و البته مترجم‌ها در ادامه‌ی راه باز است. اکرامی که سابقه سال‌ها مدیر دوبلاژی را در کارنامه خود دارد از تاثیر چنین مصوبه‌ای بر دوبله‌های آتی می‌گوید: «باید دید هر دستورالعملی که مصوب می‌شود هدفش چیست. هر موضوعی که پروتکل نداشته باشد و صرفا قیاسی باشد پایان خوشی ندارد. به‌طور مثال همین موضوعی که شما اشاره کردید قرار است چطور اجرایی شود؟ کلمات یا جملات خاصی به‌صورت مکتوب ابلاغ می‌شود یا صرفا قرار است سلیقه‌ای اجرا شود؟ فکر می‌کنم چنین مسئله‌ای یک کار شعاری باشد تا یک کار اصولی و حرفه‌ای. دوبله‌ی ما در حال حاضر بسیار ضعیف است و صنعتی به نام صنعت دوبله نداریم. من به‌شخصه تلاش کرده‌ام آنچه که در فیلم اتفاق می‌افتد را دوبله کنند. بارها حتی رخ داده اگر کلمه رکیکی در ترجمه است دوبلور کلمه را طوری بیان کرده که مفهوم را به مخاطب برساند و مستقیما کلمه رکیک نیز گفته نشود. فکر می‌کنم تمرکز مسئولان امر بیشتر باید بر بالا بردن سطح کیفی دوبله باشد. دوبله در کشور ما یک شوخی است؛ به این جهت که دوبلور دقیقه‌ای بین ۷ تا ۱۵ هزار تومان یا بین ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان برای هر فیلم دریافت می‌کند. در این دوبله شما نمی‌توانید انتظار کیفیت داشته باشید. این سازمان‌هایی که پشت تولیدات قرار می‌گیرند چرا روی کیفیت کارها و افزایش درآمد دوبلورها هزینه نمی‌کنند؟ مردم در سبد فرهنگی‌شان پول اشتراک نمی‌دهند. به همین دلیل پلتفرم‌ها مجبور هستند هزینه اشتراک را پایین بیاورند. پس بنابراین باید دوبله ارزان‌تر و بی‌کیفیت بخرند. مسئله مهم‌تر این است که اگر قرار است نظارت باشد، افرادی که کیفیت کاری‌شان پایین است اشراف کافی نسبت به چنین مسائل تخصصی ندارند.» دوبله چنان اهمیتی دارد که تغییرات برخی جملات اگر طرفا مربوط به مسائل فرهنگی جامعه نباشد می‌تواند آسیب جدی به فیلم یا کارتون بزند. دوبله نه‌فقط به متن دیالوگ‌های یک فیلم یا سریال، که باید به جهان دراماتیک اثر هم وفادار باشد. جهانی که گرچه خیالی است اما از واقعیت‌های تاریخ و جغرافیایی که اثر در آن ساخته‌شده، تاثیر پذیرفته است. حال باید دید جلسه‌ای که به میزبانی ساترا برگزار شد آیا در حد نظارت بر دوبله‌های کارتونی باقی می‌ماند یا قرار است آغازی باشد بر نظارت بیشتر بر این حوزه.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفه‌ای به پلتفرم‌ها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی برگزار شد؛ صدای ماندگاری که امپراطور دوبله ایران است
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی در کانون ادبی زمستان برگزار می شود
- صدور مجوز برای ۴ طرح سریال نمایش خانگی
- همه صداهای لورل و هاردی در بیست و سومین قسمت «صداهای ابریشمی»
- اطلاعیه شورای ورزش سازمان صداوسیما در پی حواشی اخیر
- توضیح ساترا درباره حذف سکانسی از «در انتهای شب» چند روز پس از انتشار
- در پاسخ به توهین مدیر پلتفرم نماوا تعلل نکنید؛ نامه سرگشاده یک انجمن سینمایی به شورای صیانت خانه سینما
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرم‌ها
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- صحبت‌های یک مجری درباره ممنوعیت کار در تلویزیون و دعوت دوباره
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- پرویز ربیعی درگذشت
- با ابلاغ رئیسجمهور؛ اعضای کمیته تدوین سیاستهای شبکه نمایش خانگی منصوب شدند
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» می‌شود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را می‌گیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلم‌ها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا می‌شود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش
